سایکودراما

بر اساس DSM-5 کلپتومانیا یک اختلال کنترل تکانه است که با ناتوانی در مقاومت در برابر تکانه دزدی مشخص می شود. اگرچه روش درمانی شناختی-رفتاری در مورد این اختلال به کار رفته است، اما معمولاً از دارودرمانی استفاده می شود. بر اساس پژوهش های محقق، از روش سایکودراما که روشی در روان درمانی با یک شکل نمایشی است، تا به حال برای درمان این اختلال استفاده نشده است. بنابراین، مهم ترین هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی سایکودراما در درمان دزدی مرضی است. در این پژوهش از طرح تک آزمودنی (A-B) استفاده شد و مقیاس ارزیابی نشانگان کلپتومانیا به کار رفت. درمانجو، دختری 11 ساله بود که با نشانه های کلپتومانیا به درمانگر معرفی شد. طول درمان این مراجع، هشت جلسه (هر هفته یک جلسه) بود. بعد از جلسات درمان، جلسات پیگیری نیز انجام شد. نمره درمانجو در پیش آزمون 34 بود که در مقیاس ارزیابی نشانگان کلپتومانیا، نمره بسیار بالایی است. در پس آزمون، نمره او به 11 کاهش یافت که نشان دهنده ایجاد تغییری محسوس در وضعیت او است. گزارش های درمانجو و مادرش از افکار و رفتارهای مربوط به دزدی در جلسات پیگیری نیز حاکی از کاهش بارز نشانه های کلپتومانیا بودند. بر اساس یافته های پژوهش، می توان گفت که روش سایکودراما در درمان کلپتومانیا مؤثر است. در نتیجه مهم ترین پیشنهاد پژوهش حاضر، استفاده از این روش روان درمانی در پژوهش ها، به قصد آزمون اثربخشی آن و اطمینان از تعمیم نتایج و در جلسات درمانی با هدف روان درمانی است.

فوبیای اجتماعی که در DSM 5 به اضطراب اجتماعی تغییر نام داده است، سبب ناتوانی شدید فرد در برقراری ارتباطات اجتماعی و احساس شرمندگی و عدم تمایل به حضور در موقعیت های اجتماعی خاص می شود. بنابراین به کارگیری یک روش درمانی مؤثر در مورد آن بسیار حائز اهمیت است. اگرچه روش های درمانی نمایش محور برای درمان این اختلال توصیه شده اند اما کاربرد این روش ها به صورت بالینی در پژوهش ها به چشم نمی خورد. بنابراین مهم ترین هدف پژوهش حاضر، آزمون اثربخشی سایکودراما به عنوان یک روش درمانی نمایش محور در درمان اضطراب اجتماعی بود. پژوهش حاضر یک پژوهش تجربی از نوع موردپژوهی ست که از طرح AB استفاده کرده است. درمانجو، یک پسربچه ی ده ساله ی مبتلا به اضطراب اجتماعی و آزمونی که برای برآورد میزان و نوع اضطراب درمانجو به کار گرفته شد، آزمون اضطراب کودکان اسپنس بود. نتایج مشاهده توسط درمانگر و مادر درمانجو، نشان دهنده ی کاهش قابل توجه نشانه های اضطراب اجتماعی درمانجو بود. هم چنین مقایسه ی نمرات درمانجو در آزمون اضطراب کودکان اسپنس در پیش آزمون و پس آزمون، بیانگر کاهش قابل ملاحظه ی میزان اضطراب اجتماعی او بود. با توجه به یافته های پژوهش، می توان گفت که سایکودراما، روش درمانی مناسب و مؤثری در درمان اضطراب اجتماعی است اما با توجه به این که پژوهش حاضر یک موردپژوهی است، به سختی می توان نتایج آن را تعمیم داد. لذا پیشنهاد پژوهشگر حاضر، انجام پژوهش های بیشتری با هدف آزمون اثربخشی سایکودراما در درمان اختلال مذکور است.

