شکست تحصیلی

خانواده به گونه های مختلف می تواند جهت گیری انگیزشی نوجوان را در راستای اهدافش متاثر سازد. ترک تحصیل، افت تحصیلی، گریز از مدرسه از جمله پدیده هایی است که توجه نظام آموزشی ـ تربیتی جامعه را به خود معطوف می سازد. به این لحاظ پژوهش حاضر با هدف تحلیل روابط ساختاری متغیرهای کارکرد خانواده و عزت نفس فرد با پیشرفت تحصیلی دختران نوجوان انجام گرفت. این مطالعه به روش پس رویدادی (علی ـ مقایسه ایی) در جامعه پژوهشی دانش آموزان دختر دبیرستانی شهر اصفهان در سال 88-87 و در نمونه ای تصادفی به حجم360 نفر که به شیوه خوشه بندی چند مرحله ای انتخاب گردیدند انجام شد. کلیه آزمودنی ها در دو گروه «با پیشرفت تحصیلی مستمر و دچار افت تحصیلی» قرار گرفته، و با دو مقیاس 1ـ عزت نفس الیس پوپ و 2ـ طرح ارزیابی خانواده (FAD) مورد پرسشگری قرار گرفتند. در نهایت رابطه متغیرهای اصلی پژوهش (کارکرد خانواده) و سایر متغیرهای زمینه ای با هر یک از ابعاد عزت نفس، در هر یک از گروه ها به تفکیک از طریق مدل رگرسیون چندگروهی متغیرهای پنهان مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از رابطه معنی دار کارکرد خانواده با هریک از ابعاد عزت نفس (تحصیلی، اجتماعی، خانوادگی، جسمانی) در هر دو گروه بود (05/0>P) که این ارتباط در گروه دارای افت تحصیلی بیانگر رابطه کارکرد ضعیف خانواده با عزت نفس پایین بود. همین طور متغیر سطح تـحصیلات والدین با ابـعاد عزت نفس تحصیلی، خانـوادگی و اجتماعی (1 0/0>P ) و با بعد عزت نفس جسمانی (05/0 > P ) ارتباط معنی داری داشت. از دیگر متغیرها، سن دانش آموز، رتبه تولد و تعداد فرزندان خانواده نیز در سطح ده درصد با متغیر عزت نفس ارتباط معنی دار داشتند. با تکیه بر این یافته ها می توان دریافت، نوجوان برخوردار از حمایت خانوادگی مطلوب از فرصت و امکانات بیشتری برای خودمختاری، خودبیانگری، خودآگاهی، خودگردانی و خودافزایی برخوردار بوده که این سازه های روان شناختی بر انگیزش و عملکرد تحصیلی فرد تاثیر می گذارد.

اهداف: به منظور بهبود عملکرد موسسات آموزشی، شناسایی وضعیت برون دادهای نامطلوب و عوامل موثر بر بروز شاخص های مربوطه ضروری است؛ لذا، این مطالعه با هدف بررسی برون دادهای نامطلوب و عوامل مرتبط با آن انجام گرفت. روش­ها : در این مطالعه مقطعی، کلیه دانش آموختگان دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی کاشان از سال 1370 تا انتهای 1382 (1455 نفر) به روش سرشماری مورد مطالعه قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه ای حاوی شاخص های تعیین کننده نامطلوب بودن برون داد موسسات آموزشی (اخذ معدل نامطلوب، انصراف، اخراج، ترک تحصیل و تغییر رشته) و عوامل مرتبط احتمالی استفاده شد. داده ها با نرم افزار SPSS 16 و با استفاده از نسبت شانس و درصد تفاوت، تجزیه و تحلیل شد. یافته­ها: معدل کل در 42/9% واحدهای پژوهش نامطلوب بود. 5/% تغییر رشته و 5/1% انصراف داده بودند. 1/0% اخراج شده و 2/1% ترک تحصیل کرده بودند. به علاوه، بروز برون دادهای نامطلوب با ویژگی های فردی، معیارهای پذیرش و پیشینه تحصیلی دانشجویان ارتباط داشت. نتیجه­گیری: فاکتورهای جنس، محل سکونت، نوع دیپلم، وضعیت تاهل، سهمیه پذیرش، سابقه میهمانی در سایر دانشگاه­ها، فاصله زمانی بین دو مقطع تحصیلی، رشته، مقطع، دوره تحصیلی، معدل مقاطع تحصیلی قبلی و سن ورود به دانشگاه در وضعیت شاخص­های تعیین کننده نامطلوب بودن برون­دادها موثر هستند.

زنان سرپرست خانوار از جمله گروه های آسیب پذیر جامعه هستند که تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند طلاق، فوت، اعتیاد و... قرار دارند. در بررسی های موجود، اغلب به وضعیت اقتصادی و رفاهی زنان سرپرست خانوار و همچنین وضعیت سلامت جسمی و روحی آنان پرداخته شده است؛ به همین علت از مسائل و مشکلاتی که این زنان در زمینه رشد و تربیت فرزندان با آن روبه رو هستند غفلت شده است. بر این اساس هدف اصلی این پژوهش بررسی تنگناهای زنان سرپرست خانوار در خصوص جامعه پذیری فرزندان است. روش تحقیق، پیمایشی است؛ جامعه آماری پژوهش، زنان سرپرست خانوار تحت پوشش شهرداری تهران هستند و تعداد 328 نفر نمونه با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده اند. براساس نتایج پژوهش، اندازه خطر افت و ترک تحصیلی بین فرزندان دختر خانواده های زن سرپرست فراوانی معناداری دارد. اما ناسازگاری اجتماعی، فقدان الگوی پدری و خلأ ارتباطی ناشی از آن و کنترل ناپذیری فرزندان دختر در چنین خانواده هایی فراوانی معناداری ندارد. بین متغیرهای زمینه ای زنان سرپرست، متغیر افزایش سن مادر با اختلال در جامعه پذیری کودکان ارتباط مستقیم دارد. اما بین متغیرهای تحصیلات و درآمد و تنگناهای جامعه پذیری فرزندان، ارتباط معناداری وجود نداشت.

