پیشگیری وضعی از جرم

بیان مساله: طبقه بندی جرم، بنحو مرسوم در حقوق کیفری، در پیشگیری از آن کارآیی ندارد. زیرا این گونه طبقه بندی ها، که بر اساس میزان مجازات یا موضوع جرم ترسیم می شود، برای سهولت در تعیین صلاحیت مراجع قضایی یا دیگر اهداف مطلوب مراجع قضایی، تعیین شده اند و اطلاعاتی در خصوص عوامل موجد جرم و نحوه پیشگیری از آن را، در اختیار نهاد پلیس قرار نمی دهد.روش: مقاله حاضر به صورت توصیفی - تحلیلی و به روش اسنادی (کتابخانه ای) انجام شده، و تلاش می کند که نظامی از طبقه بندی را ارایه نماید که بر اساس آموزه های جرم شناسی و عوامل نزدیک موجد جرم بنیان نهاده شده است. برای این منظور ابتدا به تبیین مفاهیم و مبانی نظری طبقه بندی مسایل عام فراروی پلیس پرداخته شده است. پس از آن، تلاش می شود که نحوه طبقه بندی مسایل عام فراروی پلیس در نظام طبقه بندی پیشنهادی تبیین شود و در ادامه، نحوه بهره گیری از اطلاعات این نظام در ارتقای دانش پیشگیری وضعی از جرم بیان شده است. برای نظام طبقه بندی پیشنهادی، دو بعد در نظر گرفته شده است:پیشنهادات: 1- بعد تعامل جنایی بزهکار و بزهدیده که مبین انواع رفتارهای جنایی است. 2- بعد مکان های پیش جنایی که مبین مکان هایی است که پدیده جنایی در آن واقع می شود. امتداد هر یک از این ابعاد در نظام طبقه بندی پیشنهادی، مبین یک نوع خاص از مسایل جنایی فراروی نهاد پلیس است. با استفاده از این نظام طبقه بندی، نهاد پلیس می تواند انواع مسایل جنایی و روش های پیشگیری وضعی از آنها را طبقه بندی کند. به گونه ای که با تکمیل اطلاعات آن، به ازای هر یک از جرایم و ناهنجاری های فراروی نهاد پلیس، راهکارهای پیشگیرانه وضعی در دسترس قرار خواهد گرفت. اجرای این رویکرد در پلیس ایران مستلزم آن است که پلیس پیشگیری ناجا، یک شبکه ارتباطی سایبری، که ارتباط این پلیس با واحدهای اجرایی را فراهم می کند، ایجاد نماید. در این شبکه ارتباطی، از سویی تجربیات یگان های عملیاتی پلیس در پیشگیری از جرم به مرکز شبکه ارتباطی ارسال می شود و از سوی دیگر، این اطلاعات تحلیل شده و در قالب نظام طبقه بندی پیشنهاد شده، در اختیار کلیه یگان های اجرایی و ماموریتی قرار می گیرد.

زمینه و هدف: با توجه به این که امنیت حیاتی ترین نیاز جامعه بشری است و قوام و پایداری ساختارهای اجتماعی و فرهنگی هر جامعه ای در میزان امنیت و احساس امنیت افراد آن جامعه بستگی دارد، لذا تحقیق و مطالعه در خصوص آن از اهمیت زیادی برخوردار است. این مقاله درصدد است تا مدلی را جهت تبیین رابطه میان عوامل جامعه شناختی و روانشناختی مرتبط با احساس امنیت اجتماعی دانش آموزان ارایه دهد. روش: طرح این تحقیق از نوع توصیفی بوده که با هدفی کاربردی و به روش همبستگی انجام گرفته است. برای اندازه گیری متغیرهای تحقیق نیز از یک پرسش نامه که بر اساس مطالعات نظری و تجربی تحقیق تدوین شده بود، استفاده شده است. جامعه تحقیق را کلیه دانش آموزان مقطع راهنمایی، متوسطه و پیش دانشگاهی استان چهارمحال و بختیاری تشکیل می دهد که از میان آن ها تعداد 210 نفر به صورت تصادفی و از طریق روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند. داده های به دست آمده نیز با استفاده از روش های تحلیل همبستگی، تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها و نتایج: یافته های تحقیق نشان داد که رابطه معنی داری بین انگیزه مشارکت دانش آموزان با پلیس، پیشگیری وضعی از جرم، حمایت پلیس از دانش آموزان و گرایش دانش آموزان به پذیرش شغل پلیس با احساس امنیت اجتماعی وجود دارد. در مدل تجربی تحلیل مسیر احساس امنیت اجتماعی دانش آموزان نیز متغیرهای پذیرش شغل پلیس و پیشگیری وضعی از جرم بیشترین تاثیر و بعد از آن متغیرهای حمایت پلیس از دانش آموزان و انگیزه مشارکت دانش آموزان با پلیس بهترین تبیین کننده احساس امنیت اجتماعی دانش آموزان بوده اند.

