کاریابی

داشتن شغل یکی از ابعاد مهم زندگی انسان مدرن است و کاریابی با تولد جامعه شناسی اقتصادی جدید موردمطالعه جامعه شناسان اقتصادی قرار گرفته است. ایران در دهه های گذشته با مشکلات اقتصادی متعددی ازجمله نرخ های بیکاری بالا روبه رو بوده است. باتوجه به دشواری کاریابی در این دوره و با طرح این مسئله که شبکه های روابط اجتماعی چه نقشی در کاریابی دارند، این مقاله از دید جامعه شناسی اقتصادی جدید و با استفاده از رهیافت شبکه ای به بررسی کاریابی در شهر ابهر می پردازد. پژوهش حاضر از بُعد نظری برمبنای نظریه های مارک گرانووتر و نان لین بنا شده است. روش این پژوهش پیمایش بوده و داده ها با استفاده از پرسش نامه ساخت یافته از نمونه ای که به صورت خوشه ای از شهر ابهر در استان زنجان انتخاب شده بودند گردآوری شده اند.یافته های پژوهش نشان می دهد که 1) استفاده از شبکه روابط اجتماعی مهم ترین روش جست وجو و دستیابی به شغل در میان نمونه موردمطالعه بوده است، 2) نظریه منابع اجتماعی نان لین دارای کفایت لازم برای بررسی موضوع موردمطالعه است، 3) با اینکه نظریه قوت پیوندهای ضعیف گرانووتر رد می شود، یافته ها از نظریه حک شدگی او پشتیبانی می کنند.

کاریابی به عنوان الگویی از رفتارهای هدفمند، ارادی و خود نظم دهنده باهدف دستیابی به اشتغال تعریف شده است. این مفهوم تحت تأثیر عوامل و پیش بینی کننده های متعددی قرار دارد که از بین این عوامل نقش حمایت اجتماعی در پژوهش های مختلف موردبررسی قرارگرفته است. با توجه به نقش مهم اعضای هیئت علمی دانشگاه ها در ارتقای مسیر شغلی و به طور خاص فرایند کاریابی دانشجویان، هدف پژوهش حاضر بررسی ادراک فارغ التحصیلان دانشگاه از چگونگی تأثیرگذاری اساتید بر فرایند کاریابی آن ها می باشد. این پژوهش یک مطالعه کیفی با طرح پدیدارشناسی تفسیری می باشد. تعداد مشارکت کنندگان در این پژوهش 11 نفر (7 مرد و 4 زن) از فارغ التحصیلان دانشگاه بجنورد می باشند که علاوه بر اشتغال به کار، نمره ی آن ها در مقیاس های فعالیت کاریابی و خودکارآمدی کاریابی نیز یک انحراف معیار بالاتر از میانگین باشد. مشارکت کنندگان با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و ملاک محور انتخاب گردید و سپس داده ها با استفاده از روش مصاحبه ی نیمه ساختاریافته جمع آوری و از طریق روش دیکلمن کدگذاری و تحلیل گردید. فرایند کدگذاری در قالب کدهای اولیه، مفاهیم و مقوله ها مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل مصاحبه ها منجر به استخراج 440 کد اولیه، 11 مفهوم و 5 مقوله گردید این مقوله ها که درواقع منعکس کننده ادراک فارغ التحصیلان از چگونگی تأثیرگذاری اساتید بر فرایند کاریابی آن ها می باشد عبارت اند از رشد خودکارآمدی کاریابی، حمایت روان شناختی، پشتیبانی های تخصصی، پرورش نگرش کاریابی و ارتقای راهبردهای کاریابی. عوامل احصاء شده از فرایند تحلیل مصاحبه ها، ضمن تأکید بر نقش اعضای هیئت علمی در فرایند کاریابی فارغ التحصیلان، بیانگر این مطلب است که روابط بین اعضای هیئت علمی و دانشجویان دربرگیرنده ی تلویحاتی مانند ارتقاء نگرش های واقع بینانه نسبت به کاریابی، افزایش حمایت اجتماعی ادراک شده در مسیر کاریابی، افزایش توانمندی های زمینه ای برای اشتغال، غنی شدن راهبردهای جستجوی شغل و افزایش باور به توانمندی های فردی برای کسب شغل، می باشد.

