هویت شهروندی

زندگی اجتماعی افراد و هویت آنان به عنوان شهروند، به دلیل بقا و دوام جامعه بوده و ضرورتاً هویت اجتماعی بر هویت افراد برتری دارد. در این تفکر، شهروندی به معنای عضویت کامل در جامعه و عمل به تعهدات و وظایف است که در قالب مشارکت اجتماعی و سیاسی در جامعه و حکومت تبلور می­یابد؛ به گونه­ای که افراد بدون اجبار و محدودیت با عمل به مسؤولیت اخلاقی و وظایف اجتماعی، منافع خود و جامعه را دنبال می­کنند. پژوهش حاضر وضعیت هویت شهروندی را در بافت قدیم و جدید شهر کاشان و عوامل مؤثر بر آن مورد بررسی قرار می­دهد. به منظور اجرای این پژوهش از روش پیمایش استفاده شده و با تکیه بر مطالعات اکتشافی، ابعاد مسألة تحقیق مشخص و بر مبنای آن پرسشنامة محقق ساخته تنظیم گردیده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعداد ۲۶۰ نفر تعیین شده و انتخاب نمونه­ها بر اساس تکنیک نمونه­گیری، سهمیه­ای بوده است. نتایج توصیفی تحقیق حاکی از آن است که میانگین هویت شهروندی و همچنین پیوند اجتماعی در بین مردم بافت قدیم بیشتر از بافت جدید است و اعتماد اجتماعی در هر دو بافت در حد متوسط بوده است. بین هویت شهروندی و پیوند اجتماعی و همچنین اعتماد اجتماعی در هر دو بافت رابطة مستقیم وجود دارد. بین هویت شهروندی و میزان تحصیلات در بافت جدید و قدیم رابطة منفی وجود دارد؛ هرچند این رابطه در بافت جدید دارای شدت بیشتری است. در نهایت و از طریق رگرسیون در بافت قدیم، پیوند اجتماعی و دربافت جدید پیوند اجتماعی و تحصیلات، بیشترین اثر را بر هویت شهروندی داشته است.

امروزه، به علت گسترش حضور اینترنت در نظام آموزش عالی و دانشگاه ها، بخش مهمی از زندگی روزمره دانش جویان با اینترنت پیوند یافته است. این پژوهش بر پایه این پیش فرض استوار بوده است که دانش جویان در فرایند زندگی تحصیلی شان به شکل بخشیدن و تقویت ابعاد هویتی خود می پردازند. روش انجام این پژوهش روش «مردم نگاری» بوده است. در این پژوهش با 21 دانش جو در دانشگاه آزاد رامسر و 36 دانش جو در دانشگاه پیام نور رامسر مصاحبه انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اینترنت در زندگی روزمره بسیاری از دانش جویان، به میزان گسترده ای، حضور دارد و در تمامی ابعاد هویتی آن ها (هویت دانش جویی، هویت نسلی، و هویت شهروندی) به طور چشم گیری نقش آفرینی می کند؛ با این حال، نقش آن در بعد «هویت نسلی»، یعنی سرگرمی و فراغت، در زندگی روزمره دانش جویان مطالعه شده در این پژوهش بیش تر بوده است.

هویت شهروندی شامل مجموعه ای از ارزش ها، نگرش ها و قوانین بنیادین مشترک است که دربردارنده احساس تعلق، تعهد و احترام به میراث مشترک، همچنین تشخیص حقوق و تکالیف شهروندی است. دراین راستا، پژوهش حاضر رابطه قانون گرایی، مسئولیت پذیری، هویت های سه گانه و آموزش شهروندی را با هویت شهروندی زنان شهر اصفهان با استفاده از مدل سازی معادله ساختاری بررسی می کند. روش پژوهش کمی و از نوع پیمایش و جامعه آماری پژوهش شامل تمام زنان 15-59ساله ساکن شهر اصفهان است. نتایج حاصل از مدل سازی معادله ساختاری نشان داد که در ارتباط با چهار متغیر قانون گرایی، مسئولیت پذیری، هویت های سه گانه و آموزش شهروندی هرکدام از شاخص ها از قدرت تبیین کنندگی بالایی برخوردار بوده است و از بین این متغیرها، آموزش شهروندی بیشترین اثر را بر هویت شهروندی با ضریب 81/. دارد و بعدازآن نیز اثر سطح مسئولیت پذیری با ضریب 69/. قرار دارد. هر چهار متغیر قانون گرایی، مسئولیت پذیری، هویت های سه گانه و آموزش شهروندی بر هویت شهروندی اثر مستقیم و معنادار است

