معاملات با اشخاص وابسته

در رسوایی های مالی شرکت ها، یکی از موضوعات مهم، مربوط به معاملات با اشخاص وابسته می باشد. معاملات با اشخاص وابسته درشرکتها بسیار رایج می باشد و ممکن است با اهداف خاصی انجام شود و موضوع مهم این است که منافع سهامداران اقلیت در مقایسه با منافع مدیرعامل یا سهامدار کنترل کننده (اکثریت) در اولویت پایین تری قرار می گیرد. لذا این سهامداران از طریق معاملات با اشخاص وابسته با انحراف داراییها و انتقال قیمت به منافع شخصی خود می رسند و ممکن است سود سهام نقدی کمتری پرداخت کنند. هدف از این مقاله بررسی اثر معاملات با اشخاص وابسته بر سود سهام نقدی است، بدین منظور از 69 نمونه از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران استفاده شده است و با استفاده از رگرسیون حداقل مربعات معمولی این نتیجه حاصل شد که معاملات با اشخاص وابسته بر سود سهام نقدی اثر معکوسی دارد و شرکت های دارای معاملات با اشخاص وابسته بیشتر، سود سهام نقدی کمتری پرداخت کردند In companies financial notoriety one of the important subject is related party transactions. Related party transactions in companies are very common, it is important that the interest of minority is less important than chief officer and majority. So the majority tries to earn more benefit by expropriation of corporate assets and transferring pricing and may less cash dividend. The objective of this research is the effect of related parties' transactions on cash dividend that by using 69 samples of companies listed in Tehran exchange securities and OLS method, showed that related party transactions have negative effect on cash dividend and companies with more related party transactions pay less cash dividend.

نیاز به دارو و خدمات درمانی از جمله نیازهای اساسی در جوامع امروزی است. به منظور برآوردن این نیازها و تأمین بودجه مورد نظر، شرکت ها موظف به سرمایه گذاری در بخش پژوهش و توسعه می باشند که تخصیص و تصمیم گیری در مورد این منابع و بودجه بندی ها برای رسیدن به اهداف موردنظر از جمله وظایف مدیران می باشد و همچنین معاملات با اشخاص وابسته به دلیل سیاست ها و دیدگاه های خاص می توانند در اتخاذ تصمیمات پژوهش و توسعه و بیش اعتمادی مدیران اثرگذار باشند. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- همبستگی است. به منظور دستیابی به هدف پژوهش، تعداد 21 شرکت دارویی از میان شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1389تا 1397 به عنوان نمونه انتخاب و برای آزمون فرضیه های پژوهش، از الگوی رگرسیون چند متغیره و به منظور برازش الگوی رگرسیون، از روش حداقل مربعات تعمیم یافته استفاده گردید. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بیش اعتمادی مدیران و مخارج پژوهش و توسعه، دارای رابطه مثبت و معنادار هستند و معاملات با اشخاص وابسته، سبب تضعیف رابطه بین بیش اعتمادی مدیران و مخارج پژوهش و توسعه می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که با توجه به اینکه دارو و درمان در جوامع امروزی دارای نقش به سزایی هستند، وجود مدیران بیش اعتماد سبب تخصیص بودجه بیشتری به مخارج پژوهش و توسعه می شود و انگیزه سرمایه گذاری در هزینه های پژوهش و توسعه به واسطه وجود معاملات با اشخاص وابسته تا حدی کاهش می یابد، که می تواند در پیاده سازی این امور اثرگذار باشد.

یکی از بحث های مهم در حسابرسی، شکست حسابرسی در تقلب شرکت ها است که با توجه به تحقیقات قبلی و تئوری نمایندگی معاملات با اشخاص وابسته و تنوع محصول باعث پیچیدگی در حسابرسی های مالی مستقل می شود، افزایش پیچیدگی اطلاعات شرکت ها، شفافیت اطلاعات را کاهشbمی دهد و بنابراین عدم تقارن اطلاعات بین مدیران و حسابرسان را افزایش می دهد و موجب افزایش ریسک حسابرسی می شود.به منظور بررسی این فرضیه ها در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از دو نمونه 97 و 105 تایی از شرکت ها در بازه زمانی 1390 تا 1397 بهره گرفته شده است. نتایج تخمین معادلات رگرسیونی لاجیت وجود روابط معنی داری را بین پیچیدگی اطلاعات ناشی از معاملات با اشخاص وابسته، با شکست حسابرسی نشان نمی دهد. نتایج تخمین معادلات رگرسیونی لاجیت فرضیه دوم وجود روابط معنی داری و مثبت را بین پیچیدگی اطلاعات ناشی از تنوع محصول، با شکست حسابرسی نشان می دهد. به عبارتی این تحقیق نشان می دهد که حسابرسان زمانی که شرکت دارای تنوع محصول است، باید به ارائه کار حرفه ای حسابرسی توجه کنند. هرچند این نتایج با یافته های برخی تحقیقات مشابه در ادبیات همخوانی دارد، با این وجود پیشنهاداتی جهت انجام مطالعات بیشتر برای یافتن متغیرهای تاثیرگذار بر شکست حسابرسی در ایران ارائه شده است.

