۳.
ایران بازیگری خاص با رفتارهایی خاص تر در نظام بین الملل است؛ بر اساس مطالعات پایلوت انجام شده توسط نگارنده، به نظر می رسد که ایرانیان از دیرباز تاکنون نگاه ویژه ای به خود و به نظم جهانی دارند چنان چه گویی می توان از استثناگرایی ایرانی سخن به میان آورد. از این رو، سوال اصلی این پژوهش آن است که استثناگرایی ایرانی واجد چه مولفه هایی است و چه تأثیری بر روابط و سیاست خارجی آن می گذارد. برای یافتن پاسخی درخور به این پرسش با استفاده از روش های پژوهشی تفسیری و تحلیل محتوای کیفی با رویکرد جهت دار، اندیشه ها و باورهای پادشاهان، رهبران و اندیشمندان دوران مختلف مورد مطالعه قرار گرفته اند. از یک چارچوب مفهومی برگرفته از دیدگاه های آیت الله شهید مرتضی مطهری نیز برای جهت دادن به پژوهش بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که استثناگرایی ایرانی شامل مولفه هایی چون «مرکزیت ایران در جهان»، «ایده جانشینی خدا»، «ایده شاهی یا رهبری آرمانی»، «آموزه ثنویت: پیروزی نهایی خیر (ایران) بر شر (دشمنان و اهریمنان)»، «ضرورت قدرت یابی» و «رهبری دیگر ملت ها» است که این مولفه ها به نوبه خود رفتار خاصی را در روابط خارجی به جمهوری اسلامی ایران دیکته می کنند و آن را به یک امر قدسی مبدل می سازند. ماهیت قدسی در روابط خارجی باعث می شود که ایران بازیگری خاص، سرسخت و متفاوت باشد و رفتارهای آن گاهی غیرمتعارف به نظر برسد.