اخلاق مدرن

اخلاق جوهرة یهودیت است؛ اما با توجه به مشکلات مطرح شده دربارة باب اخلاق یهودی، یافتن تعریفی جامع از اخلاق یهودی ممکن نیست. با این حال، مجموعة گسترده و پرارزشی وجود دارد که «اخلاق یهودی» نامیده میشود. اصول اخلاقیات یهود، نخست در ده فرمان حضرت موسی تبیین شد؛ سپس در قوانین شریعت تورات در کتب مقدس عبری توسعه یافت و پس از آن، پیامبران عبرانی به نقد و بررسی آن پرداختند، و بار دیگر در قوانین شفاهی میشنا گسترش یافت. پس از آن، در گمارا و میدراش تجزیه و تحلیل شد و در قرون وسطا و مدرن، دوباره با واژه های فلسفی و عرفانی تفسیر شد. با توجه به این امر، آثار مکتوب اخلاق یهودی به طور معمول به چهار گروه اصلی تقسیم میشوند: توراتی، حاخامی، قرون وسطایی و مدرن. اخلاق اجتماعی جایگاه خاصی در یهودیت و کتاب مقدس و تلمود دارد. برخی از آموزه های اخلاق اجتماعی یهود عبارت اند از: محبت به همنوع، تواضع و فروتنی، دستگیری از مستمندان، عدالت و درستکاری، تقدس حیات، اعتدال و میانه روی و عفو و گذشت. به جز اخلاق، فلسفة اخلاق نیز جایگاه خاصی در یهودیت دارد که به برخی از امور بنیادین اخلاق، مانند کمال اخلاقی میپردازد.

در تاریخ اندیشه مدرن، دو نقطه عطف وجود دارد. اولی، انقلاب فلسفی- معرفتی دکارت است. ظهور و بسط فلسفه دکارت، به معنای زوال جهان بینی قرون وسطی، تولد سوژه انسانی و تغییرات اساسی در مباحث و موضوعات شاخه های گوناگون علمی بود. فلسفه او بر اندیشه های عصر جدید، مانند لیبرالیسم، دموکراسی، حقوق بشر، عقلانیت علمی و قانون گرایی روابط و نهادهای اجتماعی جدید مبتنی بود. برهمین اساس، هنجارها و داوری های اخلاقی دچار تغییرات بی سابقه ای شد. نقطه عطف دوم، در نیمه قرن بیستم رخ داد و بسیاری از اندیشه های عصر روشنگری را به افسانه و سراب تبدیل کرد. چارلز تیلور، یکی از نمایندگان چرخش فلسفی معاصر، معتقد است که معرفت شناسی طبیعت گرای دکارتی باعث غلبه تفسیر نسبی گرایانه، لذت گرایانه، اتمیستی و پوچ گرایانه از کنش اخلاقی و انحراف از آرمان اصالت اخلاقی مدرن شده است. وی افزون بر دفاع قاطع از ضرورت خودشکوفایی فردی و صداقت با خویشتن، دنبال فهم غنی تری از زندگی در چارچوب خیر های گریزناپذیر اخلاقی است. هدف از این پژوهش، ژرف اندیشی درباره انسجام و کفایت اندیشه اخلاقی یکی از اندیشمندان برجسته فلسفه اخلاق معاصر است. این پژوهش نشان می دهد بازگشت نظریه اخلاقی تیلور به سنت رمانتیسیسم برای احیای تعالی اخلاقی نارساست و به فضیلت گرایی دینی بسیار نزدیک تر است تا آرمان اصالت مدرن. همچنین کمک گرفتن از منابع مختلف توجیه اخلاق اصالت، به ابهام ها و تعارض های نظریه وی افزوده است. چون تیلور فیلسوفی تحلیلی است، روش شناسی این پژوهش، تحلیلی- انتقادی است.

