الگوی شکل گیری

هدف: راهبرد تشکیل سرمایه گذاری مشترک بین المللی، یکی از انواع اتحادهای استراتژیک اصلی است که با وجود پیچیدگی های زیاد، به واسطه مزایای متعدد، بارها از آن استفاده شده است. حاکمیت شرکتی نیز از جمله عواملی است که به موفقیت این استراتژی منجر می شود. با وجود این اهمیت، تاکنون در موضوع نحوه شکل گیری حاکمیت شرکتی در سرمایه گذاری های مشترک بین المللی، پژوهش جامعی صورت نگرفته و معمولاً فرض بر این بوده است که مؤلفه های حاکمیت شرکتی در حالت عام را می توان به مفهوم سرمایه گذاری های مشترک بین المللی تسری داد؛ اما نظر به پیچیدگی این مفهوم، تعمیم ابعاد مختلف حاکمیت شرکتی در حالت عام به سرمایه گذاری های مشترک بین المللی کار درستی نیست. به همین دلیل، این مقاله سعی دارد تا به شناسایی عوامل مؤثر بر شکل گیری حاکمیت شرکتی در تشکل های یاد شده بپردازد و مراحل متناظر آن را ارائه کند. روش: برای دستیابی به این هدف، با استفاده از روش مرور نظام مند، در مجموع 400 پژوهش طی یک سال، استخراج و از میان آنها 60 مقاله و پژوهش به شکل عمیق بررسی شد. یافته ها: شناسایی عوامل مؤثر بر شکل گیری حاکمیت شرکتی در سرمایه گذاری های مشترک بین المللی که متشکل از مشخصات والدین، ارتباطات میان شرکا، موضوع های کلان و انتظارها و برداشت های والدین است، همراه با 19 زیرمقوله و 75 کد (عامل) زیرمجموعه، از جمله یافته های اصلی این مقاله بودند. نتیجه گیری: از آنجا که در پژوهش حاضر، تعداد زیادی از عوامل به شکل گیری الگوی حاکمیت شرکتی در سرمایه گذاری های مشترک بین المللی منجر شد، نگاه به این موضوع ژرف نگری خاصی را می طلبد و نمی توان آن را همانند پدیده ای ساده نگریست. به بیان دیگر، این موضوع از چندبُعدی و پیچیده بودن مفهوم شکل گیری حاکمیت شرکتی در سرمایه گذاری های مشترک بین المللی حکایت دارد و می توان از ابعاد مختلفی به این مفهوم پیچیده نگریست.

موضوع این مقاله، ارائه چارچوب مفهومی برای تبیین نحوه شکل گیری زیست بوم های کارآفرینی دانشگاه پایه در تهران و شاخصها و زیرشاخص های مربوط به آن بوده و روش پژوهش کیفی است. این تحقیق در بازه زمانی سال های 1397 و 1398 انجام شده و قلمرو مکانی آن دانشگاه های شهر تهران بوده است. چارچوب مفهومی توسعه داده شده در این تحقیق شامل یک ماتریس سه درچهار است که محور افقی آن جایگاه زیست بوم در چرخه عمر (مشتمل بر 4 وضعیت: تولد، فعال سازی، یکپارچگی و بلوغ) و محور عمودی آن نحوه شکل گیری اکوسیستم (مشتمل بر 3 وضعیت: ارگانیک و جامعه محور، نظام مند و دانشگاه محور و ترکیب ارگانیک و نظام مند) را نشان می دهد. در ادامه نیز با روش تحلیل مضمون و با بکارگیری شبکه مضامین، شاخصها و زیرشاخص های پیشنهادی تعیین گردید. در بخش بعد با بکارگیری روش دلفی، شاخصها و زیرشاخصهای مربوط به چرخه عمر شامل 4 شاخص: وضعیت زیرساختهای سازمانی کارآفرینی (مشتمل بر 7 زیرشاخص)، وضعیت منابع موجود در اکوسیستم (مشتمل بر 4 زیرشاخص)، وضعیت ارتباطات بین عناصر فعال در زیست بوم (مشتمل بر 5زیرشاخص) و وضعیت زیرساخت های برنامه ای، مدیریتی و فرهنگی زیست بوم (مشتمل بر 3زیرشاخص) تعیین و جمع بندی گردید. شاخصها و زیرشاخصهای مربوط به تعیین الگوی شکل گیری نیز شامل 2 شاخص: سهم دانشجویان و فارغ التحصیلان در زیست بوم کارآفرینی (مشتمل بر 3زیرشاخص) و نقش عوامل غیردانشگاهی در زیست بوم کارآفرینی (مشتمل بر 3زیرشاخص) تعیین و جمع بندی شد.