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی طرحواره درمانی گروهی بر کاهش کمال گرایی تحصیلی و مؤلفه های آن در دانش آموزان بود. در قالب طرح آزمایشی بین گروهی از جامعه دانش آموزان دختر پایه دهم دبیرستان های شهر تهران در سال تحصیلی 98-97، به   شیوه دردسترس و بر اساس معیارهای ورود، تعداد 30 نفر انتخاب و به شیوه تصادفی در دو گروه 15 نفره جایگزین گردید. گروه آزمایش طی شانزده جلسه یک ساعته طرحواره درمانی گروهی را دریافت نمودند. برای اندازه گیری متغیر وابسته در سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری، از پرسشنامه کمال گرایی تحصیلی رسولی خورشیدی و بهرامی استفاده شد . تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره نشان داد طرحواره درمانی گروهی بر بهبود کمال گرایی تحصیلی و مؤلفه های آن اثربخش است. بنابراین، این یافته تلویحات عملی در موقعیت های آموزشی و تحصیلی داشته که به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است.

این پژوهش با هدف پیش بینی شکست تحصیلی براساس نشخوار فکری با نقش میانجی تعلل ورزی و دشواری تنظیم هیجان در بین دانش آموزان دوره متوسطه دوم شهرکرمانشاه انجام شد. پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر دوره متوسطه دوم شهر کرمانشاه-ناحیه 1 در سال تحصیلی 1401-1400 بود که از بین آن ها با روش نمونه گیری در دست رس تعداد 120 نفر انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه ترس از ارزیابی شکست تحصیلی (کانروی و همکاران،2002)، پرسشنامه نشخوار فکری (نولن هوکسما و مارو، 1991)، پرسشنامه تعلل ورزی تحصیلی (سولومون و راث بلوم، 1984) و پرسشنامه دشواری در تنظیم هیجان (گراتز و رومر، 2004) استفاده شد. تحلیل داده های پژوهش با استفاده از روش های آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار)، ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندمتغیره و مدل یابی معادلات ساختاری با نرم افزار SPSS-24 انجام شد. براساس نتایج این پژوهش، مدل پیشنهادی روابط علّی بین متغیرهای مذکور، از برازش قابل قبولی برخوردار بود. به طور کلی، در مدل پیشنهادی پژوهش، نتایج نشان دادند که شکست تحصیلی با میانجی گری تعلل ورزی و دشواری تنظیم هیجان با نشخوار فکری رابطه دارد (05/0>P). نتایج حاصل از این پژوهش، توصیه های کاربردی مهمی برای روان شناسان، مشاوران و برنامه ریزان حوزه تعلیم و تربیت دارد تا با مداخله های به موقع و مناسب، مشکلات شناختی، عاطفی و تحصیلی یادگیرندگان را شناسایی کرده و با اصلاح و درمان آن ها باعث بهبود سلامت روان و ارتقاء کیفیت تحصیلی دانش آموزان شوند.

مقدمه و هدف: مشکلات تحصیلی و عدم موفقیت در تحصیل با پیامدهای متعددی همراه است و می تواند دانش آموزان را در زمینه فرایندهای آموزشی و شغلی با دشواری مواجه سازد. لذا این پژوهش با هدف پیش بینی شکست تحصیلی براساس ذهن آگاهی و کارکرد خانواده در دانش آموزان انجام شد. روش شناسی پژوهش: پژوهش توصیفی-مقطعی و از نوع مطالعات همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر مشغول به تحصیل در مقطع متوسطه اول شهرستان سرپل ذهاب در سال 1402 بود که با روش نمونه گیری در دسترس و با توجه به فرمول تعیین حجم نمونه پلنت (n=50+8m) تعداد 200 نفر انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه شکست تحصیلی (کانروی و همکاران، 2002)، ذهن آگاهی (بائر و همکاران، 2006) و کارکرد خانواده (اپشتاین و همکاران، 1982) استفاده شد. تحلیل داده ها با روش های آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با نرم افزار spss انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد بین ذهن آگاهی و هر یک از مؤلفه های آن شامل مشاهده گری، توصیف بدون برچسب، عملکرد همراه با آگاهی، پذیرش بدون قضاوت و عدم واکنش با شکست تحصیلی رابطه منفی و معناداری وجود دارد (05/0P<). همچنین این رابطه بین کارکرد خانواده و هر یک از مؤلفه های آن شامل حل مسأله، ارتباط، نقش ها، همراهی عاطفی، آمیزش عاطفی، کنترل رفتار و عملکرد کلی با شکست تحصیلی در دانش آموزان منفی و معنادار بود (05/0P<).نتیجه گیری: با توجه به پیامدهای منفی و گسترده شکست تحصیلی و نقش مهم فرایندهای روانشناختی و نهاد خانواده در ابعاد مختلف زندگی دانش آموزان به ویژه زندگی تحصیلی آنان، لازم است مسئولان بهداشت روان و روانشناسان تربیتی به این مسئله توجه ویژه ای داشته باشند.