انگاره های نو در تحقیقات آموزشی

مقدمه و هدف: مشکلات تحصیلی و عدم موفقیت در تحصیل با پیامدهای متعددی همراه است و می تواند دانش آموزان را در زمینه فرایندهای آموزشی و شغلی با دشواری مواجه سازد. لذا این پژوهش با هدف پیش بینی شکست تحصیلی براساس ذهن آگاهی و کارکرد خانواده در دانش آموزان انجام شد. روش شناسی پژوهش: پژوهش توصیفی-مقطعی و از نوع مطالعات همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر مشغول به تحصیل در مقطع متوسطه اول شهرستان سرپل ذهاب در سال 1402 بود که با روش نمونه گیری در دسترس و با توجه به فرمول تعیین حجم نمونه پلنت (n=50+8m) تعداد 200 نفر انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه شکست تحصیلی (کانروی و همکاران، 2002)، ذهن آگاهی (بائر و همکاران، 2006) و کارکرد خانواده (اپشتاین و همکاران، 1982) استفاده شد. تحلیل داده ها با روش های آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با نرم افزار spss انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد بین ذهن آگاهی و هر یک از مؤلفه های آن شامل مشاهده گری، توصیف بدون برچسب، عملکرد همراه با آگاهی، پذیرش بدون قضاوت و عدم واکنش با شکست تحصیلی رابطه منفی و معناداری وجود دارد (05/0P<). همچنین این رابطه بین کارکرد خانواده و هر یک از مؤلفه های آن شامل حل مسأله، ارتباط، نقش ها، همراهی عاطفی، آمیزش عاطفی، کنترل رفتار و عملکرد کلی با شکست تحصیلی در دانش آموزان منفی و معنادار بود (05/0P<).نتیجه گیری: با توجه به پیامدهای منفی و گسترده شکست تحصیلی و نقش مهم فرایندهای روانشناختی و نهاد خانواده در ابعاد مختلف زندگی دانش آموزان به ویژه زندگی تحصیلی آنان، لازم است مسئولان بهداشت روان و روانشناسان تربیتی به این مسئله توجه ویژه ای داشته باشند.

مقدمه و هدف: کودکان با ناتوانی جسمانی می تواند بر سلامت روانشناختی والدین تأثیرگذار باشد. پژوهش حاضر با هدف مقایسه امیدواری و رضایت از زندگی در دو گروه از مادران دارای فرزند عادی و فرزند با ناتوانی جسمی انجام شد.روش شناسی پژوهش: پژوهش توصیفی-مقطعی و از نوع پس رویدادی بود. جامعه آماری شامل تمامی مادران دارای فرزند عادی و فرزند با ناتوانی جسمی تحت پوشش سازمان بهزیستی شهر مشهد در سال 1401 بود که با روش نمونه گیری در دسترس تعداد 100 نفر (50 مادر دارای فرزند با ناتوانی جسمی و 50 مادر دارای فرزند سالم) انتخاب شد. گردآوری داده ها با چک لیست اطلاعات جمعیت شناختی، پرسشنامه امیدواری اشنایدر (2000) و رضایت از زندگی دینر (1985) انجام شد. داده ها با تحلیل واریانس و نرم افزار SPSS نسخه 26 انجام شد.یافته ها: نتایج نشان داد بین میانگین نمره مادران دو گروه با و بدون فرزند ناتوان جسمی از نظر امیدواری، تفکر عامل و مسیرها از نظر آماری تفاوت معناداری وجود دارد، بدین معنی که مادران دارای فرزند معلول جسمی میزان امیدواری پایین تری را نسبت به مادران دارای فرزند عادی گزارش کرده اند. همچنین، در مادران دارای فرزند معلول جسمی میزان رضایت از زندگی نسبت به مادران دارای فرزند عادی پایین تر بود و بین دو گروه تفاوت معناداری مشاهده شد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج می توان بیان نمود که مادران دارای فرزند با ناتوانی جسمی در معرض از دست دادن سلامت روان شناختی قرار دارند و لازم است برنامه ریزان حوزه سلامت توجه ویژه ایی به ارتقاء رضایت از زندگی و سطح سلامت روان شناختی این قشر از جامعه داشته باشند.