زمینه و هدف: غالب پژوهش های انجام شده در زمینه پیشگیری وضعی از وقوع جرم، به مفاهیمی کلی و عمومی، بدون عنایت به مسایل تخصصی مرتبط با طراحی فضا پرداخته اند. پژوهش حاضر در پی بررسی و استخراج راهکارهای معماری پیشگیری از وقوع جرم در سطح واحد مسکونی، با توجه به سطوح مختلف فضای سکونتی است. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام ساکنان مجموعه های مسکونی باز شهر رشت است که از میان آن ها، سه مجموعه مسکونی در «مسکن مهر رشت»، «مسکن بسیجیان تالش» و «مسکن ارکید گلسار رشت» به صورت هدفمند انتخاب و با توزیع 1000 پرسش نامه روا و پایا (80/0) در بین ساکنان آن ها، 259 پرسش نامه جمع آوری و داده ها با کمک نرم افزار «اس.پی.اس.اس» تحلیل شدند. یافته ها و نتایج: یافته های حاصل از پژوهش نشان می دهد که تمهیدات پیشگیرانه طراحی در راستای کاهش وقوع جرم در سطح واحد مسکونی، بیشتر براساس اصل کنترل دسترسی معنا پیدا می کند، بنابراین راهکارهای معماری پیشگیری از وقوع جرم در سطح واحد مسکونی، در راستای جلوگیری از نفوذ بزهکار از طریق تقویت حوزه های دسترسی به واحد (مانند بالکن ها، پنجره ها، در ورودی و...)، طراحی می شوند. باید توجه داشت که راهکارهای منتج از سایر اصول پیشگیری از وقوع جرم از طریق معماری به دلایل مختلفی از جمله تمایل نداشتن ساکنان به امکان رویت فضای داخل واحد مسکونی (اصل نظارت طبیعی)، نبود امکان افزایش قلمروگرایی ساکنان واحد از طریق طراحی به دلیل فقدان عرصه عمومی (قلمروپایی) و تعارض با محرمیت و آسایش فضاهای داخل واحد (اصل شنودپذیری) با موفقیت کمتری مواجه هستند.

تأمین امنیت جامعه و شهروندان به عنوان خط مشئ اساسی دولت ها در مجموعه ای از اقدامات برنامه ریزی شده در قالب سیاست های کنترل جرم تبلور می یابد. این مهم در جوامع مردم سالار که ارزش غالب در سیاست جنایی آن ها آزادی است، بیشتر مسبوق به مطالعات علت شناختی بزهکاری، به صورت پیشگیری از جرم و راهبرد کمینه ای مداخله نظام کیفری در جامعه ظاهر می شود، در حالی که در دولت های اقتدارگرای فراگیر سرکوبی رفتارها و نظارتِ همه جانبه بر خلوت و زندگی مردم، راهبرد سیاست جنایی است و پیشگیری موقعیت مدار و ترسیم رویکردهای امنیتی به جرم و مجرم با استفاده از عنوان پیشگیری، ابزاری در اختیار پلیس و دستگاه قضایی است. اگر چه ایجاد جامعه امن گاه موجب قرابت تدابیر پیشگیرانه دولت های مردم سالار با دولت های اقتدارگرای فراگیر شده است، اما این مهم در دولت های نوع اول با التزام به رعایت آموزه های حقوق بشری رقم خورده است. در این نوشتار سعی شده است با بررسی تطبیقی راهبرد پیشگیری از جرم در دو مدل یا الگوی دموکراتیک سیاست جنایی و اقتدارگرای فراگیر، وجوه مختلف آن ها نیز تبیین شود.   

