روند توسعه تابعی از عوامل اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی درونی و بیرونی هر جامعه ای است. از آنجا که نمود عینی ساختارهای بخش کشاورزی در هر جامعه روستایی مبتنی بر نظام های بهره برداری آن جامعه شکل می گیرد، لذا تغییرات آن در ساختارهای کشاورزی نیز تاثیرگذار خواهد بود. امروزه تهیه مواد غذایی و تولید محصولات کشاورزی برای تامین نیازهای غذایی جمعیت هر دم رو به افزایش، و تامین امنیت غذایی، از الزامات توسعه پایدار به شمار می آید، و این رسالت اغلب به عهده جامعه روستایی است. از این رو شناخت دقیق نظام های بهره برداری می تواند نقش تعیین کننده ای در توسعه پایدار روستایی داشته باشد. بنابراین تاکید بر تحقیق در نظام های بهره برداری کشاورزی خانوادگی، به ویژه پس از اجرای اصلاحات ارضی که در ایران بروز یافته اند، از ارکان اصلی مطالعه توسعه پایدار نواحی روستایی کشور به شمار می آید. بر این اساس مقاله حاضر، به تحلیل نقش نظام بهره برداری خانوادگی در توسعه پایدار روستاهای شهرستان قیر و کارزین در استان فارس می پردازد. در این مطالعه ابتدا کلیه روستا های شهرستان که کشاورزی (زراعت) در آنها رایج بوده، با استفاده از شاخص های مرسوم توسعه، طبقه بندی گردیده و سپس روستاهای مورد مطالعه از طریق نمونه گیری انتخاب شده اند. برای تعیین نقش نظام بهره برداری خانوادگی در توسعه پایدار روستایی نیز ابتدا با مقایسه شاخص های مربوط به نظام های بهره برداری کشاورزی، توسعه روستایی و توسعه پایدار، شاخص های مشترک استخراج شدند و از بین آنها سه شاخص امنیت غذایی، مشارکت و استفاده از نهاده های بومی ملاک عمل قرار گرفت. سپس علاوه بر داده های موجود در سرشماری های عمومی،برخی از اقلام اطلاعاتی از طریق مطالعه میدانی و تکمیل پرسشنامه گردآوری شدند و در نهایت با استفاده از روش های آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد که نظام بهره برداری خانوادگی ارتباط مستقیمی با توسعه پایدار روستایی دارد و می تواند در توسعه پایدار روستایی شهرستان قیر و کارزین نقش موثری داشته باشد.