مقدمه: افسردگی، از شایع ترین اختلالات روانی است که تا سال ۲۰۲۰ به رتبه دوم جهانی تبدیل می شود. هدف: مقایسه تأثیر سایکودرام و گروه درمانی شناختی و ترکیب این دو بر میزان افسردگی و قصد استمداد طلبی بیماران مبتلا به افسردگی عمده بستری انجام شد. روش: نوع مطالعه شبه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون و همراه با گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری بیماران بستری مبتلا به افسردگی عمده (بیمارستان رازی و لواسانی تهران) بودند که ۴۰ نفر به صورت در دسترس انتخاب شدند و در سه گروه آزمایش و یک گروه تصادفی جایگزین شدند. ۱۲ جلسه مداخله طبق پروتکل سایکودرامای کلاسیک و گروه درمانی شناختی فری برگزار شد. سیاهه افسردگی بک (۱۳۸۶) و پرسشنامه قصد استمداد طلبی کوهن (۱۳۹۱) در مورد آن ها اجرا شد. در تحلیل داده ها از تحلیل کواریانس تک متغیره و آزمون تعقیبی توکی استفاده شد. یافته ها: سه گروه در نمرات افسردگی و قصد استمداد طلبی تفاوت آماری معنی دار داشتند (۰/۰۰۱>sig). نتیجه گیری: یافته ها نشان داد که هر سه مداخله در کاهش میزان افسردگی و افزایش میزان قصد استمداد طلبی مؤثر بوده اند اما گروه درمانی شناختی بر کاهش افسردگی و سایکودراما بر افزایش قصد استمداد طلبی اثرگذارتر بوده اند.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی سایکودراما با محتوای تحلیل رفتار متقابل بر تنظیم هیجانی و روابط با همسالان در نوجوانان دختر بدسرپرست استان اصفهان انجام شد. روش: این پژوهش از نوع پژوهش های نیمه آزمایشی و طرح آن به صورت دو گروهی (گروه آزمایش و گروه کنترل) همراه با سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری( یک ماهه) بود. جامعه آماری، کلیه دختران نوجوان بدسرپرست استان اصفهان در سال 1394 بود که از میان آن ها 22 نفر به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. در این پژوهش از پرسشنامه های دشواری های تنظیم هیجانی(DERS) و مقیاس عملکرد اجتماعی- انطباقی کودک و نوجوان(CASAFS) استفاده شد. داده های حاصل از پژوهش با روش تحلیل کواریانس چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل کواریانس چند متغیره نشان دهنده تاثیر معنادار مداخله سایکودراما با محتوای تحلیل رفتار متقابل بر کاهش دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجانی و همچنین بهبود روابط با همسالان، در مرحله پس آزمون و پیگیری در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل بود. نتیجه گیری: به طور کلی  نتایج حاکی از آن بود که سایکودراما با محتوای تحلیل رفتار متقابل با اثربخشی بر فرآیند تنظیم هیجانات دختران نوجوان بدسرپرست موجب افزایش کارآمدی آنان در استفاده از راهبردهای موثر تنظیم هیجانی و در نتیجه بهبود روابط از جمله روابط با همسالان می گردد.

سایکودراما روشی در رواندرمانی با یک شکل نمایشی است که در آن، مشکلات عاطفی یا رفتاری بیماران و درمانجویان با استفاده از فنون تئاتری، ریشه یابی و حل و رفع می گردد. هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی آموزش سایکودراما بر راهبردهای مقابله و نشخوار فکری زوجین درگیر کرونا بود. طرح پژوهش نیمه آزمایشی باطرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه زوجین مبتلا به کرونا مراجعه کننده به خانه های بهداشت شهر تهران بود که نمونه ی آماری شامل 30 بیمار مراجعه کننده به خانه های بهداشت بود که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به طور جایگزینی تصادفی به دو گروه کنترل و آزمایش انتساب گردید و سپس گروه آزمایش در طول سه هفته آموزش دید. ابزار گردآوری اطلاعات در پژوهش حاضر پرسشنامه راهبردهای مقابله بیلینگز و موس(COPE) (1981) بود. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش سایکودراما بر راهبردهای مقابله ای و نشخوار فکری زوجین درگیر کرونا اثر دارد (05/0>p). نتایج نشان داد که آموزش سایکودراما نقش تعیین کننده ای در بهبود راهبردهای مقابله و نشخوار فکری زوجین درگیر کرونا دارد لذا بدلیل نقش آموزش سایکودراما در بهبود راهبردهای مقابله و نشخوار فکری زوجین درگیری کرونا اجرای آموزش این تکنیک توصیه می گردد.