تصاحب منابع شرکت از طریق معاملات با اشخاص وابسته، در کشورهای توسعه یافته مرسوم است، اما در اقتصادهای نوظهور به دلیل نقص بازارهای خارجی و ضعف راهبری شرکتی بیشتر دیده می شود. امروزه، فرصت طلبانه بودن معاملات با اشخاص وابسته، یکی از عوامل کاهش ارزش بازار سرمایه به ویژه در کشورهای آسیایی می باشد. لذا بر پایه این استدلال، هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش حسابرسی داخلی بر معاملات با اشخاص وابسته و حق الزحمه حسابرس در شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران طی بازه زمانی 1392 تا 1399 با استفاده از یک نمونه متشکل از 96 شرکت است. نتایج آزمون فرضیات تحقیق با استفاده از رگرسیون چندمتغیره مورد آزمون قرار گرفت. نتایج پژوهش حاضر نشان دهنده آن است که بین حسابرس داخلی و معاملات با اشخاص وابسته ارتباط منفی معناداری وجود دارد. همچنین نتایج حاکی از وجود ارتباط منفی بین حسابرس داخلی شرکت با حق الزحمه حسابرسی است.

مطالعه حاضر به بررسی اثر ساختار مالکیت در تعدیل ارتباط میان معاملات با اشخاص وابسته و حق الزحمه غیر منتظره حسابرسی در شرکت های زیان ده پرداخته است. در این مسیر و به منظور حصول اهداف پژوهش؛ اطلاعات 71 شرکت برای یک دوره ده ساله از ابتدای سال 1389 تا پایان سال 1398 استخراج، متغیرهای پژوهش محاسبه و آزمون های آماری لازم صورت گرفت. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی بوده و طرح آن از نوع تجربی و با استفاده از رویکرد پس رویدادی است. یافته ها بیان داشت یک ارتباط مثبت و معنادار میان معاملات با اشخاص وابسته و حق الزحمه غیر منتظره حسابرسی وجود داشته و استقلال هیات مدیره و دوگانگی نقش مدیرعامل بر این ارتباط، بصورت معناداری اثرگذار است. از طرفی اندازه هیات مدیره و ثبات مدیرعامل؛ بر این ارتباط اثر معناداری نداشتند. بر این اساس می توان بیان داشت معاملات با اشخاص وابسته موجب افزایش هزینه های غیر منتظره حسابرسی شده و استقلال هیات مدیره و دوگانگی نقش مدیرعامل موجب کاهش ارتباط میان معاملات با اشخاص وابسته و هزینه های غیر منتظره حسابرسی می شوند.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه کیفیت کنترل داخلی و معاملات با اشخاص وابسته باقابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری می باشد. این پژوهش ازنظر ماهیت و روش توصیفی و ازنظر هدف، یک پژوهش کاربردی بوده و ازآنجایی که در پژوهش حاضر وضعیت موجود متغیرها با استفاده از جمع آوری اطلاعات، از طریق اطلاعات گذشته مورد تحلیل قرارگرفته است، در ردیف مطالعات توصیفی و از نوع پس رویدادی گنجانده می شود. در مسیر انجام این پژوهش، دو فرضیه تدوین و 140 شرکت از طریق نمونه گیری به روش حذف سیستماتیک برای دوره زمانی 8 ساله بین 1392 تا 1399 انتخاب شده و داده های مربوط به متغیرهای پژوهش بعد از گردآوری در نرم افزار اکسل با استفاده از نرم افزار آماری ایویوز با الگوی رگرسیون لجستیک و خطی مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داد بین کیفیت کنترل داخلی و قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری رابطه مستقیم معناداری وجود دارد و بین معاملات با اشخاص وابسته و قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری رابطه معکوس معناداری وجود دارد.

