تاب آوری زنجیره تامین

بخش دفاعی، یکی از بخش های راهبردی و بسیار مهم در کشور ما به حساب می آید. عملکرد بخش دفاعی تا حدود زیادی به عملکرد زنجیره های تامین گره خورده است. در زنجیره تامین نظامی، توانایی محافظت زنجیره در برابر حوادث غیر منتظره و حفظ تداوم عملیات شبکه در سطح مطلوب، بسیار مهم و قابل توجه می باشد؛ به نوعی می توان گفت که تاب آوری مناسب زنجیره تامین دفاعی، یکی از ویژگی های اساسی و ضروری برای آن به حساب می آید. از این رو، هدف از انجام تحقیق، ارائه مدل زنجیره تامین دفاعی تاب آور می باشد. در این پژوهش، پس از بررسی مبانی نظری تحقیق و نظرخواهی از خبرگان، نه بعد و مولفه های مرتبط با آن به عنوان توانمندسازهای زنجیره تامین دفاعی تاب آور شناسایی شدند. در گام بعدی، با بکارگیری مدل سازی ساختاری- تفسیری، روابط بین ابعاد توانمندساز زنجیره تامین دفاعی تاب آور تعیین شده و با سطح بندی این ابعاد، مدل تحقیق ترسیم شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که دو بعد "یادگیری" و "همکاری" و سپس "فرهنگ مدیریت ریسک" و "برنامه ریزی اقتضایی" بالاترین اولویت را در دستیابی به زنجیره تامین نظامی تاب آور دارند.

هدف این مطالعه بررسی تأثیر کووید-19 بر استحکام، تاب آوری و پایداری زنجیره تامین شرکت های تجارت الکترونیک است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، از نظر گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی است که با روش مقطعی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه فروشگاه های زنجیره ای تجارت الکترونیک در شهر سمنان است. از آنجا که تعداد واحدهای مستقر در این شهر محدود به چندین فروشگاه زنجیره ای تجارت الکترونیک است؛ بنابراین با توجه به محدود بودن جامعه آماری، حجم نمونه آماری 136 نفر با استفاده از جدول مورگان در نظر گرفته شده است. از سوی دیگر، روش نمونه گیری مورد استفاده در مطالعه حاضر، نمونه گیری در دسترس است. علاوه بر این، از چهار پرسشنامه استاندارد برای سنجش متغیرهای پژوهش استفاده شد. همچنین برای سنجش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها در این مطالعه با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی با استفاده از نرم افزارهای SPSS و SmartPLS انجام شده است. یافته های پژوهش نشان داد که کووید-19 بر تاب آوری و استحکام زنجیره تامین تأثیری منفی و معنادار دارد. تاب آوری و استحکام زنجیره تامین بر زنجیره تامین پایدار و پیامدهای نیرومندی زنجیره تامین تاثیر مثبت و معنادار دارد.

در طی دهه های اخیر با کمیاب شدن منابع جهان و همچنین تغییر دیدگاه مشتری به فراتر از محصول و خدمات، شرکت های تولیدی و خدماتی باید به فراتر از سود اقتصادی محصولات و خدماتشان بیندیشند و تمام تلاش خود را برای حفظ این منابع و بهبود وضعیت کشور و جهان به کار گیرند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر پویایی زنجیره تامین بر عملکرد پایدار شرکت با نقش میانجی قابلیت تولید مجدد و تاب آوری زنجیره تامین انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شرکت های کوچک و متوسط فعال شهرک صنعتی سپیدرود رشت در نظر گرفته شده است. داده ها از  48 شرکت از طریق پرسشنامه طیف لیکرت 5 گزینه ای جمع آوری شد و با استفاده از روش حداقل مربعات جزئی مدل سازی معادلات ساختاری، فرضیه های پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج آماری پژوهش نشان داده است که پویایی زنجیره تامین بر قابلیت تولید مجدد و تاب آوری زنجیره تامین موثر است. همچنین قابلیت تولید مجدد بر عملکرد پایدار شرکت و تاب آوری زنجیره تامین اثر مثبت دارد. تاب آوری زنجیره تامین بر عملکرد پایدار شرکت مستقیم و غیرمستقیم از طریق قابلیت تولید مجدد و پویایی زنجیره تامین اثر مثبت دارد. در این مقاله نقش مستقیم پویایی زنجیره تامین بر عملکرد پایدار شرکت، تایید نشد. بنابراین نتیجه می شود که شرکت های کوچک و متوسط در راستای بهره برداری از فرصت های عملکرد پایدار، باید محرک های پویایی زنجیره تامین را مد نظر قرار داده و زمینه توسعه عملکرد پایدار شرکت را با استفاده از پویایی زنجیره تامین به صورت غیرمستقیم از طریق قابلیت تولید مجدد و تاب آوری زنجیره تامین فراهم آورند.