زمینه و هدف: اختلال اضطراب جدایی یکی از اولین و شایع ترین اختلالات روانی در کودکان هست؛ بنابراین انجام مداخلات درمانی جهت کاهش این اختلال دارای اهمیت است. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی درمان گروهی سایکودراما بر کاهش علائم اختلال اضطراب جدایی کودکان 9-5 بود. مواد و روش ها: طرح پژوهش حاضر شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون، همراه پیگیری با گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری در این پژوهش، کلیه کودکان 9-5 ساله مبتلابه اختلال اضطراب جدایی شهر زاهدان در سال تحصیلی 99-98 بود. برای انتخاب نمونه با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای دومرحله ای و به صورت در دسترس 30 کودک انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش،7 جلسه ۹۰ دقیقه ای، درمان گروهی سایکودراما را دریافت کرده و بر روی گروه کنترل هیچ مداخله ای اجرا نگردید. در پایان جلسات آموزشی-درمانی پس آزمون اجرا و پس از یک ماه هر دو گروه مجدداً مورد ارزیابی قرار گرفتند. ابزار مورداستفاده در این پژوهش، پرسشنامه اضطراب کودکان اسپنس نسخه والدین (SCAS-P) و پرسشنامه علائم مرضی نسخه والدین (CSI-4) بود. داده های پژوهش با استفاده از آزمون تحلیل اندازه گیری مکرر و نرم افزار SPSS 22 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها: تحلیل یافته ها نشان داد که علائم اضطراب جدایی در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل، کاهش معناداری را نشان داد (01/0 P≤). نتیجه گیری: از درمان گروهی سایکودراما جهت کاهش علائم اضطراب جدایی کودکان 9-5 ساله شهر زاهدان می توان استفاده نمود و این رویکرد درمانی برای این جمعیت قابلیت کاربرد دارد.

نظریه اصلی نمایش درمانی که توسط مورنو در سال 1921 ارائه شد، توسط چندین نویسنده در سه دهه گذشته تعدیل و بازتفسیر شده است که در مقاله مروری کوتاه ارائه شده به بررسی اثرات مثبت تکنیک نمایش درمانی بر افزایش عزت نفس و کاهش اضطراب در دهه اخیر پرداخته شده است. تاکید مقالات عنوان شده بر اجرای پروتکل نمایش درمانی بر افراد مختلف و نتایج حاصل از آن نشان دهنده موثر بودن این درمان گروهی، غیر دارویی و بازی محور است. بنابراین می توان از این تکنیک درمانی جهت همراهی بیش تر و عدم ریزش مراجعین در اتاق درمان استفاده کرد.

مقدمه: پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی سایکودراما بر تاب آوری سربازان یکی از پادگان های نظامی استان اصفهان است. روش: از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری، شامل کلیه سربازان یکی از پادگان های نظامی اصفهان است که دارای گرایش به خودکشی بودند. تعداد 20 نفر از این سربازان با روش نمونه گیری دردسترس انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه (10 نفر) آزمایش و کنترل تقسیم شدند. آزمون افکار خودکشی بک (BSSI) و تاب آوری کونر دیویدسون به عنوان پیش آزمون برای هر دو گروه اجرا شد. برای گروه آزمایش، مداخله فن های سایکودراما به مدت 10 جلسه 2 ساعته، هفته ای دو بار انجام شد و گروه کنترل در این مدت هیچ مداخله ای دریافت نکردند. بعد از اتمام جلسات، هر دو آزمون مجدداً برای دو گروه اجرا شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس باهدف کاهش و حذف تأثیر متغیر همگام (پیش آزمون و جمعیت شناختی) استفاده شد. نتایج: یافته ها نشان داد که کاربرد روش سایکودراما بر میزان گرایش به افکار خودکشی و تاب آوری سربازان مؤثر است و موجب کاهش گرایش به خودکشی و افزایش میزان تاب آوری سربازان شده است. بحث: در تبیین این یافته می توان گفت وجه امتیاز این رویکرد عملی بودن آن است؛ چراکه فرد مسئله اش را در صحنه مطرح می کند و خود در مورد راه حل های آن می اندیشد و با کشف راه حل های نهایی به تمرین آن در صحنه می پردازد.

مقدمه: اختلال اضطراب اجتماعی با فراوانی 13 درصدی و شیوع بالاتر در نوجوانان دختر به عنوان سومین اختلال شایع روانی مطرح شده است؛ بنابراین هدف این پژوهش بررسی تلفیق سایکودراما با درمان شناختی رفتاری گروهی بر ابعاد حساسیت بین فردی و اضطراب اجتماعی نوجوانان دختر شهرستان سیرجان بود. روش: پژوهش حاضر یک پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر پایه نهم شهرستان سیرجان در سال تحصیلی 401-1400 بودند که پس از غربالگری و تشخیص اولیه، تعداد 24 نفر به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در گروه آزمایش (12 نفر) و گروه کنترل (12 نفر) گمارده شدند. گروه آزمایش درمان تلفیقی سایکودراما با درمان شناختی رفتاری گروهی را به مدت 9 جلسه 120 دقیقه ای و به صورت هفتگی دریافت کردند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه اضطراب اجتماعی نوجوانان (SAS-A) و حساسیت بین فردی (IPSM) استفاده شد. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شدند. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل کوواریانس چندمتغیری بیانگر تأثیر معنی دار درمان تلفیقی سایکودراما با درمان شناختی رفتاری گروهی بر کاهش حساسیت بین فردی و اضطراب اجتماعی، در مرحله پس آزمون و پیگیری در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل بود (p≤0.01). نتیجه گیری: بطور کلی نتایج حاکی از آن بود که تلفیق سایکودراما با درمان شناختی رفتاری گروهی بدلیل استفاده از ایفای نقش و عینی ساختن تخیلات و گرایش های درونی و همچنین تأکید بر بازسازی شناختی، بر بهبود اضطراب اجتماعی و کاهش حساسیت بین فردی در نوجوانان مؤثر بود.