مقدمه و هدف: اختلالات یادگیری از جمله مشکلات شایع در کودکان است که عدم تشخیص و درمان به موقع آن آسیب جدی به زندگی حال و آینده کودک وارد می کند. این پژوهش با هدف اثربخشی درمان یکپارچه حسی-حرکتی بر خودپنداره و احساس تنهایی در دانش آموزان دختر پایه ششم دارای اختلال یادگیری شهرستان جهرم انجام شد.روش شناسی پژوهش: پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با دو گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی شهرستان جم در سال 1401 بود، که با روش نمونه گیری در دسترس تعداد 30 نفر انتخاب و در دو گروه مساوی 15 نفری جایگزین شدند. درمان یکپارچگی حسی-حرکتی طی 8 جلسه به صورت گروهی و هر هفته یک جلسه برای گروه آزمایش اعمال شد. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه خودپنداره (ساراسوت، 1999) و پرسشنامه احساس تنهایی (راسل و همکاران، 1980) استفاده شد. داده ها با روش های آمار توصیفی، آزمون پیش فرض های آماری و تحلیل کوواریانس با نرم افزار آماری SPSS-26 تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد درمان درمان یکپارچه حسی-حرکتی بر افزایش خودپنداره (54/38=F، 014/0=P، 607/0=η) و کاهش دشواری در تنظیم هیجان (79/28=F، 013/0=P، 625/0=η) آزمودنی های گروه آزمایش در مرحله پس آزمون اثربخش بوده است (05/0>P).نتیجه گیری: با توجه به نتایج می توان گفت تمرینات یکپارچگی حسی-حرکتی بر بهبود سازه های شناختی-رفتاری در دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری مؤثر است و درمانگران و مشاوران مدارس می توانند جهت بهبود عملکرد روانی-اجتماعی این کودکان از تمرینات یکپارچگی حسی-حرکتی استفاده نمایند.

مقدمه و هدف: بزهکاری در دوران نوجوانی از الگوهای رفتاری نابهنجار است که روند طبیعی زندگی نوجوان و اطرافیان را با آسیب جدی مواجه می سازد. این پژوهش با هدف مقایسه سبک های هویتی و سبک های دلبستگی در نوجوانان بزهکار و غیربزهکار شهر قم انجام شد. روش شناسی پژوهش: پژوهش توصیفی-مقطعی و از نوع علّی-مقایسه ای (پس رویدادی) بود. تمامی نوجوانان بزهکار ساکن در کانون اصلاح و تربیت و همچنین، نوجوانان عادی شهر قم در سال 1402 جمعیت آماری پژوهش را تشکیل دادند، که از بین آن ها با روش نمونه گیری در دسترس تعداد 60 نفر (30 نوجوان بزهکار و 30 نوجوان عادی) انتخاب و به پرسشنامه سبک های هویت (برزونسکی و همکاران، 2013) و پرسشنامه سبک های دلبستگی (کولینز و رید، 1990) پاسخ دادند. داده ها در دو سطح آمار توصیفی، تحلیل واریانس و آزمون تعقیبی LSD با SPSS نسخه 26 تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد بین نمرات هویت اطلاعاتی، هنجاری، سردرگم/اجتنابی و هویت متعهد در دو گروه نوجوانان از نظر آماری تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین، میانگین نمرات دو گروه در دلبستگی ایمن، اجتنابی و دوسوگرا/اضطرابی از نظر آماری تفاوت معناداری داشت. نتایج آزمون تعقیبی LSD حاکی از پایین بودن هویت متعهد و اطلاعاتی و دلبستگی ایمن در نوجوانان بزهکار در مقایسه با نوجوانان عادی و بالاتر بودن استفاده نوجوانان بزهکار از دلبستگی ناایمن و دشواری در هویت یابی (اجتنابی و هنجاری) بود. نتیجه گیری: نتایج پژوهش بر لزوم توجه روزافزون کارشناسان و مسئولین حوزه بهداشت روانی-اجتماعی به نقش سبک هویت و دلبستگی در پیشگیری از آسیب پذیری های روانی-اجتناعی در دوران نوجوانی تأکید دارد.

