خدا محوری

آرمان شهر زمینی که در آن از دغدغه های زندگی طبیعی اثری نباشد، آرزوی دیرین بشر است که اندیشه بزرگترین فلاسفه دنیا را به خود مشغول ساخته است. بزرگانی چون سقراط و افلاطون به این بحث پرداخته و ارسطو به این تفکرات نظم منطقی داده است. در اسلام هم اندیشه ورانی چون فارابی و ملاصدرا در صدد تبیین آن برآمده اند. این مجال از میان تمامی آرمان شهرها در پی مقایسه ای گویا از آرمان شهر یونان باستان و مدینه فاضله مهدوی است و تفاوت آن دو را در نگاه دنیوی صرف یا دنیوی- اخروی دانستن مدینه بیان داشته است. در مدینه مهدوی همه چیز به سمت کمال مطلق در حرکت بوده و خساست و اسراف جائی ندارد؛ تمامی مردم هم مسئولیت پذیر هستند. در این مقاله با ارائه تبیین مدینه فاضله یونانی شباهت های آرمان شهر افلاطون با مدینه فاضله مهدوی را بیان نموده ایم و پس از بیان نواقص آن، مدینه مهدوی را آرمان شهری زمینی تعریف کرده ایم که در عین رفع دغدغه های دنیوی انسان راه به افق بلندی دارد که با نگاه دنیوی صرف قابل تبیین نیست.

بررسی و تبیین علل تفاوت سبک زندگی اسلامی با سایر سبک های زندگی و معرّفیِ عوامل گرایش برخی انسان ها به سبک های زندگی غیر اسلامی از دیدگاه قرآن کریم؛ موانعی را که موجبِ محرومیّتِ انسان و جوامعِ انسانی از انتخاب و پویشِ سبک برتر زندگی می شود؛ گوشزد می نماید و جویندگان رشد و تعالی فرد و اجتماع را، یاری و آگاهی می بخشد و جایگاه بی بدیلِ قرآن کریم را در پاسخ به مشکلات و پرسش های اساسی انسان در زندگی؛ نمایان تر می سازد. این پژوهش در چهارچوب روش تحلیلی و توصیفی انجام شده و از روش کتابخانه ای برای گردآوری مطالب، استفاده شده است و مفاهیمِ قرآن کریم؛ مرجع و منبع اصلی استنادِ مطالب و استدلال های آن است. خداوند متعال در قرآن کریم، علاوه بر معرّفیِ اسلام به عنوانِ یگانه دین الهی؛ سبک زندگی اسلامی را به عنوان سبک برتر زندگی، تأیید و توصیه نموده و سایر ادیان و سبک های زندگی را نفی می کند. خدا محوری در برابر انسان مداری؛ منشاء و علّتِ اصلیِ تفاوتِ سبک زندگی انسان مسلمان با سایرِ افرادی است که به سبک های زندگی غیر اسلامی، گرایش دارند. جهل و نادانی؛ تقلید و ایستایی؛ کبر و نخوت؛ تکذیب و رویگردانی؛ هوا پرستی و دنیا گرایی؛ غفلت و فراموشی؛ اغواء و فریب شیطان؛ حسادت و زیاده خواهی؛ از جمله علل و عواملِ محروم ماندن از دین الهی و گرایش به سایر سبک های زندگی است.

از حدود نیمه قرن بیستم و با بروز بحران های متعدد زیست محیطی، جستجوی ریشه های عمیق تر بحران ها مورد توجه قرار گرفت. از آنجا که ایجاد بحران حاصل تغییر رفتار انسان بود، قواعد و قوانینی برای محدودکردن نحوه برخورد انسان با طبیعت تحت عنوان «اخلاق سبز» اهمیت یافت. پژوهش حاضر درصدد تحلیل میزان سبز بودن اخلاق روستائیان در نواحی خشک مناطق مرزی شرق کشور می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات به شیوه اسنادی و میدانی با استفاده از ابزار پرسشنامه بوده است. جامعه آماری، روستاهای بالای 20 خانوار شهرستان خواف و حجم نمونه 235 خانوار در 16 روستای نمونه تحقیق می باشد. در این مطالعه، سازه «اخلاق سبز» به تفکیک سه بعد خدامحوری با 19 شاخص، انسان محوری با 7 شاخص و زیست بوم محوری با 12 شاخص در طیف لیکرت کمی گردید. نتایج نشان داد که با توجه به نقش پررنگ مذهب در منطقه، بعد خدامحوری با میانگین 07/4 بالاترین و بعد انسان محوری با 24/3 پائین ترین میانگین را به خود اختصاص داده است. در مجموع، پایبندی خانوارهای روستایی به اخلاق سبز با میانگین 68/3 به طور معنی داری بالاتر از متوسط ارزیابی شده است. از آنجا که ماهیت مشکلات زیست محیطی هنجاری اند، نباید از نقش مذهب، خانواده و سیاست های دولت در آموزش و ترویج اخلاق سبز غفلت نمود.