معرفی نسخه خطی منظومه «گُل افشان» اثر کاهی کابلی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

از آغاز قرن دهم هجری با توجه به تغییر مراکز ادبی و تأثیر حاکمیت سیاسی بر ادبیات فارسی، در کنار معما سازی و ماده تاریخ ، جواب گویی و تقلید از منظومه های فاخر فارسی چون «مخزن الأسرار»، «حدیقه الحقیقه»، «بوستان» و «مثنوی معنوی» در کارنامه شاعران ایرانی-هندی فراوان به چشم می خورد. مثنوی «گُل افشان» اثر «کاهی کابلی» از شاعران سرآمد دَربار همایون و اکبرشاه گورکانی در قرن دهم، یکی از ارزشمندترین نمونه های فن «جواب گویی» در ادب پارسی است. نسخه خطی این اثر که توسط نگارندگان مقاله درحال تصحیح است، قافیه به قافیه در جواب بوستان سعدی شامل یک دیباچه و ده باب به نام های «عدل و انصاف و تدبیر جهانداری»، «احسان»، «عشق و طریقت اولیاء»، «تواضع»، «رضا»، «قناعت»، «تربیت»، «شکر»، «توبه»، «مناجات و ختم کتاب»، در (3683) بیت در قرن دهم به نام «اکبرشاه» سروده شده است. با توجه به اینکه اکثر نویسندگان کُتُب تَذکره و تاریخ ادبیات و پژوهشگران معاصر، این کتاب را جزو آثارمعدوم شده «کاهی» قلمداد کرده اند؛ معرفی و تصحیح این اثر ارزشمند، ضروری به نظر می رسد. این مقاله درپی آن است که با معرفی این نسخه خطی و سُراینده آن، ضمن بررسی ساختار و ویژگی های سبکی «گُل افشان» به روش تحلیلی-توصیفی و ارائه اطلاعاتی نو از تنها نسخه خطی موجود آن، به این پرسش پاسخ دهد که چگونه می توان اثبات کرد که این اثر متعلق به کاهی کابلی است