نظریه سؤال- پاسخ

هدف اصلی این پژوهش تهیه ابزاری استاندارد به منظور ارزیابی کمّی عملکرد مدیریتی مدیران و فرماندهان ناجا مبتنی بر شاخصهای عملکرد مدیریتی نظام شایسته سالاری بر اساس روشهای جدید اندازه گیری است. بدین منظور از نمونه ای 664 نفری از مدیران و فرماندهان ناجا از تمام استانهای کشور و ستادفرماندهی ناجا صورت تصادفی طبقه ای درخواست شد که میزان تناسب هر یک از شاخصهای عملکرد مدیریتی نظام شایسته سالاری را روی پیوستار مشخص کنند. در مرحله تجزیه و تحلیل داده ها، پس از سرند و بررسی مفروضه های آماری داده های معتبر ویژگیهای روانسنجی شاخصها و سؤالات طبق نظریه کلاسیک (CTT) و نظریه سؤال- پاسخ (IRT) با استفاده از نرم افزارهای آماری Statistica و Multilog تعیین، و بخشی از شاخصها بدین طریق حذف شد. در ادامه با استفاده از شیوه تحلیل عاملی اکتشافی، شاخصهای عملکرد مدیریتی فرماندهان و مدیران به 41 شاخص کاهش یافت و در هفت عامل شناخت سازمانی، مهارت هدایت، رهبری و ایجاد انگیزش، مهارت برنامه ریزی و تصمیم گیری، مهارت ارتباط و تعامل سازمانی، مهارت نظارت و کنترل، به کارگیری فناوری، مهارت روابط اجتماعی دسته بندی شد.

اندازه گیری عملکرد یکی از مهمترین زیرسیستم های مدیریت منابع انسانی است و در سازمان های نظامی در مقایسه با سایر سازمان ها پیچیده تر و نیازمند اندازه گیری های بیشتر و دقیق تر در سطوح متعدد است و فرایند دشوارتری دارد. هدف اصلی از انجام این پژوهش تهیه ابزاری استاندارد جهت ارزیابی کمّی عملکرد شخصیتی مدیران و فرماندهان ناجا مبتنی بر شاخص های عملکرد شخصیتی نظام شایسته سالاری بر اساس روش های جدید اندازه گیری بوده است. بدین منظور نمونه ای از مدیران و فرماندهان ناجا از کلیه استان های کشور و ستاد فرماندهی ناجا که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند درخواست شد که میزان تناسب هر یک از شاخص های عملکرد شخصیتی نظام شایسته سالاری را روی یک پیوستار مشخص کرده و نیز عوامل عملکرد شخصیتی را به ترتیب اهمیت، رتبه بندی نمایند. در مرحله تجزیه و تحلیل داده ها، پس از سرند و بررسی مفروضه های آماری داده های معتبر، ویژگی های روانسنجی شاخص ها و سؤالات طبق نظریه کلاسیک (CTT) و نظریه سؤال- پاسخ (IRT) با استفاده از نرم افزارهای آماری Statistica و Multilog تعیین شدند و بخشی از شاخص ها بدین طریق حذف شدند. در ادامه با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول و دوم، شاخص های عملکرد شخصیتی فرماندهان و مدیران به 13 شاخص کاهش یافت و در سه عامل خلاقیت و انعطافپذیری، اعتماد به نفس و بردباری و حل مسئله دسته بندی شدند.