اهداف هدف از این پژوهش، بررسی اثر بخشی گروه درمانی سایکودرامای شناختی رفتاری بر توجه متمرکز بر خود و اضطراب اجتماعی در دختران نوجوان بود. مواد و روش ها این پژوهش این یک کارآزمایی بالینی تصادفی شده با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری بود. جامعه آماری شامل همه دختران کلاس نهم مراجعه کننده به مراکز بهداشتی شهرستان سیرجان در سال 1401-1402 بود که پس از غربالگری با استفاده از مقیاس اضطراب اجتماعی پاکلک و مقیاس کانون توجه وودی و چمبلس و همچنین مصاحبه بالینی براساس نظام طبقه بندی اختلالات روانی (ویرایش پنجم)، 30 نفر از آن ها انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) گمارده شدند. پس از انجام پیش آزمون، گروه آزمایش 9 جلسه 120دقیقه ای مداخله گروهی سایکودرامای شناختی رفتاری دریافت کرد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری به کمک نرم افزار SPSS نسخه 24 تحلیل شدند. یافته ها درمان گروهی سایکودرامای شناختی رفتاری در گروه آزمایش در سطح پس آزمون و پیگیری به طور معنا داری باعث کاهش میانگین نمرات توجه متمرکز بر خود و اضطراب اجتماعی در دختران نوجوان دارای اختلال اضطراب اجتماعی شد (05/P<0). نتیجه گیری درمان سایکودرامای شناختی رفتاری گروهی در درمان اضطراب اجتماعی و توجه متمرکز بر خود در دختران نوجوان ایرانی مؤثر است. اثربخشی آن می تواند به مدت 1 ماه ماندگار باشد. پیشنهاد می شود در درمان اختلال اضطراب اجتماعی روش هایی مثل سایکودرامای شناختی رفتاری که تلفیقی از سایکودراما و درمان شناختی رفتاری است به دلیل تأکید بر هر دو جنبه نمایش محوری و شناختی استفاده شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف اثربخشی درمان گروهی سایکودراما و بازی درمانی شناختی رفتاری بر روی کارکردهای اجرایی (حافظه فعال، بازداری پاسخ، انعطاف پذیری شناختی و خودتنظیمی هیجانی) در دانش آموزان دارای اختلال اضطراب اجتماعی انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با پیش آزمون - پس آزمون و گروه کنترل می باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه ی دانش آموزان دارای اختلال اضطراب اجتماعی در شهر اردبیل در سال تحصیلی 1402-1401 را شامل شد. نمونه ی این پژوهش شامل 45 نفر از دانش آموزانی که دارای اختلال اضطراب اجتماعی بودند تشکیل می دهند که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و در 3 گروه قرار داده شدند که هر گروه شامل 15 آزمودنی بود (سایکودراما 15 نفر، بازی درمانی شناختی رفتاری 15 نفر و کنترل 15 نفر). هر آزمودنی به صورت تصادفی در 2 گروه درمان (سایکودراما، بازی درمانی شناختی رفتاری) و کنترل قرارگرفته شدند. ابزار و پرسشنامه این پژوهش شامل آزمون دسته بندی کارت های ویسکانسین و پرسشنامه تنظیم هیجانی گراس و جان (2003) بود. یافته ها: نتایج نشان داد که درمان گروهی سایکودراما و بازی درمانی شناختی بر بهبود کارکردهای اجرایی و تنظیم هیجان دانش آموزان پسر مبتلا به اضطراب اجتماعی مؤثر می باشد در سطح معناداری (0.05)؛ در میان نمرات پیش آزمون و پس آزمون گروه کنترل تفاوت معناداری یافت نشد. نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی نیز نشان داد که اثربخشی درمان سایکودراما در بهبود بخشیدن کارکردهای اجرایی و تنظیم هیجانی مؤثرتر می باشد. نتیجه گیری: با توجه به جلسات و نتایج به دست آمده درمان گروهی سایکودراما و بازی درمانی شناختی رفتاری در بهبود کارکردهای اجرایی تأثیر مثبت داشت.