تحلیل جغرافیایی وضعیت باروری در استان خراسان رضوی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

بهره مندی جمعیت از تعادل های درونی و بیرونی، شرط تحقق نقش آن در ارتقای سطح توسعه و قدرت هر سرزمین است. یکی از مهم ترین متغیرهای تاثیرگذار درونی، میزان و چگونگی باروری جمعیت است. هدف اصلی مقاله حاضر، همسان سازی و تحلیل تباین های فضایی باروری در استان خراسان رضوی بر اساس داده های سال 1385 با کاربرد روش توصیفی ـ تحلیلی همراه با آزمون های مناسب آماری است. نتایج تحقیق نشان می دهد که شهرستان های مرزی و سنی نشین، با شهرستان های غیرمرزی از نظر باروری تفاوت آشکار و معناداری دارند و همین امر موجب شده است که باروری استان با کشور تفاوتی معنادار یابد. نتایج آزمون ها به دلیل همانندی باروری های عمومی و همسان شده شهرستان ها و به عبارتی اثبات فقدان تاثیر ساختار سنی بر تفاوت های باروری، دارای اهمیت کاربردی ویژه ای است. طبق آزمون همبستگی، متغیرهای مستقل از قبیل نسبت فقر، سود اندازه جمعیت، شاخص توسعه اجتماعی و میزان مهاجرپذیری از دیگر استان ها، رابطه معناداری با میزان باروری شهرستان ها دارند. در مدل رگرسیون چندمتغیره، دو متغیر سواد و فقر نیز وارد معادله شده اند. توجه به این دو متغیر مهم به ویژه در شهرستان های خواف، تایباد و تربت جام گریزناپذیر می نماید.