پژوهش حاضر جهت بررسی رابطه میان خرید اظهارنظر حسابرس و معاملات با اشخاص وابسته صورت پذیرفته است. در این راستا، صورت های مالی 117 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی 1394 تا 1398 مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کاربردی است و به روش توصیفی-همبستگی انجام شد. در پژوهش حاضر، برای اندازه گیری خرید اظهارنظر حسابرس از شاخص ترکیبی امیری و فخاری (1399) استفاده شد. در این پژوهش، معاملات با اشخاص وابسته متغیر مستقل است که به صورت تقسیم معاملات با اشخاص وابسته بر فروش اندازه گیری شد. برای آزمون فرضیه های پژوهش از رگرسیون لجستیک و نرم افزار Eviews 10 استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که میان معاملات با اشخاص وابسته و خرید اظهارنظر حسابرس رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. همچنین، میان معاملات با اشخاص وابسته غیرعملیاتی و خرید اظهارنظر حسابرس رابطه مستقیم و معناداری مشاهده شد. این در حالی است که میان معاملات با اشخاص وابسته عملیاتی و خرید اظهارنظر حسابرس رابطه معناداری یافت نشد

در این پژوهش به بررسی رابطه بین معاملات با اشخاص وابسته و ارزش بازار شرکت پرداخته شده است. بدین منظور از میان شرکت های پذیرفته شده در بازار بورس و اوراق بهادار تهران، اطلاعات تعداد 93 شرکت در سال های 1386 تا 1390 مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج بررسی های آماری بر روی اطلاعات این شرکت ها نشان داد که معاملات با اشخاص وابسته و میزان مالکیت سرمایه گذاران نهادی هر دو تاثیرگذاری معناداری بر ارزش بازار شرکت داشته اند اما نسبت اعضای غیر موظف هیات مدیره رابطه و تاثیرگذاری معناداری با ارزش بازار شرکت ها نشان نداد. از طرفی برآورد ضرایب تاثیر این مولفه ها بر ارزش بازار شرکت نشان داد که اثرگذاری معاملات با اشخاص وابسته بر ارزش بازار شرکت در جهت معکوس و اثرگذاری میزان مالکیت نهادی سرمایه گذاران بر ارزش بازار شرکت در جهت مستقیم بوده است

با انتخاب بهترین معیارها از سازوکارهای راهبری شرکتی می توان از حکمرانی خوب به عنوان بهترین عامل بازدارنده از اقدامات فرصت طلبانه مدیران استفاده نمود. یکی از اقدامات فرصت طلبانه مدیریت، دستکاری بد سود است که با استفاده از معاملات غیرطبیعی با اشخاص وابسته قابل شناسایی است. شناسایی این اقدامات، به بهبود مربوط بودن و سودمند بودن صورت های مالی و ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری کمک قابل ملاحظه ای می نماید. بر این اساس هدف از مطالعه حاضر بررسی ارتباط ارزشی حکمرانی خوب و کوچک سازی مدیریت سود با استفاده از معاملات غیرطبیعی با اشخاص وابسته می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال 1388 تا 1395 می باشد. همچنین حجم نمونه با استفاده از روش حذف سیستماتیک بالغ بر 158 شرکت می باشد. روش اجرای پژوهش مبتنی بر داده های ترکیبی (پانل دیتا) و رگرسیون چندگانه می باشد. شواهد پژوهش حاکی از آن است که شناسایی مدیریت سود با استفاده از معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته، سطح ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری را کاهش می دهد. از دیگر نتایج پژوهش این است که حکمرانی خوب، مدیریت سود با استفاده از معاملات غیرطبیعی با اشخاص وابسته را کاهش می دهد. این نتایج گویای ضرورت و اهمیت وجود حکمرانی خوب در شرکت ها و کمک به کوچک سازی مدیریت سود می باشد.

