خوداثرمندی والدینی

هدف پژوهش حاضر، بررسی عوامل مؤثر در خوداثرمندی والدینی مادران کودکان 6-2 ساله است. این مطالعه در زمره مطالعـات توصیفی ـ پس رویدادی قرار دارد. بدین منظور پس از انتخاب خوشه ای چندمرحله ای 15 مهدکودک از سه منطقه شهر تهران، 350 مادر به پرسش های پژوهش پاسخ دادند. از پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ، پرسشنامه پیوند والدینی، شاخص استرس والدینی، مقیاس منابع حمایت اجتماعی، پرسشنامه اثرمندی مادرانه و فهرست رفتاری کودکان پیش دبستانی جهت جمع آوری داده ها استفاده شد. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد استرس والدینی، مشکلات رفتاری کودک، عزت نفس مادر و خرده مقیاس آشفتگی والدینی در شاخص استرس والدینی، در چهار گام، حدود 32 درصد واریانس خوداثرمندی والدینی مادران را تبیین می کنند. لذا برنامه های آموزشی و پیشگیرانه با در نظر گرفتن این متغیرها می تواند سطح خوداثرمندی در مادران را افزایش داده و از ناسازگاری های بعدی پیشگیری کند.

خوداثرمندی والدینی اشاره به باورها یا قضاوت های یک والد از توانمندی هایش جهت نظم دهی و اجرای یک سری از تکالیف مربوط به والد گری با کودک را دارد. احساس خـود اثـرمندی ضعیف در والدین می تواند مقدمه ای بر بد رفتاری با کودک و تاثیرات سوء بر رشد اجتماعی، هیجانی و شناختی کودک باشد و نیز می تواند عملکرد و سازگاری روان-شناختی والدین را تحت تاثیر قرار دهد. این مطالعه با هدف اثر بخشی آموزش برنامه فرزند-پروری مثبت بر خود اثرمندی والدینی مادران صورت گرفته است. این پژوهش از نوع تجربی و به صورت پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل است. نمونه پژوهش شامل 24 نفر از مادران دختران 7 تا 9 ساله شهر بردسکن در سال تحصیلی 89-88 است که به صورت تصادفی و همتاسازی شده در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفته اند. اعضای گروه آزمایش به مدت 8 هفته، هر هفته یک جلسه، به مدت 2 ساعت در جلسات برنامه فرزند-پروری مثبت شرکت کرده در حالی که گروه کنترل هیچ گونه آموزشی دریافت نکردند. ابزارهای گرد آوری داده ها شامل پرسشنامه خود اثرمندی والدینی و پرسشنامه توانایی ها و مشکلات بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری t مستقل و تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته-های حاصل از تحلیل کوواریانس نشان داد که میانگین نمرات در دو گروه، بعد از برنامه آموزش، دارای تفاوت معنا داری در سطح 05/0P< است. به طور کلی می توان گفت که برنامه فرزند پروری مثبت توانسته است از طریق تقویت رفتار های مثبت کودکان به وسیله مادر، الگو سازی والد گری مناسب، تلفیق سطح دانش و توانایی مادران، ایجاد تعاملات موثر والد-کودک و فراهم آوردن حمایت اجتماعی، سطح خود اثرمندی والدینی مادران را ارتقاء بخشد.

خوداثرمندی والدینی به معنای سطح اطمینان ادراک شده والد از چگونگی ایفای نقش خود است و می تواند با سازگاری روان شناختی و اجتماعی کودک و والد هم بسته باشد. هدف پژوهش حاضر، بررسی عوامل مؤثر در خوداثرمندی والدینی مادران کودکان زیر دو سال بود. این مطالعه در زمره مطالعات توصیفی ـ پسرویدادی قرار دارد. بدین منظور، با روش نمونه گیری هدفمند و در دسترس، از ۲۲۰ تن از مادران کودکان زیر دو سال شهر تهران خواسته شد تا به سؤالات پژوهش پاسخ دهند. از شاخص استرس والدینی (آبیدین، ۱۹۹۵)، مقیاس منابع حمایت اجتماعی (کوسک و کوسک، ۲۰۰۲)، پرسش نامه اثرمندی مادرانه (تتی و گلفند، ۱۹۹۱)، پرسش نامه افسردگی بک (بک، ۱۹۷۶)، پرسش نامه خُلق و خوی کودک (بیتس، ۱۹۸۶) و مقیاس اضطراب جدایی مـادرانه (هوک و مک برید و گنزدا، (۱۹۸۹) برای جمعآوری دادهها استفاده شد. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد خُلق و خوی کودک و افسردگی مادر و استرس والدینی، در سه گام، حدود ۳۳ درصد واریانس خوداثرمندی والدینی مادرانِ کودکان زیر دو سال را تبیین میکنند؛ بنابراین برنامههای آموزشی و پیشگیرانه با در نظر گرفتن این متغیرها میتوانند سطح خوداثرمندی در مادران را افزایش داده و از ناسازگاری های بعدی پیشگیری کنند.