زمینه و هدف: پدیده سرقت امروزه امنیت اجتماعی و اقتصادی شهروندان را تهدید و به نوعی با نظم و امنیت کشور در ارتباط است. در شهرستان خوی نیز بالا بودن نرخ این جرم یکی از دغدغه های اصلی مسئولین انتظامی و امنیتی محسوب می شود. بدین منظور، شناخت اصولی رفتار مکانی مجرمان مختلف به لحاظ ویژگی های فردی و تأثیر عامل زمان و مکان در انتخاب نوع جرم، از جمله اهداف اصلی پژوهش حاضر است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر نوع هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، پس رویدادی- توصیفی است و روش تحقیق به صورت پیمایشی بوده که جامعه آماری آن شامل کلیه کارکنان معاونت آگاهی و دوایر پیشگیری کلانتری های سطح حوزه استحفاظی شهر خوی است. یافته ها: در نهایت با تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده، فرضیه سوم (رابطه بین موقعیت زمانی ارتکاب جرم و انتخاب مکان سرقت) با میانگین 6/88 در اولویت اول، فرضیه اول (وجود رابطه بین شرایط محیطی محل ارتکاب جرم و انتخاب مکان جرم) با میانگین 5/85 در اولویت دوم، فرضیه چهارم (شاخص خصوصیات و ویژگی های فردی سارقین) با میانگین 3/81 در اولویت سوم و فرضیه دوم (شاخص طرح و نقشه های قبلی سارقین) در اولویت چهارم با میانگین 9/80 به لحاظ بیشترین تأثیرگذاری را بر انتخاب مکان جرم داشته اند.  نتیجه گیری: با برنامه ریزی اصولی و مدیریت مناسب محیط فیزیکی توسط معماران و طراحان شهری از یک طرف می توان باعث افزایش نظارت اجتماعی در مناطق خلوت شهر و از طرف دیگر باعث کاهش تراکم جمعیت و فعالیت ها در بخش های متراکم شهر شده و در نهایت از بروز سرقت پیشگیری کرد.

زمینه و هدف: پلیس در یک دهه اخیر، رویکرد پیشگیری وضعی از جرم را با روش های عقلایی و علمی در کنار سایر انواع پیشگیری از جرم، شامل پیشگیری کیفری و اجتماعی از جرم، دنبال می کند. این پژوهش در پی آن است که الگوی مدیریت انتظامی پیشگیری وضعی از جرم را مورد شناسایی قرار دهد. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری، شامل کلیه مدیران ستادی و اجرایی پلیس پیشگیری فرماندهی انتظامی تهران بزرگ است. براساس مبانی نظری و مصاحبه با 20 نفر از خبرگان پلیس، الگوی اولیه پژوهش طراحی شد. همچنین برای ارزیابی الگوی به دست آمده از ابزار پرسش نامه 22 سؤالی محقق ساخته استفاده شد. اعتبار محتوای این پرسش نامه توسط اساتید تایید شد و پایایی پرسش نامه با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، 926/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری شامل کولموگروف اسمیرنوف و سنجش مطلوبیت شاخص ها استفاده شد. یافته ها: شش مولفه به همراه شاخص های مربوطه، برای الگوی مدیریت انتظامی پیشگیری از جرم شناسایی شد که یافته های پژوهش نشان می دهد بین وضعیت موجود و مطلوب مدیریت انتظامی پیشگیری وضعی از جرم در فرماندهی انتظامی تهران بزرگ فاصله معناداری وجود دارد. همچنین نتیجه آزمون کرویت بارتلت در سطح اطمینان بخش معنادار است. نتایج: نتایج به دست آمده نشان می دهد مجموع اقدام های فرماندهی انتظامی تهران بزرگ در رابطه با پیشگیری وضعی، در وضعیت موجود ضعیف و در وضعیت مطلوب خیلی ضعیف است. براساس بار عاملی محاسبه شده برای مولفه های پیشگیری وضعی، مولفه اقدامات مشارکتی- تعاملی رتبه اول را به خود اختصاص داده است.

