بررسی تطبیقی نقش مایه دیو در نگاره های نسخه رامایانای فریر و نمونه های قبل و هم زمان با آن از منظر شمایل نگاری (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در دوره گورکانیان (932ه.ق/1526م. تا 1274ه.ق/ 1857م.)، بخصوص اکبر شاه توجه بسیاری به اشاعه فرهنگ و هنر نشان داده شد. ازجمله خدمات دوره اکبر شاه ترجمه کتاب های سانسکریت به فارسی و مصور نمودن آن ها بود. یکی از این نسخ، رامایانای مصور موجود در گالری فریر(Freer) به سفارش عبدالرحیم، وزیر اعظم اکبر شاه، داستان نبرد رام چندر، با بزرگ ترین دیو، راون است. بررسی تأثیرپذیری نقش مایه دیو در نسخه رامایانای فریر از متون تصویری پیشین و هم عصرش، به عنوان پرسش اصلی این پژوهش انتخاب شده و هدف تحقیق تطبیق شمایل نگارانه تصویر دیو و جایگاه آن در نسخه رامایانای عبدالرحیم خان با نمونه متن های پیشین و هم عصر در هند بوده است. نتایج مطالعات صورت گرفته به روش توصیفی و تاریخی_تطبیقی حاکی از آن است که نقش مایه دیو در نسخه موردپژوهش به چهار شکل، دیو با عضو تکثیرشده، حیوانی، انسانی و ترکیبی (انسانی- حیوانی) تصویر شده است. همچنین می توان دید که در متون پیشین، دیوها با آناتومی و ویژگی های کاملاً انسانی نقش گردیده و در نسخ تصویرسازی شده هم زمان با نسخه مورد پژوهش نیز شخصیت های اصلی حماسه اکثراً به شکل انسانی و شخصیت های فرعی به شکل ترکیبی ترسیم شده اند. درحالی که در نسخه رامایانای گالری فریر اغلب دیوها به صورت ترکیبی بوده و فقط در موارد اندکی به شکل انسانی تصویر شده اند