تحلیل واژگان مرتبط با اجتماعیات در خمسه نظامی با رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در گفتمان شناسی، دسته ای از واژگان را نشان دار می نامند که معانی فراتری از سطح قاموسی دارند. دقت در گزینش چنین واژه هایی در شعر، راهی است به سوی واقعیاتی که در بستر تاریخ جریان داشته اند. مسئله در شعر نظامی، این مسئله گاه به طرزی ناپیدا در بطن واژه های نشان داری است که شاعر برگزیده است. در این جستار، به گونه توصیفی تحلیلی و با مطالعه منابع مرتبط با تاریخ عصر نظامی، وقایع مؤثر بر ذهن هنرمند را در نظر گرفته ایم. سپس با استخراج و بررسی واژگان پربسامد و نشان دار در خمسه، به ارتباط معنی دار میان حضور این واژه ها در شعر و حوادث واقع در دوران زندگی او پرداختیم و به منظور تحلیلی روشمند، رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف را برگزیدیم. نتیجه نشان داد که زبان نظامی یک «کردار اجتماعی» است؛ یعنی در عین حال که روابط و هویت های اجتماعی آن را به وجودآورده ، سازنده آن هاست و ابزاری برای مبارزه در رفع نابرابری های «قدرت» است.