شهروندی به عنوان پویاترین شاخص جامعه مدرن، از اهمیت بسزایی برخوردار است. پژوهش حاضر باهدف توصیف انواع رفتارهای شهروندی فعال مردم شهر تهران انجام گرفته است، همچنین سعی شده ابعاد و رفتارهای شهروندی فعال در شهر تهران برحسب متغیرهای زمینه ای تحلیل آماری شوند. این مطالعه به روش پیمایش انجام شده و جامعه آماری آن را «کلیه افراد 15 سال به بالای شهر تهران» تشکیل می دهند. شیوه نمونه گیری از نوع «نمونه گیری چندمرحله ای» بوده و حجم نمونه طبق فرمول کوکران برابر با 2400 نفر می باشد و برای جمع آوری اطلاعات از تکنیک «پرسشنامه» استفاده شده است. به لحاظ عملیاتی مفهوم شهروندی فعال در قالب چهار بُعد: میزان مشارکت شهروندی، میزان مسئولیت پذیری شهروندی، میزان جامعه پذیری شهروندی و میزان هویت شهروندی موردسنجش قرارگرفته است. یافته های حاصل بیانگر آن است که حدود نیمی از مردم، شهروند فعال (46 درصد) و در مقابل یک چهارم (26 درصد) شهروند منفعل هستند. همچنین میانگین شاخص شهروندی فعال برابر با 36/3 می باشد. این میانگین برای بُعد میزان مشارکت اجتماعی در امور مختلف شهر برابر با 9/2، برای مسئولیت پذیری اجتماعی برابر با 25/3، برای میزان جامعه پذیری شهروندی برابر با 61/3 و در نهایت برای میزان احساس هویت شهروندی برابر با 64/3 گزارش شده است. در واقع مشاهده می شود که میزان مشارکت شهروندی مردم تهران منفعل تر و در مقابل احساس هویت شهروندی در بین آنها بیشتر است. درمجموع از 13 رفتار شهروندی موردمطالعه فقط چهار رفتار همسایگی، مسئولانه جمعی، ترافیکی و اخلاق شهری مطلوب بوده می باشد.

امروزه مفهوم شهروندی به عنوان یکی از مفاهیم دنیای مدرن هدایت گر تعاملات پایدار انسانی است هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تأثیر استفاده از شبکه اجتماعی اینستاگرام بر هویت شهروندی، شهروندان اصفهان بود پژوهش از جهت هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی و از حیث ارتباط بین متغیرهای ازنوع همبستگی است. جامعه آماری ، شامل تمامی شهروندان شهر اصفهان که در سال 1400 کاربر اینستاگرام، بودند که تعداد384 نفر به روش نمونه گیری خوشه ایی تصادفی از این جامعه انتخاب شدند . ابزار سنجش شامل پرسشنامه هویت شهروندی صدر ارحامی و همکاران(1396) و پرسشنامه استفاده از اینستاگرام عموزاده(1395) که در این پژوهش 5 فرضیه مورد سنجش قرار گرفت . به منظور بررسی فرضیه های تحقیق از آمار استنباطی شامل ضریب همبستگی پیرسون، معادلات ساختاری با نرم افزار SPSS25 استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که بین استفاده از شبکه اجتماعی اینستاگرام و برخورداری از حقوق شهروندی رابطه معنادار وجود دارد . همچنین استفاده از شبکه اجتماعی اینستاگرام بر هویت مایی به طرز معناداری دارای تاثیر مثبت می باشد و استفاده از شبکه اجتماعی اینستاگرام بر تعهد مدنی با سطح اطمینان 95 درصد دارای اثر مثبت است. بنابراین بین استفاده از شبکه اجتماعی اینستاگرام و هویت شهروندی با سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار وجود دارد .