یک مسئله مهم در تعیین نمره یک آزمون مرکب، نحوه ترکیب نمره بخش های مختلف آزمون یا اصطلاحاً خرده آزمون ها به منظور محاسبه نمره کل داوطلبان است. این وزن ها باید به گونه ای انتخاب شوند که ضمن در نظر گرفتن ویژگی های روان سنجی هر خرده آزمون و مؤلفه های تعیین کننده آنها، اختلاف نمره مشاهده شده هر داوطلب با نمره واقعی که بیانگر توانایی واقعی داوطلب است را حداقل نماید. به عبارت دیگر چارچوب تصمیم گیری بر مبنای ملاحظات مختلف نظیر روایی محتوا (اعتبار)، دفعات آزمون، پایایی و ... طراحی می شود. برای به دست آوردن حداکثر پایایی در نمره مرکب روش های مختلفی در چند دهه اخیر پیشنهاد شده است. این روش ها به دو دسته کلی، روش های ضمنی و عینی تقسیم می شوند. روش های ضمنی شامل جمع کردن نمرات خام و مدل بندی سئوال- پاسخ و روش های عینی شامل وزنی کردن مؤلفه ها به وسیله میزان دشواری سئوالات، تخصیص وزن ها به نمرات مؤلفه ها بر مبنای ماکسیمم اندازه پایایی، و وزنی کردن مؤلفه ها بر اساس ماکسیمم کردن روایی نمرات مرکب است. در این مقاله، رویکرد به دست آوردن حداکثر پایایی را در دو نظریه کلاسیک آزمون سازی و نظریه سئوال- پاسخ معرفی و ضمن بیان نقاط ضعف و قوت هر روش، برآورد پایایی نمره مرکب و خطای استاندارد اندازه گیری در این روش ها برای داده های شبیه سازی شده بررسی خواهیم کرد

هدف پژوهش حاضر بررسی خصوصیات روان سنجی مقیاس تجربه اوج فراشناختی بر اساس نظریه های کلاسیک و سؤال- پاسخ بود.به این منظور 296 نفر از دانشجویان دانشگاه سمنان به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و به پرسشنامه های تجربه اوج فراشناختی، فراشناخت (MCQ-30) و فراشناخت و فراهیجان مثبت پاسخ دادند. تحلیل عاملی تأییدی، همبستگی سؤال- نمره کل و تحلیل اعتبار برای بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس اجرا شد. همچنین از مدل پاسخ مدرج سیم جیما برای برازندگی داده ها و تحلیل استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد این مقیاس از دو عامل اشباع شده و از شاخص های برازش مناسبی برخوردار است. همچنین تجربه اوج فراشناختی با فراشناخت (15/0) و فراشناخت و فراهیجان مثبت (36/0) رابطه معنی داری داشت. اعتبار مقیاس تجربه اوج فراشناختی با استفاده از روش همسانی درونی و با بهره گیری از ضریب آلفای کرونباخ برای عامل اعتقاد به موفقیت ناشی از تجربه اوج 749/0 و اعتماد به توانایی خودنظم دهی تجربه اوج 692/0 به دست آمد. داده های پاسخ سؤال ها با مدل سیم جیما برازندگی مناسبی داشت و تابع آگاهی آزمون در دامنه 3- تا 1+ پیوستار ویژگی بود.نتایج نشان داد مقیاس تجربه اوج فراشناختی از خصوصیات روان سنجی قابل قبولی در جامعه دانشجویان ایرانی برخوردار بوده و پژوهشگران می توانند از این ابزار در پژوهش های علمی خود استفاده کنند.

شرط اصلی استفاده از پرسشنامه ها، روایی و اعتبار آنهاست. در این پژوهش، ویژگی های روان سنجی سؤال های پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بر اساس نظریه سؤال- پاسخ بررسی شده است. جامعه پژوهش، 576 نفر از مادران دانش آموزان دوره ابتدایی شهر تهران است که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. این پژوهش، با توجه به ماهیت موضوع و اهداف آن، تحقیق توصیفی بر اساس روش های روان سنجی است. در برازش مدل های نظریه سؤال- پاسخ با سؤال های پرسشنامه و برآورد سطح دشواری و ضریب تشخیص پرسش ها به تفکیک خرده مقیاس ها، از بسته ltm وeRm در نرم افزار R استفاده شد. یافته ها نشان داد مدل پاسخ مدرج در مقایسه با مدل امتیاز پاره ای، با سؤال های پرسشنامه شیوه های فرزندپروری برازش بهتری داشته است. نتایج برآورد پارامترهای پرسش و منحنی های ویژگی پرسش، نشان داد پرسش های (17، 21 و 24) از شیوه فرزندپروری آزادگذار، پرسش های (4 و 11) از شیوه فرزندپروری اقتدار منطقی و پرسش های (12 و 18) از شیوه فرزندپروری استبدادی دارای میزان مطلوبیت پایینی بوده اند.