مقدمه و هدف: اضطراب و سطوح بالای آن علاوه بر مشکلات روانشناختی، می تواند بر مسائل آموزشی و تحصیلی دانش آموزان نیز تأثیرگذار باشد. این پژوهش با هدف پیش بینی اضطراب تحصیلی براساس طرحواره های شناختی ناسازگار و ادراک از محیط مدرسه در دانش آموزان پسر دوره متوسطه اول انجام شد.روش شناسی پژوهش: پژوهش توصیفی-همبستگی بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان پسر دوره متوسطه اول عالی شهر واقع در استان بوشهر در سال تحصیلی 1401-1400 بود. با نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای تعداد 234 نفر انتخاب شد و به ابزارهای پژوهش شامل مقیاس اضطراب تحصیلی (ساراسون، 1957)، طرحواره ناسازگار فرم کوتاه (یانگ، 2005) و مقیاس ادراک از محیط مدرسه (جنتری و همکاران، 2002) پاسخ دادند. داده ها با روش های آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره و نرم افزار SPSS نسخه 26 انجام شد.یافته ها: یافته ها نشان داد که بین نمره کل ادراک از محیط مدرسه و هر یک از ابعاد آن با اضطراب تحصیلی دانش آموزان پسر همبستگی منفی و معناداری وجود دارد (05/0>P). این رابطه بین نمره کل طرحواره ناسازگار اولیه و هریک از ابعاد آن با اضطراب تحصیلی دانش آموزان پسر مثبت و معنادار بود (05/0>P). ضرایب رگرسیون به روش ورود همزمان نیز نشان داد 33 درصد واریانس اضطراب تحصیلی فراگیران براساس دو متغیر پیش بین قابل تبیین می باشد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج ضرورت داد برنامه ریزان و کارشناسان حوزه روانشناسی و علوم تربیتی، به مسائل روانشناختی و نقش آن ها در عملکردهای تحصیلی دانش آموزان توجه مبذول دارند.

مقدمه و هدف: یکی از روش های تدریس نوین برای کشف مفاهیم، روش گردش علمی است. در این روش فراگیران در محیطی خارج از کلاس و مدرسه و با استفاده از محیط پیرامون خود اطلاعاتی را بازیابی می کنند و ارتباط بین مفاهیم کتب درسی با زندگی حقیقی پیوند می زنند. پژوهش حاضر به منظور بررسی کاربردی روش گردش علمی در آموزش انواع معماری ها صورت گرفته است. به منظور دستیابی به اهداف پژوهش ابتدا این روش تدریس را بررسی و سپس نمونه اجرایی آن را برای آموزش انواع معماری ها در مناطق مختلف ایران که به دروس مطالعات اجتماعی پایه سوم دبستان مرتبط است، همراه با طرح درس ساخت گرایی (5E) آورده شده است.روش شناسی پژوهش: روش انجام تحقیق به صورت کتابخانه ای و با رویکرد تحلیلی_کاربردی است.یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد روش تدریس گردش علمی، علاوه بر درگیر کردن حیطه شناختی، سطوح مهارتی و عاطفی را نیز درگیر می کند و فراگیران با دیدن معماری در بافت سنتی یزد به ویژگی های معماری در مناطق گرم و خشک بهتر پی می برند.نتیجه گیری: با توجه به اثرات مثبت این روش تدریس از جمله تقویت مهارت های مشاهده گری، اجتماعی، کارگروهی، تفکر انتقادی و انگیزه، بهتر است دبیران از این روش در کلاس درس خود استفاده کنند تا یادگیری فراگیران عمیق تر شود.

مقدمه و هدف: خودکشی از جمله آسیب های روانی-اجتماعی با ماهیت پیچیده و ریسک فاکتورهای مختلف است. لذا این پژوهش با هدف پیش بینی افکار خودکشی براساس احساس انسجام روانی و دشواری در تنظیم هیجان در دانش آموزان دوره متوسطه اول انجام شد.روش شناسی پژوهش: پژوهش توصیفی-همبستگی بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان پسر مقطع متوسطه اول شهر مشهد در سال 1402 بود. با روش نمونه گیری در دسترس تعداد 200 نفر انتخاب و به ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه افکار خودکشی (بک، 1991)، حس انسجام روانی (فلنسبرگ و همکاران، 2006)، و پرسشنامه دشواری تنظیم هیجان (گراتز و رومر، 2004) پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با روش ورود همزمان و نرم افزار آماری SPSS-v26 استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که بین نمرات حس انسجام روانی (425/0-=r) با گرایش دانش آموزان پسر به افکار خودکشی همبستگی منفی و معناداری وجود دارد (05/0>P). این رابطه بین نمرات دشواری تنظیم هیجان (538/0=r) با گرایش به افکار خودکشی، مثبت و معنادار بود (05/0>P). تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که متغیرهای پیش بین با هم توان تبیین 30 درصد از واریانس گرایش به افکار خودکشی در دانش آموزان پسر را داشته اند.نتیجه گیری: با توجه به نتایج می توان با شناسایی متغیرهای هیجانی و روانی افکار خودکشی در نوجوانان را در موقعیت های بحرانی کاهش داد.

