یکی از مشکلات عمده مرزهای کشور از نظر ژئوپلتیک، درنظر گرفتن رودخانه ها به عنوان یکی از پدیده های دینامیکی برای تعیین مرز بوده که تقریبأ در اغلب مناطق کشور معضلات و منازعات ویژه ای را به وجود آورده است. طی چند دهه اخیر به دلیل خشکسالی های شدید حاکم بر استان های خراسان رضوی و شمالی تعداد زیادی از رودخانه های مرزی مانند هریرود، سومبار و اترک با تغییر بستر شدید همراه شده اند و پیامدهای زیادی را به بار آورده اند. منطقه مورد پژوهش، بخشی از حوضه آبریز تجن، منطبق بر رودخانه مرزی هریرود به طول78کیلومتر می باشد که مرز طبیعی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکمنستان را تشکیل می دهد. در این مطالعه از طریق روش تجربی– تحلیلی و با تکیه بر عملیات میدانی و در نظر گرفتن شاخص های مآندرشدگی و تغییر بستر رودخانه اقدام گردید. مهم ترین عوامل مداخله گر در منطقه عبارت بودند از، عوامل طبیعی(گسل هریرود، ژنتیک رودخانه، شرایط فیزیوگرافی و هیدرولوژیکی منطقه، منابع خاک و لیتولوژی)و عوامل آنتروپوژن(سکونتگاه های مرزی و تراکم جمعیت، تشدید کاربری و تخریب پوشش گیاهی، شخم اراضی) در تغییر بستر رودخانه هریرود است. بررسی های انجام شده در محدوده مطالعاتی نشان داد که طی سه دهه اخیر، خسارات وارده ناشی از روند تغییر بستر رودخانه هریرود بی سابقه بوده است. به طوری که آسیب دیدگی های جّدی به جاده مرزی، کنده شدن و تخریب میله های مرزی، فرسایش خاک و آسیب دیدگی سکونتگاه های روستایی و پاسگاه های مرزبانی از آثار مستقیم تغییرات مورفودینامیکی هریرود است. در این راستا نقش عوامل آنتروپوژن بیش از سایر عوامل طبیعی بوده است. بنابراین فرآیندهای مآندرشدگی و فلش سیلاب های سالانه می تواند سریعأ خط مرزی را تغییر داده و منجر به مناقشات ژئوپلتیک و حتی سیاسی در مرز شده وامید است در زمینه مدیریت کنترل رودخانه های مرزی از طریق همگرایی با کشورهای همسایه تدابیر ویژه ای، اتخاذ گردد تا این عامل دینامیکی تعیین مرز(یعنی رودخانه ها)قابل کنترل شوند.
