مدیران و فرماندهان ناجا

هدف اصلی این پژوهش تهیه ابزاری استاندارد به منظور ارزیابی کمّی عملکرد مدیریتی مدیران و فرماندهان ناجا مبتنی بر شاخصهای عملکرد مدیریتی نظام شایسته سالاری بر اساس روشهای جدید اندازه گیری است. بدین منظور از نمونه ای 664 نفری از مدیران و فرماندهان ناجا از تمام استانهای کشور و ستادفرماندهی ناجا صورت تصادفی طبقه ای درخواست شد که میزان تناسب هر یک از شاخصهای عملکرد مدیریتی نظام شایسته سالاری را روی پیوستار مشخص کنند. در مرحله تجزیه و تحلیل داده ها، پس از سرند و بررسی مفروضه های آماری داده های معتبر ویژگیهای روانسنجی شاخصها و سؤالات طبق نظریه کلاسیک (CTT) و نظریه سؤال- پاسخ (IRT) با استفاده از نرم افزارهای آماری Statistica و Multilog تعیین، و بخشی از شاخصها بدین طریق حذف شد. در ادامه با استفاده از شیوه تحلیل عاملی اکتشافی، شاخصهای عملکرد مدیریتی فرماندهان و مدیران به 41 شاخص کاهش یافت و در هفت عامل شناخت سازمانی، مهارت هدایت، رهبری و ایجاد انگیزش، مهارت برنامه ریزی و تصمیم گیری، مهارت ارتباط و تعامل سازمانی، مهارت نظارت و کنترل، به کارگیری فناوری، مهارت روابط اجتماعی دسته بندی شد.

این پژوهش با مطالعه در مورد 1562 مدیر و فرمانده ناجا انجام شده است که اعضای شورای اداری استان در گستره تمامی استانها قرار داشتند و هدف اصلی آن اعتباریابی پرسشنامه توانمندسازی ساختاری برگرفته از لاسچینجر و همکاران (2001، 2004) و کاهاله و گیثر (2007) و تعیین میزان هرکدام از عوامل ششگانه آن شامل فرصت، اطلاعات، پشتیبانی (حمایت)، منابع، قدرت رسمی و قدرت غیررسمی در میان شرکت کنندگان بوده است. در این پژوهش پس از ترجمه پرسشنامه و اعتباریابی ترجمه آن و نیز جمع آوری داده ها از روش آماری وارسی اعتبار (Cross Validation ) بهره برده شده است؛ بدین منظور پاسخگویان به دو قسمت به صورت تصادفی تقسیم شدند و در مورد نمونه اول، تحلیل عامل اکتشافی و در مورد نمونه دوم، تحلیل عامل تأییدی انجام شد. علاوه بر تأیید عوامل ششگانه، میزان هر یک از عوامل و هبستگی آنها مورد تأیید قرار گرفت.

این پژوهش با هدف ارزیابی عملکرد مدیریتی فرماندهان و مدیران ناجا در قالب ارزیابی 360 (چندمنبعی) و ارزیابی ابزار تهیه شده برای این منظور در میدان عمل اجرا شده است؛ بدین منظور ابتدا چهارده پلیس و معاونت انتخاب شد؛ سپس از هر استان چهارده مدیر یا فرمانده یا معاون به تشخیص مرکز بازرسی هر استان انتخاب و برای هر مدیر یا فرمانده، یک مدیر مافوق، دو همکار هم درجه و دو نفر کارمند تحت امر برای ارزیابی این مدیر یا فرمانده نیز انتخاب شد؛ بدین ترتیب هر مدیر یا فرمانده توسط شش نفر (خود فرد، مقام مافوق فرد، دو همکار، دو نیروی تحت امر) ارزیابی شد. برای نمونه گیری از استانهای کشور ابتدا کشور از لحاظ وضعیت جغرافیایی به پنج منطقه، شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تقسیم، و از هر کدام از مناطق کشور چند استان به صورت تصادفی انتخاب شد؛ بدین ترتیب 22 استان به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. حجم نمونه در این مرحله از پژوهش، برابر 1848 نفر بوده است که بر این اساس عملکرد مدیریتی 308 مدیر یا فرمانده مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور ارزیابی عملکرد مدیریتی مدیران و فرماندهان ناجا و گردآوری داده های مورد نیاز از شاخصهای تهیه شده در پروژه شایسته سالاری ناجا و ابزار اعتباریابی شده در پژوهش یونسی (1390) استفاده شده است. نتایج ارزیابی مدیران و فرماندهان و ترسیم نیمرخ مربوط نشان داد که از یک سو ادراک مدیران از میزان شایستگی های مدیریتی آنان صحیح نیست که برای تصحیح این خطای ادارکی و تغییر آن به ادراکی صحیح و واقعیتر باید به مدیران بازخورهای مداوم و پیوسته ارائه شود. از سوی دیگر مدیران تمایل داشته اند تا شایستگی های خود را نسبت به سایر منابع ارزیابی (مقام مافوق، همکار و تحت امر) بهتر ارزیابی کنند.