 درخصوص انگیزه های معاملات با اشخاص وابسته دو تئوری رقیب وجود دارد؛ تئوری اول، تئوری قرارداد کارآمد است که در آن فرض می شود تعامل نزدیک بین اشخاص وابسته، به شرکت ها کمک می کند تا هزینه های معاملات را در مقایسه با هزینه های معامله با اشخاص غیروابسته کاهش دهند؛ تئوری دوم مبتنی بر تئوری نمایندگی و دیدگاه فرصت طلبانه است. از منظر این تئوری معاملات با اشخاص وابسته برای سهامداران دارای حق کنترل، مدیران و سایر اشخاص وابسته فرصت های مناسبی فراهم می کند تا از طریق آنها منابع شرکت را به سود خود و به ضرر سهامداران فاقد حق کنترل خارج کنند. هدف اصلی پژوهش حاضر این است که مشخص شود معاملات صورت گرفته با اشخاص وابسته در ایران با کدامیک از این تئوری ها سازگار است. برای این منظور تاثیر معاملات با اشخاص وابسته بر ارائه گزارش های مالی حاوی تحریف و همچنین تأثیر آن بر کیفیت گزارشگری مالی بررسی شده است. در همین رابطه تعداد 134 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1394 تا 1399 مورد بررسی قرار گرفت. در آزمون فرضیات این پژوهش داده های تلفیقی و مقطعی استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان می دهد که مبلغ معاملات با اشخاص وابسته بر تعدیلات سنواتی سال بعد که معیار تحربف در صورت های مالی می باشد تاثیر مثبت و معنادار دارد. همچنین مبلغ معاملات با اشخاص وابسته بر کیفیت گزارشگری مالی که معیار اندازه گیری آن کیفیت اقلام تعهدی است، تاثیر منفی و معنادار دارد. 

اطلاعاتی که توسط شرکت ها در بازار سرمایه منتشر می شود، مورد استفاده بسیاری از تصمیم گیرندگان اقتصادی قرار می گیرد. به موقع بودن این اطلاعات یکی از جنبه های مهم نگرانی استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری می باشد و تأخیر حسابرسی بر به موقع بودن اطلاعات حسابداری که کلیدی برای ارتقای اعتماد سرمایه گذاران در بازار سرمایه است، تأثیرگذار است هدف این پژوهش بررسی رابطه معاملات با اشخاص وابسته و تأخیر در گزارش حسابرسی با تأکید بر اندازه حسابرس است. جامعه آماری پژوهش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و نمونه مورد مطالعه، شامل 152 شرکت پذیرفته شده طی سال های 1397 تا 1401 است. روش پژوهش توصیفی و از نظر ارتباط بین متغیرها همبستگی است و از نظر هدف کاربردی است. برای پردازش و آزمون فرضیه ها از روش رگرسیونی و داده های تابلویی و همچنین مدل اثرات ثابت استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها نشان می دهد که معاملات با اشخاص وابسته با تأخیر در گزارش حسابرسی رابطه مثبت و معناداری دارد و اندازه حسابرس با تأخیر در گزارش حسابرسی رابطه منفی و معناداری دارد.

جریان نقد آزاد از این حیث دارای اهمیت است که به مدیران اجازه میدهد تا فرصت هایی را جستجو کنند که ارزش سهام شرکت را افزایش میدهد. بدون در اختیار داشتن وجه نقد، توسعه محصولات جدید، انجام تحصیلهای تجاری، پرداخت سودهای نقدی به سهامداران و کاهش بدهیها امکان پذیر نیست. هدف این بررسی رابطه معاملات با اشخاص وابسته و جریان نقد آزاد با نقش تعدیلی تراکم کاری حسابرس است. جامعه آماری پژوهش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و نمونه مورد مطالعه، شامل 152 شرکت پذیرفته شده طی سال های 1397 تا 1401 است. روش پژوهش توصیفی-پیمایشی و از نظر ارتباط بین متغیرها علی-همبستگی است و از نظر هدف کاربردی و از لحاظ رویداد، پس رویدادی است. برای پردازش و آزمون فرضیه ها از روش رگرسیونی و داده های تابلویی و همچنین مدل اثرات ثابت استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاصل از تجزیه وتحلیل فرضیه ها نشان داد که معاملات با اشخاص وابسته با جریان نقد آزاد رابطه منفی و معناداری دارد و تراکم کاری حسابرس بر رابطه بین معاملات با اشخاص وابسته و جریان نقد آزاد تأثیر مثبت و معناداری دارد.