چهارده قرن از ورود اسلام به سرزمین ایران می گذرد. در طول این مدت، میان اسلام و ایران از ابعاد مختلف- از جمله فرهنگی- تعاملات گسترده ای صورت گرفته است. در دنیای پرشتاب فناوری های نوین، فضای ارتباطات مجازی به عنوان یک فرصت یا تهدید، دست اندرکاران تربیت نسل جوان را با چالشی بزرگ روبه رو کرده است که استفاده گسترده از این فناوری و امکان دسترسی آسان به منابع اطلاعاتی و متنوع باعث به وجود آمدن بسیاری از رفتارهای غیر اخلاقی به ویژه در میان جامعه شده است. درست است که دنیای امروز دنیای تحولات به همراه توسعه سریع دانش است که از طریق شبکه های اینترنتی به سرعت در حال گسترش می باشد؛ اما در عین حال، اهمیت مباحث اخلاقی به ویژه در قلمرو معاشرت های گوناگون شخصی و اجتماعی به قدری روشن است که در جوامع مختلف بر آن تأکید می ورزند و خصوصاٌ جامعه مسلمانان می بایست بر آن اهتمام بیشتری بورزند؛ چرا که دین اسلام، دین اخلاق مداری است. پژوهش حاضر با هدف تبیین جایگاه فرهنگ اسلامی و چالش های دنیای مجازی با نگرش اخلاق مدرن است. روش بررسی این پژوهش با استفاده از مشاهده مشکلات موجود  در حوزه ارتباطات در دنیای مجازی- در شرایط کنونی- و روش کتابخانه ای و استفاده از منابع مطالعاتی تدوین گردیده است. از یافته های این پژوهش می توان گفت که  می توان اخلاق مدرن  را با فرهنگ سلامی عجین کرد؛ به عبارت دیگر، مراد از اخلاق مدرن شکل غربی آن نیست؛ بلکه صورت مناسب سازی شده با درون مایه فرهنگ اسلامی و تعالیم دینی است که با پیشرفت های تکنولوژی و فناوری مجازی همخوانی دارد.

از زمان های قدیم تا به امروز فلسفه اخلاق به ویژه اخلاق حرفه ای نقش بسیار پررنگی در جوامع به ویژه جامعه اسلامی داشته است به طوری که می توان یکی از راه های تداوم هر حرفه و فعالیت را لزوم رعایت اخلاق حرفه ای در کسب و کار دانست. رعایت اخلاق حرفه ای صرفا به رشته حسابداری محدود نشده و در بسیاری از رشته ها مانند مدیریت، روانشناسی، حسابرسی، پزشکی و... نیز می توان مشاهده نمود. با نگاهی گذرا به رویکرد های حسابداری نیز به صراحت می توان دریافت که تاریخچه اخلاق ورعایت اصول اخلاقی در رشته حسابداری تقریبا به زمان های دور برمی گردد. زمانی که رویکرد سنتی (تئوریک) برای تدوین تئوری حسابداری به رویه های عمل توجه داشته و منطق در آن توجه کمتری داشت. بااین حال اخلاق در رویکرد سنتی نیز، هم تاکید بسیاری بر مفاهیم انصاف، حقیقت و عدالت دارد. باید توجه داشت رعایت ارزش های اخلاقی به ویژه در رشته حسابداری سبب حفظ اطلاعات، گزارش ها و صورت های مالی از غرض ورزی های ممکن در آن میشود. در این مقاله سعی شده ضمن تعاریف کلی اخلاق وتاثیر آن بر رفتار به دلایل با اهمیتی از ارائه راهکاری مناسب، اهمیت رعایت آن در حسابداری و تاثیر آن بر حسابرسی به صورت مختصر اشاره شود.

تبیین رفتار انسانی در حکمت عملی سنت براساس دیدگاهی غایت انگار صورت می گیرد، به گونه ای که از ارسطو تا حکمای اسلامی، در عین تفاوت دیدگاهی که در این زمینه دارند، افعال انسانی را معطوف به غایات کمالی در نظر می گیرند و از آنجا که صورت و حقیقت رفتار را به غایت آن باز می گردانند، بر مبنای غایت رفتار و با رویکردی هنجاری به حسن و قبح آن حکم می کنند. این در حالی است که با آغاز دوره مدرن بستر تبیین رفتار انسان، به رویکرد مکانیستی تحول می یابد و این تغییر رویکرد در فلسفه دکارت به طور جدی ظاهر می شود و با هابز بسط می یابد و با اسپینوزا به اوج خود می رسد. در مکانیسم انگاری مدرن، رفتار انسانی در چارچوب مکانیسم ضروری و علی نیروهای (امیال) حاکم بر آن تبیین می شود. بر این اساس تبیین رفتار مجرمانه از غایت انگاری حکمت عملی سنت به تلقی رفتار مجرمانه به مثابه زنجیره ای از روابط علی و ضروری مکانیسم طبیعت انسانی تغییر رویکرد می دهد. این تغییر رویکرد، زمینه آغازین تحقق هویت اقتصادی جرم در دوران جدید است.