هدف این مقاله ارائه الگویی بومی مدیریت مبتنی بر شایستگی متناسب با وضع واقعی و مقتضیات اسلامی- ایرانی در ناجا از طریق مشخص کردن شایستگی های فرماندهان و مدیران از دیدگاه امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری است. به منظور طراحی الگوی بومی شایستگی های فرماندهان و مدیران از روش تحقیق ترکیبی کیفی-کمی استفاده شد. در مرحله طراحی الگو، مجموعه سخنرانیها و مکاتبات حضرت امام مندرج در صحیفه و مجموعه سخنرانیها و رهنمود های مقام معظم رهبری در قالب نرم افزار حدیث ولایت مورد استفاده واقع شد. برای طراحی الگوی اولیه از رویکرد نظریه پردازی داده بنیاد و برای بازبینی الگو از گروه کانونی متشکل از متخصصان مدیریتی و صاحبنظران ناجا استفاده شد. سپس آزمون الگو با رویکرد پیمایشی و با دریافت نظر مدیران و فرماندهان از طریق پرسشنامه به انجام رسید و الگوی نهایی عرضه شد. این الگو در قالب 713 کد، 84 مفهوم و 4 مقوله اصلی طراحی شد که برخی دارای مقولات فرعی است، این مقوله ها شامل "شایستگی های فردی" با 28 مفهوم، "شایستگی های بین فردی" با 6 مفهوم، "شایستگی های سازمانی" با 41 مفهوم و "شایستگی های بینشی" با نه مفهوم است که در نهایت الگوی شایستگی های مدیران و فرماندهان ناجا عرضه شد.

اندازه گیری عملکرد یکی از مهمترین زیرسیستم های مدیریت منابع انسانی است و در سازمان های نظامی در مقایسه با سایر سازمان ها پیچیده تر و نیازمند اندازه گیری های بیشتر و دقیق تر در سطوح متعدد است و فرایند دشوارتری دارد. هدف اصلی از انجام این پژوهش تهیه ابزاری استاندارد جهت ارزیابی کمّی عملکرد شخصیتی مدیران و فرماندهان ناجا مبتنی بر شاخص های عملکرد شخصیتی نظام شایسته سالاری بر اساس روش های جدید اندازه گیری بوده است. بدین منظور نمونه ای از مدیران و فرماندهان ناجا از کلیه استان های کشور و ستاد فرماندهی ناجا که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند درخواست شد که میزان تناسب هر یک از شاخص های عملکرد شخصیتی نظام شایسته سالاری را روی یک پیوستار مشخص کرده و نیز عوامل عملکرد شخصیتی را به ترتیب اهمیت، رتبه بندی نمایند. در مرحله تجزیه و تحلیل داده ها، پس از سرند و بررسی مفروضه های آماری داده های معتبر، ویژگی های روانسنجی شاخص ها و سؤالات طبق نظریه کلاسیک (CTT) و نظریه سؤال- پاسخ (IRT) با استفاده از نرم افزارهای آماری Statistica و Multilog تعیین شدند و بخشی از شاخص ها بدین طریق حذف شدند. در ادامه با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول و دوم، شاخص های عملکرد شخصیتی فرماندهان و مدیران به 13 شاخص کاهش یافت و در سه عامل خلاقیت و انعطافپذیری، اعتماد به نفس و بردباری و حل مسئله دسته بندی شدند.