فرایند شغل یابی و نگه داشت موقعیت شغلی متأثر از عناصر متعدد از جمله جنس است. زنان، و به ویژه زنانی که سرپرست خانواده اند، با دغدغه های فراوان در فرایند جست وجو و حفظ موقعیت شغلی مواجه اند. این پژوهش، که مشارکت کنندگان آن زنان سرپرست خانوار مددجوی کمیته امدادند، تلاش نموده، با بهره مندی از روش نظریه زمینه ای، ادراکی از فرایند کاریابی و تجربه زیسته این گروه از زنان در فرایند شغل یابی ارائه کند. یافته های تحقیق نشان می دهد موقعیت های شغلی زنان مطالعه شده در عمده موارد به شکلی فرساینده و متزلزل است که کمتر می توان آن را روشن گر آینده مددجو دانست. در زندگی این زنان چالش هایی که در این فرایند بروز و ظهور می کند بیش از نقاط قوت احتمالی است. آنان به دلیل فعالیت شغلی بیش از سنین بازنشستگی مرسوم دچار فرسایش جسمی و روحی می شوند و وضعیت جسمی شان در آینده در معرض خطر قرار می گیرد. به علاوه، این زنان در محیط کار با چالش هایی مواجه می شوند که ویژه زنان است و محیط کاری را برای آنان ناایمن می کند. این ناامنی ایشان را برای پذیرش موقعیت شغلی مردد می کند. درنتیجه، تأکید بر آموزش هایی با محوریت مهارت آموزی پایدار به منزله یکی از راهبردهای اثربخش بر بهبود اوضاع ایشان گزارش می شود.

مقدمه: موضوع اشتغال و دستیابی افراد به شغل موردنظر از اساسی ترین نیازهای یک جامعه محسوب می شود. بیکاری به عنوان یک پدیده مخرب اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مطرح بوده و رفع آن همواره ازجمله دغدغه های اساسی برنامه ریزان بوده است. یکی از مسائل مهم جامعه ایران بیکاری تحصیل کرده ها است که در همه رشته های دانشگاهی وجود دارد. اطلاعات و آمار حاکی از عدم موفقیت قشر جوان تحصیل کرده در دست یابی به شغل است. باوجود این گروهی از دانشجویان در کاریابی موفق عمل کرده اند. این مقاله با تکیه بر نظریه صاحبنظران نوکلاسیک در علم اقتصاد و نظریه پردازان شبکه روابط اجتماعی در علم جامعه شناسی، به تبیین نحوه دستیابی این دسته از افراد به شغل موردنظرشان می پردازد. روش: این تحقیق پیمایشی است و جامعه آماری آن شامل دانشجویان دانشگاه خوارزمی در سه مقطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری می باشند که در دو واحد دانشگاهی کرج و تهران دانشگاه خوارزمی مشغول به تحصیل هستند. اطلاعات از طریق پرسشنامه از میان دانشجویان دانشگاه خوارزمی تهران با حجم نمونه 544 نفر جمع آوری شده است. یافته ها: روابط غیررسمی (شبکه روابط اجتماعی) نقش به مراتب بیشتری نسبت به مسیرهای رسمی جستجو در اشتغال دانشجویان دارد که در این میان روابط اجتماعی قوی نسبت به روابط اجتماعی ضعیف زمینه اشتغال بیشتری ایجاد کرده است و روابط دانشگاهی نقش بسیار کمی در کاریابی دانشجویان داشته است. علاوه بر این یافته ها نشان داد که ازیک طرف دانشجویان با پیشینه شهری بیش از دانشجویان با پیشینه روستایی و از طرف دیگر دانشجویانی که پدر و مادرشان تحصیلات بالاتری دارند بیش از دیگران، از شبکه روابط اجتماعی برای اشتغال استفاده کرده اند. بحث: دانشجویان شاغل عمدتاً شغل خود را به واسطه رابطه غیررسمی به دست آورده اند و مسیرهای رسمی جستجوی شغل نقش کمی در اشتغال دانشجویان داشته است. به عبارتی کانالهای رسمی جستجوی شغل مانند دفاتر کاریابی، سایتهای رسمی کاریابی و آگهیهای استخدام نقش مهمی در اشتغال دانشجویان نداشته است و فقط 4/22% از دانشجویان اعلام کردند از مسیر فوق مشغول به کار شده اند درحالی که 6/77% دانشجویان به وسیله روابط غیررسمی شغل به دست آورده اند. شبکه روابط اجتماعی به افراد کمک می کند تا نیازهای خاصی مانند اشتغال را برطرف کنند. به عبارتی اشتغال یا عدم اشتغال افراد تا حد زیادی به شبکه روابط اجتماعی افراد وابسته است. یافته های این پژوهش نشان داد که تعامل گسترده میان افراد برای به دست آوردن منابع و فرصتهای اجتماعی و اقتصادی موضوع مهمی در پژوهشهای جامعه شناسی اقتصادی است. براساس نتایج این پژوهش می توان گفت شبکه روابط اجتماعی در تحلیل بازار کار ایران مؤثر است.