دوره شاه عباس اول نقطه عطفی در تاریخ ایران است. اصلاحاتی که این پادشاه مقتدر در اوضاع نابسامان این سرزمین به وجود آورد، موجب ایجاد امنیت و آرامش، رونق اقتصادی، توسعه شهر نشینی،گسترش تجارت و بهبود زندگی عامه مردم و رفعت جایگاه ایران در بین کشورها گردید. شیخ بهایی یکی از مهمترین ملازمان شاه عباس بود که در این راه تلاش های موثری انجام داد. مردم شهر نجف آباد در 30کیلومتری غرب شهر اصفهان بر این عقیده اند که شهر محل سکونت آن ها در زمان این پادشاه و تحت نظارت شیخ بهایی ایجاد گردیده است. هدف از این مقاله بررسی صحت این موضوع است. برای این منظور، اسناد و مدارک کتابخانه ای موجود و همچنین شواهد محلی بر جای مانده مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل منطقی قرار گرفت. نتایج به دست آمده موید آن هستند که این شهر به دستور شاه عباس صفوی و برای تقویت پایتخت تازه تاسیس صفوی به وجود آمده و شیخ بهایی بر ایجاد آن نظارت داشته است. آب مورد نیاز این شهر با شبکه ای از قنات که به صورت شعاعی از 55 تا 35 کیلومتری غرب نجف آباد امتداد داشته اند، تامین شده و با یک کانال طولانی تا شهر انتقال یافته و با برنامه ای منظم در سطح زمین های کشاورزی تقسیم گردیده است. همچنین، نقشه شهر را بر اساس اصول شهر سازی و رعایت الگوی قرینه سازی به سبکی طراحی شده که دو میدان در مرکز شهر قرار گرفته و خیابان ها و کوچه های عمود بر هم از آن ها منشعب شده اند. ایجاد این شهر جدید نه تنها هیچ مشکلی برای ساکنان قبلی روستاهای منطقه ایجاد نکرده، بلکه منافع زیادی نیز برای آن ها داشته است. امروزه با وجود این که بیش از 400 سال از تاسیس این شهر می گذرد، هنوز این یادگار ارزشمند عهد صفوی به خوبی شناخته و معرفی نشده است. پیشنهاد می شود که برخی دخل و تصرف های صورت گرفته در مسیر قنوات و شبکه آبرسانی و نقشه این شهر رفع گردیده و این مجموعه به عنوان یک اثر ملی که می توان آن را نمادی از حاکمیت تفکر برنامه ریزی ناحیه ای در عصر صفوی دانست، ثبت گردد.