مقدمه و هدف: بیش فعالی از جمله اختلالات رفتاری تلقی می شود که می تواند بر سطوح عملکردی دانش آموزان تأثیرگذار باشد و موجب رفتارهای آسیب زننده از جمله پرخاشگری گردد و در این ارتباط برنامه های مداخلاتی ویژه کودکان برای کاهش مشکلات رفتاری می تواند مفید واقع گردد. لذا هدف از انجام این اقدام پژوهی بررسی پایین آوردن میزان پرخاشگری دانش آموز پایه دوم با برنامه آموزش ذهن آگاهی ویژه کودک بود.روش شناسی پژوهش: ایﻦ پژوهش از ﻧﻮع اقدام پژوهی و مطالعه تک آزمودنی و نمونه گیری دردسترس بود. جامعه و نمونه آماری مورد نظر در این پژوهش یک نفر از دانش آموزان پایه دوم «پ. ن» در مدرسه ابتدایی دخترانه ادب واقع در شهرستان سرپل ذهاب در سال تحصیلی 1402-1401 بود. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه پرخاشگری نلسون و فینچ (2000) و ایده و راه حل پیشنهادی اقدام پژوه برنامه آموزش ذهن آگاهی ویژه کودک بود.یافته ها: نتایج نشان داد که دانش آموز مورد مطالعه که تحت آموزش برنامه آموزش ذهن آگاهی ویژه کودک قرار گرفته بود میزان پرخاشگری وی بعد از دریافت راه حل کاهش پیدا کرده بود که که این امر بیانگر آن است که اقدام پژوهی مورد نظر بر روی وی کارآمد بوده است و اقدام پژوه به هدف خود رسیده است.نتیجه گیری: با توجه به نتایج می توان گفت تمرینات ذهن آگاهی در کاهش مشکلات رفتاری مفید است و لازم است برنامه ریزان و روانشناسان از چنین برنامه های مداخلاتی به صورت گسترده استفاده کنند.

مقدمه و هدف: عملکرد تحصیلی مطلوب نقش مهمی در موفقیت های آموزشی و شغلی دارد. لذا این پژوهش با هدف پیش بینی عملکرد تحصیلی براساس اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی و سبک های هویت در دانش آموزان انجام شد.روش شناسی پژوهش: پژوهش توصیفی-مقطعی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان مقطع متوسطه اول منطقه گله دار از شهرستان مهر (استان فارس) به تعداد 2016 نفر در سال 1402 بود. با روش نمونه گیری در دسترس و با توجه به فرمول تعیین حجم نمونه پلنت تعداد 200 نفر انتخاب شد. گردآوری داده ها با پرسشنامه عملکرد تحصیلی (فام و تیلور، 1999)، اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی (صادق زاده و همکاران، 1397) و پرسشنامه سبک هویت (برزونسکی و همکاران، 2013) انجام شد. تحلیل داده ها با روش های آمار توصیفی، آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره با نرم افزار آماری SPSS-v26 انجام شد.یافته ها: یافته ها نشان داد بین اعتیاد به شبکه اجتماعی مجازی (438/0-=r و 022/0>P) و سبک هویت اجتنابی (392/0-=r و 012/0>P) با عملکرد تحصیلی دانش آموزان، همبستگی معکوس و معنادار بود. همچنین همبستگی بین سبک هویت هنجاری (332/0=r و 028/0>P)، اطلاعاتی (472/0=r و 017/0>P) و متعهد (445/0=r و 016/0>P) به ترتیب با عملکرد تحصیلی دانش آموزان مثبت و معنادار بود. تحلیل رگرسیون به روش ورود همزمان نیز نشان داد که متغیرهای پیش بین با هم توان تبیین 29 درصد از واریانس نمره عملکرد تحصیلی در دانش آموزان را داشته اند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج، ضرورت دارد شناسایی عوامل مؤثر در فرایندهای تحصیلی دانش آموزان به منظور ارتقاء عملکردهای آموزشی در دستور کار برنامه ریزان و محققان قرار گیرد.