مهندسی پزشکی

مقدمه: با توجه به اهمیت مهندسی پزشکی و ارتباط تنگاتنگ آن با سلامت جامعه و تعیین جایگاه ایران در جهان در این حوزه از علم، پژوهش حاضر با هدف مقایسه بروندادهای علمی کشورهای جهان و همکاری های علمی آنها در حوزه ی مهندسی پزشکی و در نمایه استنادی علوم، بین سال های 2002-2011 میلادی صورت گرفته است. روش بررسی: روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و نوع مطالعه کاربردی بوده است. و در آن از شاخص های علم سنجی استفاده شده است. جامعه ی پژوهش، تعداد 12044 برونداد تحقیقاتی و دانشگاهی در حوزه ی مهندسی پزشکی بود که در نمایه استنادی علوم از پایگاه Web of Science، بین سال های 2002 - 2011 میلادی نمایه شده است. برای استخراج داده ها، از نسخه 7/5 پایگاه Web of Science و برای شمارش و تحلیل داده ها از برنامه Excel استفاده شد. یافته ها: کشورهای آمریکا (4427)، چین (990)، آلمان (869)، کانادا (818) و انگلستان (754)، بیشترین بروندادهای علمی مهندسی پزشکی را دارا بودند. بیشترین حوزه های موضوعی به علم مواد (5896)، بیوفیزیک (1904) و علوم ورزشی (863)، تعلّق داشت. تمایل حوزه های موضوعی برتر ، به همکاری با بیش از چهار نویسنده بود. آمریکا با 1207 همکاری مشترک، آلمان (484)، انگلستان (478)، چین (341) و کانادا (335)، بیشترین سهم همکاری در مدارک علمی مهندسی پزشکی را داشتند. Elsevier، Wiley-Liss، Springer و IEEE، به عنوان فعال ترین ناشران، شناخته شدند. نویسندگان برتر جهان از آمریکا، پرتغال و هلند بودند. تعداد مدارک 4 و 3 نویسنده، به ترتیب با 2268 و 2190 مدرک، بیش از بقیه بود. مراکز تحقیقی برتر جهان عبارت بودند از: دانشگاه Calif System آمریکا، دانشگاه Montreal کانادا، دانشگاه Harvard آمریکا و دانشگاه Toronto کانادا. ایران (55 مدرک) در بین نود کشور، رتبه 28 جهانی و رتبه سوّم آسیای جنوب غربی را در مهندسی پزشکی به دست آورد. نتیجه گیری: در این پژوهش، ارتباط معناداری بین تعداد نویسندگان مقالات و تعداد آثار علمی نویسندگان با میزان جذب استناد وجود نداشته است. پرتولیدترین کشورها مشارکت علمی بیشتری با دیگر کشورها داشته اند. بنابراین، بین میزان تولیدات و همکاری های علمی کشورها، رابطه ی مستقیم وجود داشته است. مهندسی پزشکی به دلیل ماهیّت بین رشته ای آن، متخصصان و گروه های علمی متعددی را به همکاری خواهد طلبید و میزان همکاری های علمی این حوزه هر روز بیشتر می شود. در مجموع، رشد تولیدات و همکاری های گروهی پژوهشگران مهندسی پزشکی در جهان، روند تصاعدی داشته و تحقق آرمان های علمی کشورمان، حمایت ها و برنامه های جدی تر متخصصان و دولت را می طلبد.

با گسترش تحولات مدیریتی در یک قرن اخیر، سازمان ها در ابعاد مختلف به ارائه خدمت می پردازند. همچنین مفهوم توسعه در دوران های مختلف از نظر ابعاد کاربردی آن دچار تحولات فراوان شده است. توسعه و رشد ابعاد کلی آن بطور واقعی تنها به وسیله دولت ناممکن است. امروزه، رشد و توسعه بدون کارآفرینی در ابعاد مختلف آن عملی نیست. افراد کارآفرین و سازمان های خلاق، با شناسایی فرصت های جدید و با بسیج منابع به ایجاد نوآوری در کسب وکار خود پرداخته و باعث رشد و بالندگی شرکت خود می شوند. البته این امر توأم با ریسک و پذیرش خطراتی است که در مراحل اجرای طرح نو دامن گیر فرد کارآفرین خواهد شد، اما اغلب منجر به معرفی محصول یا خدمت جدید خواهد شد. اقتصاددانان بزرگی چون شومپیتر پدیده کارآفرینی را به عنوان انجام ترکیبات جدید توصیف نموده اند. بررسی تحولات چشمگیر جهان در زمینه های اقتصادی و تکنولوژی در قرن بیستم و بیست و یکم به خوبی نشان می دهد که رویکرد اکثر کشورهای جهان به موضوع کارآفرینی موجب شده تا موجی از سیاست های توسعه کارآفرینی در دنیا ایجاد شود. در کارآفرینی رشته مهندسی پزشکی به سرمایه مادی نمی توان بسنده کرد، فکر و اندیشه علمی، به روز کردن اطلاعات و دانش جهانی و از همه مهم تر تضمین اجرایی و برنامه ریزی درست می تواند به عنوان سرمایه معنوی مدنظر باشد که در اکثر مواقع از سرمایه مادی مهم تر است. ویژگی خاص محصولات رشته مهندسی پزشکی در کشور ما این است که تعداد کارخانه های شاغل در تولید محصولات پزشکی محدود می باشد لذا ناچار به واردات از خارج کشور می باشیم.

 در این مقاله مروری، پس از بررسی اجمالی تاریخچه مهندسی شیمی در جهان و ایران، انتشارات مرتبط با مهندسی شیمی در فصلنامه آموزش مهندسی ایران طی بیست وپنج سال اخیر مرور شده است. در بخش آموزش، به معرفی رویکردهای نوین آموزش در مهندسی شیمی شامل آموزش از راه دور، آموزش مبتنی بر بازی، و واقعیت مجازی پرداخته شده است.آخرین جهت گیری های تحقیقاتی مهندسی شیمی شامل بسپارهای پاسخگو به محرک، تحویل دارو، درمان سرطان، فیلم های بسته بندی فعال ضدمیکروبی، کاربردهای بسته بندی فعال برای مواد غذایی، منسوجات بر پایه نانوالیاف الکتروریسی شده، کاربردهای ترمیم زخم، فناوری های پیشرفته تصفیه آب و پساب، کاربردهای نانومواد و یون های فلزی، انرژی های سبز و تجدیدپذیر و کاربردهای یادگیری ماشین و هوش مصنوعی در مهندسی شیمی بررسی شده است. سپس با رویکرد آینده نگری، تحولات اخیر در جهان نظیر چالش های محیط زیستی، محدودیت منابع و مواد اولیه و نیز دسترسی به انرژی و ملاحظات توسعه پایدار، زمینه های نوین مهندسی شیمی و آینده این رشته با تأکید بر آموزش مهندسی شیمی مورد بررسی قرار گرفته است. با گسترش بسیاری از زمینه های بین رشته ای، نظیر انرژی های نو و کربن زدایی از سیستم های انرژی و همچنین حوزه های آب، غذا، هوا، بهداشت و امور پزشکی، پیش بینی می شود تحولات شگرفی در آموزش این رشته مهندسی رخ دهد.