آموزه های مرتبط با پیشگیری وضعی، «موقعیت ارتکاب جرم» را یکی از عوامل اساسی جرم محسوب می کند. در این میان، «مکان» می تواند از نظر ایجاد یا تاثیر بر موقعیت جرم، به عنوان یکی از شاخص های بنیادین، در محور تحلیل های پیشگیری وضعی قرار گیرد. هدف مقاله حاضر، بررسی نقش مکان در پیدایش موقعیت جرم و تبیین ارتباط میان «مکان» با تدابیر و راهکارهای پیشگیرانه وضعی است. چگونگی شناسایی مکان های جرم خیز، انواع نقاط جرم خیز و عوامل موثر در پیدایش آن ها، از جمله مهم ترین اهداف فرعی این مقاله است. مقاله حاضر از نظر هدف، کاربردی است و مطالب آن به روش اسنادی با استفاده از منابع اصلی (انگلیسی)، کتاب ها و مقالات تالیفی، ترجمه ای و ... تالیف شده است. نتایج مقاله گویای آن است که سیاهه جرایم با توجه به ویژگی های مکانی توزیع می شود. از سویی بزهکاران با توجه به ویژگی های جرم شناختی حاکم بر منطقه یا محل، در انتخاب مکان ارتکاب جرم، دست به محاسبه هایی منطقی می زنند. به همین دلیل برخی از اماکن، مناطق و یا محل ها به صورت دایمی محل وقوع بسیاری از جرایم هستند. بر این مبنا می توان با مدنظر قرار دادن «مکان»، به راهکارها و تدابیر پیشگیرانه وضعی به صورت نظام مند، جهت بخشید و به موثرترین شیوه، منابع محدود پیشگیری را صرف بحرانی ترین اماکن نمود. در آخر نیز چند پیشنهاد کاربردی در راستای پیشبرد مطلوب تر اقدامات پیشگیرانه وضعی ارایه شده است.

هدف این پژوهش فراتحلیلی علت شناسی و تبیین جرم ارتشاء در سطح ناجا و ارائه الگوی جامع پیشگیری از این جرم است. تحقیق از نظر هدف، کاربردی، و از لحاظ جم عآوری داده ها جزء پژوهشهای کیفی، و استنباط طرح، استقرایی، و شیوه جم عآوری داده ها، تحلیل محتوا است. در همین راستا تمام کتابها و پژوهشها و مقالات در حوزه جرائم کارکنان ناجا مورد بررسی قرار گرفت که شامل هفت جلد کتاب، هجده نسخه پایان نامه دانشجویی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری و پانزده مورد پژوهش علمی و مقالات پژوهشی است که به روش تمام شمار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در حوزه علت شناسی، عوامل فردی، عوامل خانوادگی، عوامل اجتماعی و عوامل سازمانی به عنوان عوامل تأثیرگذار بر وقوع جرم ارتشاء بین کارکنان ناجا مطرح است و در حوزه پیشگیری و کنترل باید اقدامات جامعی در زمینه های پیشگیری اجتماعی زمینه محور، پیشگیری وضعی فرصت محور، پیشگیری سازمانی و پیشگیری کیفری در قالب قرارگاه جهادی صیانت از کارکنان متشکل از یک ستاد بمنظور هماهنگی و ارائه تدابیر صورت گیرد و تعداد هشت کارگروه وابسته برای اجرایی نمودن تدابیر ستادی به شرح زیر تشکیل گردد: 1- کارگروه تربیت و آموزش 2- کارگروه اجتماعی و اطلاع رسانی 3- کارگروه کنترل و نظارت 4- کارگروه رفاهی و اجتماعی 5- کارگروه ضوابط و مقررات 6-کارگروه پیشگیری کیفری )مقابله( 7-کارگروه فرماندهی و مدیریت 8- کارگروه های استانی.