هدف اصلی این پژوهش تعیین و براورد اولویتها و وزنهای نسبی هر یک از معیارها و عوامل تعیین شده در بعد عملکرد مدیریتی، شخصیتی، رفتاری و ارزشی- بینشی مدیران و فرماندهان ناجا و همچنین وزن (ضریب) هر یک از منابع ارزیابی در تعیین نمره کل عملکرد با استفاده از نظر مدیران و فرماندهان ناجا است؛ بدین منظور از نمونهای به حجم 482 تن از مدیران و فرماندهان ناجا از شورای اداری برخی استانهای کشور و تمامی پلیسهای ستاد فرماندهی ناجا درخواست شد که میزان اهمیت عاملها را به صورت مقایسههای زوجی روی یک طیف نه درجهای مشخص کنند. نتایج تجزیه و تحلیل نشان داد که ضریب عاملهای هر کدام از ابعاد عملکرد یکسان نیست و ترکیب نمرههای عاملی از جمع ساده نمرههای عاملها روشی صحیح نیست و ترکیب نمرههای عاملها و اعمال ضریب در تعیین نمره کل ضروری است. لازم به ذکر است این تفاوت در ردههای تخصصی نیز دارای تفاوتهای مشهودی است. نتایج تحلیل کل ردههای ناجا گویا است که عامل برنامهریزی و تصمیمگیری با وزنی برابر 236/0 مهمترین عامل بعد مدیریتی، عامل خلاقیت و انعطافپذیری با وزنی برابر 34/0 مهمترین عامل بعد شخصیتی، عامل امانتداری با وزنی برابر 217/0 مهمترین عامل بعد رفتاری، عامل پایبندی به ارزشهای اسلامی و انقلابی با وزنی برابر با 566/0 مهمترین عامل بعد ارزشی- بینشی است. همچنین به استناد نظر خبرگان مهمترین منبع ارزیابی در سازمان ناجا مقام مافوق، و ارزیابی فرد از عملکرد خود از کمترین اهمیت برخوردار است.

این پژوهش با هدف ساخت ابزاری استاندارد برای سنجش سرمایه روانشناختی مدیران و فرماندهان ناجا انجام شد. هدف پژوهش کاربردی، و از دید رو ششناختی در دسته پژوهشهای آمیخته الگوی اکتشافی قرار م یگیرد. جامع ه پژوهش در بخش کیفی شامل تمام مدیران و فرماندهان ناجا و نخبگان دانشگاهی در حیطه سرمایه روانشناختی بودند. به منظور اجرای پژوهش ابتدا با دوازده نفر از مدیران و فرماندهان ناجا و استادان دانشگاه ب هعنوان افراد نخبه و خبره در حیطه مورد نظر مصاحب ههای عمیق نیمه ساختار یافته صورت گرفت تا حدود ساز ه مورد نظر مشخص شود. پس از پیاده سازی و شناسه گذاری باز و محوری و تحلیلهای کیفی مورد نیاز، ابزاری شامل 32 گویه و چهار عامل ساخته شد و بار دیگر از جامعه پژوهش به صورت در دسترس 350 نفر انتخاب شدند و ابزار ساخته شده روی آنها اجرا شد. داده های تحلیل کیفی مصاحبه ها حکایت از ساختار چهار وجهی سرمای ه روانشناختی مدیران و فرماندهان ناجا داشت. در بخش کمّی نیز نتایج ضریب آلفای کرونباخ و ضریب لاندا دوی گاتمن حکایت از اعتبار فرم نهایی و 31 سؤالی ابزار ساخته شده و چهار عامل آن داشت و نتایج آزمون تحلیل عاملی اکتشافی حکایت از روا بودن ابزار داشت. بر اساس یافته ها مقیاس ساخته شده دارای ویژگیهای روانسنجی مناسب بود که می تواند برای سنجش سرمای ه روانشناختی مدیران و فرماندهان ناجا مورد استفاده قرار گیرد. براساس نتایج بخش کیفی پژوهش، سرمایه روانشناختی به عنوان یک متغیر مهم روانی باید بیشتر مورد توجه، و در زمر ه ملاکهای ارزیابی عملکرد قرار گیرد.