امروزه پیچیدگی های محیط کسب وکار، عدم اطمینان و نوسانات محیطی، زنجیره تأمین را در برابر انواع مختلفی از خطرات آسیب پذیر کرده است. تاب آوری زنجیره تامین با هدف جلوگیری از حرکت زنجیره تأمین به سمت شرایط نامطلوب و بازیابی زنجیره تأمین بعد از بروز اختلال در کم ترین زمان و با کم ترین هزینه است. بنابراین شناسایی و تحلیل عوامل تاب آوری زنجیره تأمین از اهمیت بالایی برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه بندی شاخص های تاب آوری زنجیره تامین در صنعت مواد غذایی انجام پذیرفت. شاخص های تاب آوری در هر یک از ابعاد چهارگانه چابکی، انعطاف پذیری، ناب بودن و استواری با مطالعه و بررسی مبانی نظری مشخص شدند. پرسشنامه های پژوهش از طریق 15 خبره که با روش هدفمند انتخاب شده بودند تکمیل گردید. با تجزیه و تحلیل های انجام گرفته نتایج نشان داد که بعد استواری زنجیره تامین با وزن 0.399 با اهمیت ترین بعد تاب آوری زنجیره تأمین انتخاب شد و پس از آن چابکی، ناب بودن و انعطاف پذیری قرار گرفتند. در مرحله بعد در هر یک از ابعاد نیز رتبه بندی انجام پذیرفت که واکنش پذیری در بعد چابکی با اهمیت ترین شاخص شناخته شد و قابلیت آمادگی درون سازمانی، سیستم کنترل اطلاعات و قابلیت دید با اهمیت ترین شاخص های ابعاد انعطاف پذیری، ناب و استواری زنجیره تامین انتخاب شدند.

در این مطالعه به منظور ارایه یک طبقه بندی جامع برای مخاطرات زنجیره تامین صنایع دارویی از راهبرد کلاسیک بیلی و روش چهار مرحله ای کولیر استفاده شده است. ابتدا بر اساس بررسی متون گروه های اصلی خطر و ارکان و مولفه های زنجیره تامین با درنظر گرفتن منابع و کارکردها و به تفکیک سازمانهای بالادست زنجیره تامین، صنعت اصلی و سازمان های پایین دست زنجیره تامین در محیط صنعت و بازار، محیط زیرساختی و محیط کلان بیرونی مدلسازی شدند. در مرحله بعد ملاک های مرتبط با امنیت و ایمنی زنجیره تامین شناسایی گردید. در مرحله آخر از جدولسازی متقابل ارکان زنجیره تامین با ملاک های امنیت و ایمنی، ماتریس دو بعدی طبقه بندی برای شناسایی عوامل خطر زنجیره تامین پیشنهاد گردید و بر اساس این طبقه بندی و با استفاده از مصداق یابی به روش سنتز چارچوب، فهرست مفصل عوامل خطر احصاء گردید.

با توجه به تاثیرات مخرب حوادث، بحران ها و بلایای طبیعی و غیرطبیعی بر عملکرد زنجیره تامین شرکت ها، متخصصان سازمانی در صدد آن برآمدند تا به مطالعه درباره مفهوم ریسک در زنجیره تامین و همچنین چگونگی راه های مقابله با آن ها بپردازند. با توجه به اهمیت بحث تاب آوری در زنجیره تامین و چگونگی اجرای راهبرد های آن، هدف این پژوهش شناسایی و بررسی راهبرد های مناسب برای ایجاد تاب آوری در زنجیره تامین است. در راستای شناسایی راهبردهای تاب آوری زنجیره تامین از رویکرد فراترکیب بهره گرفته شده است. به منظور روایی و پایایی پژوهش از برنامه ارزیابی مطالعات کیفی استفاده شده است. برای این منظور، با مراجعه به اسناد و مدارک معتبر قابل دسترس در پایگاه های داده «گوگل اسکالر»، «ساینس دایرکت»، «اسپرینگر»، «امرالد»، «علم نت»، «مگیران» و «نورمگز» در بازه زمانی 2019-2000 (خارجی) و 98-80 (داخلی) تعداد 577 مقاله در حوزه تاب آوری زنجیره تامین شناسایی شد و سپس 66 مقاله راجع به موضوع راهبرد ها انتخاب شد. از این تعداد 8 مقاله به زبان فارسی و 58 مقاله به زبان لاتین بودند. با مرور نظام مند پیشینه 68 راهبرد برای تاب آوری زنجیره تامین شناسایی شد و در نهایت با توجه به زمان استفاده از آن ها، به سه دسته کلی راهبرد های پیشگیرانه، راهبرد های همزمان و راهبرد های واکنشی دسته بندی شدند. در بررسی مطالعات قبلی در این زمینه مجموعه کامل و جامعی از راهبرد های تاب آوری زنجیره تامین ارائه نشده است و این تحقیق به دنبال آن است تا با استفاده از مرور نظام مند پیشینه این راهبرد ها را شناسایی و ارائه کند. در نهایت، راهبردهای ایجاد انعطاف پذیری، ایجاد افزونگی، اطمینان از چابکی زنجیره تامین، افزایش قابلیت ردیابی و ساخت فرهنگ قوی همکاری به عنوان مهمترین راهبردها برای تاب آوری زنجیره تامین شناسایی شدند.