در گذشته، کسب وکارها با کنترل زنجیره تأمین خود در محیط بازار به رقابت با هم می پرداختند. در فضای آتی کسب وکار، یک شرکت محوری به مثابه بخش اصلی یک بوم سازگان کسب وکار طیفی از شرکت ها را مدیریت می کند و بوم سازگان کسب وکار در مسیر شکل گیری با رعایت الزاماتی می تواند توازنی سودمند بین نیازهای همکاری در عین رقابت را برقرار کند. مقاله حاضر به دنبال تحلیل نحوه شکل گیری بوم سازگان کسب وکار حول یک شرکت مبتنی بر فناوری نوآیند با بهره گیری از مفهوم چرخه عمر است. ابتدا الگوی مبنا با مرور نظام مند مقالات مرتبط (23 مقاله) استخراج و با بهره برداری از آن - که مبتنی بر مدل چرخه عمر و همچنین ویژگی های ایستا و پویای بوم سازگان است - سه شرکت برجسته مورد مطالعه قرار گرفتند که در نهایت با تحلیل محتوای استقرائی، الگوی نظری جدیدی در این زمینه ارائه شده است. این الگو می تواند راهنمایی برای ارزیابی نحوه شکل گیری و مراحل رشد بوم سازگان های دیجیتالی باشد. راهبرد تحقیق، مطالعه چندموردی بوده و یافته ها حاکی است که الزامات شکل گیری بوم سازگان کسب وکارهای مبتنی بر فناوری نوآیند عبارتند از: شکل گیری نقش های مکمل در پلتفرم کسب وکار، انطباق با الزامات و نیازهای محیطی، وجود پلتفرم مرکزی ، بهره برداری از منابع موجود و بالقوه مکمل، حکمرانی شبکه ای، توسعه چشم اندازی الهام بخش ، توجه به بازار و شکل گیری فرآیندهای اصلی کسب وکار در لایه های ارائه ارزش اصلی، ارزش توسعه یافته و مکمل.

دو الگوی متفاوت در دنیا برای شکل گیری شبکه های همکاری علم و فناوری- به عنوان یکی از ابزارهای کارآمد انتقال دانش و به اشتراک گذاری دارایی ها- تجربه شده است؛ در الگوی اول، شبکه ها به صورت غیررسمی و با مشارکت خودجوش علاقمندان شکل گرفته و در الگوی دیگر، شبکه ها به عنوان یک ابزار سیاستی و با مداخله یک نهاد دولتی به صورت یک سازمان رسمی ایجاد شده اند. در این تحقیق، با مطالعه 7 مورد از مهم ترین شبکه های همکاری تشکیل شده در ایران از سال 1375 تا 1385 شمسی در حوزه علم و فناوری، به بررسی دلایل (و خردمایه) مداخلات دولتی در ایجاد شبکه های همکاری پرداخته شده، مزایا و معایب هر یک از دو الگوی مذکور از نگاه افراد تاثیرگذار در شبکه های مورد مطالعه بررسی شده است. در این راستا در قالب یک بررسی کیفی، ابزارهای مختلف تحقیق شامل تحلیل و بررسی مستندات، مصاحبه های باز با موسسان شبکه های مورد مطالعه و مشاهده مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به نتایج تحقیق، اگرچه اغلب فعالان شبکه های مورد مطالعه، الگوی خودجوش را برای ایجاد شبکه های همکاری مناسب تر ارزیابی می کنند، با این وجود، حداقل شش دلیل از جمله، ضعف زیرساخت اجتماعی همکاری شبکه ای و نیاز به سرمایه گذاری دولتی برای ایجاد زیرساخت های مشترک، مداخله دولت در ایجاد شبکه ها را اجتناب ناپذیر می کند.