چشم انداز مهندسی شیمی

در این مقاله نخست مراحل شکل گیری و پیشرفت حرفه مهندسی شیمی در دویست سال گذشته ( 1960 1760 م) مرور می شود، درباره آموزش و کاربردهای  شیمی و شیمی صنعتی در اروپا به ویژه آلمان توضیح داده می شود، تأسیس دانشگاههای مهم در اروپا و آمریکا و روند پیشرفت آموزش و پژوهش در امر مهندسی شیمی در قرن بیستم به صورت تقویم نگاری ارائه و پیامدهای دو جنگ جهانی در جهت گیری مهندسی شیمی، محتوای آموزشی و کاربردهای گوناگون آن بررسی می شود، وضعیت شیمی، مهندسی شیمی و صنایع شیمیایی در ایران در قرن حاضر نیز بررسی م گردد و سپس شاخه های مختلف مهندسی شیمی و پیشرفتهای هریک و آثار آن بر تمدن معاصر (2000 1960) مورد بررسی قرار می گیرد و مهم ترین نقاط عطف در مسیر تحول و سمت گیری مهندسی شیمی در هر دهه معرفی می شود. آمار دانش آموختگان مهندسی شیمی در سالهای اخیر در جهان و در ایران و نیز مهم ترین چالشهای این حرفه در آستانه قرن بیست و یکم بررسی می شود. در بخش سوم، چشم انداز مهندسی شیمی در آینده (2020 2000) بررسی می شود. پیشرفتهای نرم افزاری و شبکه های کامپیوتری، کاربردهای هوش مصنوعی، فناوری ها و ابزار نوین، آموزش مهندسی شیمی در آینده، فرصتها، بازارها و محرکهای نو معرفی و در پایان به مسئله توسعه پایدار و نقش مهندسی شیمی با تأکید بر مسائل ایران پرداخته می شود.

 در این مقاله مروری، پس از بررسی اجمالی تاریخچه مهندسی شیمی در جهان و ایران، انتشارات مرتبط با مهندسی شیمی در فصلنامه آموزش مهندسی ایران طی بیست وپنج سال اخیر مرور شده است. در بخش آموزش، به معرفی رویکردهای نوین آموزش در مهندسی شیمی شامل آموزش از راه دور، آموزش مبتنی بر بازی، و واقعیت مجازی پرداخته شده است.آخرین جهت گیری های تحقیقاتی مهندسی شیمی شامل بسپارهای پاسخگو به محرک، تحویل دارو، درمان سرطان، فیلم های بسته بندی فعال ضدمیکروبی، کاربردهای بسته بندی فعال برای مواد غذایی، منسوجات بر پایه نانوالیاف الکتروریسی شده، کاربردهای ترمیم زخم، فناوری های پیشرفته تصفیه آب و پساب، کاربردهای نانومواد و یون های فلزی، انرژی های سبز و تجدیدپذیر و کاربردهای یادگیری ماشین و هوش مصنوعی در مهندسی شیمی بررسی شده است. سپس با رویکرد آینده نگری، تحولات اخیر در جهان نظیر چالش های محیط زیستی، محدودیت منابع و مواد اولیه و نیز دسترسی به انرژی و ملاحظات توسعه پایدار، زمینه های نوین مهندسی شیمی و آینده این رشته با تأکید بر آموزش مهندسی شیمی مورد بررسی قرار گرفته است. با گسترش بسیاری از زمینه های بین رشته ای، نظیر انرژی های نو و کربن زدایی از سیستم های انرژی و همچنین حوزه های آب، غذا، هوا، بهداشت و امور پزشکی، پیش بینی می شود تحولات شگرفی در آموزش این رشته مهندسی رخ دهد.