تحلیل گیاه مردمان نخستین (جم، کیومرث و فریدون) در اساطیر هندوایرانی با محوریت زندگانی کیومرث (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مرور اساطیر هندوایرانی گویای آن است که این مردمان به طور اعم و ایرانیان به طور اخص، از عصر پیشامهاجرت، پیوندی نزدیک با گیاه داشتند. یک سبب مهم کوچ بزرگ آریاییان، پیوندشان با گیاه و موانع رشد وسیع گیاه در سرما و تاریکی مساکن اولیه شان بوده است. یکی از جالب ترین نمودهای پیوند دیرین هندوایرانیان با گیاه، حضور وسیع گیاه مردمان نخستین در اساطیر این قوم است. مقوله «گیاه مردم» که نظریه پیشنهادی این مقاله است، ترسیم کننده یکی انگاری انسان نخستین و گیاه در نگاه هندوایرانیان باستان است. این مقوله از یک سو گویای پیوند عمیق و وسیع این مردم با پدیده گیاه و کشاورزی است و از سوی دیگر، گویای پیوند ناگسستنی بسیاری از طلوع ها و غروب های پادشاهی با آیین های باروری زمین است. در این مقاله با بررسی نمونه های انسان نخستین در اساطیر هندوایرانی ازقبیل فریدون و جم و به ویژه کیومرث به روش تحلیلی، به جستجوی گیاه مردمان نخستین در اساطیر هندوایرانی و تدوین و پیشنهاد چرخه ای تازه برای تحلیل روایت های اساطیری بپردازیم، به نام «چرخه زندگانی گیاه مردمان». از دیگر یافته ها و نتایج مقاله حاضر آن است که ترجمه گیّه مرتن (کیومرث) به «زنده میرا» که ترجمه رایج و پذیرفته شده این نام است، ترجمه ای دقیق نیست و این نام می تواند معادل «گیاه مردم» (مرد گیاهی) باشد.