پژوهش های حسابرسی حرفه ای

طبق استانداردهای حسابرسی، پس از آن که واحد مورد رسیدگی اطلاعات مالی و غیرمالی در مورد عملیات شرکت را افشا می نماید، حسابرس باید این اطلاعات را مورد ارزیابی قرار دهد. عملکرد مسئولیت پذیری اجتماعی از جمله این اطلاعات بوده و حسابرس در ارزیابی ریسک حسابرسی به آن توجه می نماید. ازاین رو، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه بین افشای مسئولیت پذیری اجتماعی و ریسک حسابرسی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این پژوهش، افشای مسئولیت پذیری اجتماعی با استفاده از روش تحلیل محتوی و ریسک حسابرسی با شاخص حق الزحمه حسابرسی اندازه گیری شده است. فرضیه پژوهش برای 93 شرکت طی سال های 1391 تا 1398 با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی آزمون شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد بین افشای مسئولیت پذیری اجتماعی و ریسک حسابرسی رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد که با استفاده از روش های پنل دیتا با اثرات تصادفی و حداقل مربعات تعمیم یافته نیز مورد تأیید قرار گرفت. با افزایش افشای مسئولیت پذیری اجتماعی، ریسک حسابرسی و به تبع آن حق الزحمه حسابرسی بیشتر می شود. این نتیجه به استفاده کنندگان از صورت های مالی از جمله سرمایه گذاران هشدار می دهد فقط به جنبه های مثبت افشای مسئولیت پذیری اجتماعی در ایران، توجه نکنند؛ چراکه ممکن است افشای مسئولیت پذیری اجتماعی ابزاری برای پوشش عملکرد ضعیف باشد.

یکی از بحث های مهم در حسابرسی، شکست حسابرسی در تقلب شرکت ها است که با توجه به تحقیقات قبلی و تئوری نمایندگی معاملات با اشخاص وابسته و تنوع محصول باعث پیچیدگی در حسابرسی های مالی مستقل می شود، افزایش پیچیدگی اطلاعات شرکت ها، شفافیت اطلاعات را کاهشbمی دهد و بنابراین عدم تقارن اطلاعات بین مدیران و حسابرسان را افزایش می دهد و موجب افزایش ریسک حسابرسی می شود.به منظور بررسی این فرضیه ها در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از دو نمونه 97 و 105 تایی از شرکت ها در بازه زمانی 1390 تا 1397 بهره گرفته شده است. نتایج تخمین معادلات رگرسیونی لاجیت وجود روابط معنی داری را بین پیچیدگی اطلاعات ناشی از معاملات با اشخاص وابسته، با شکست حسابرسی نشان نمی دهد. نتایج تخمین معادلات رگرسیونی لاجیت فرضیه دوم وجود روابط معنی داری و مثبت را بین پیچیدگی اطلاعات ناشی از تنوع محصول، با شکست حسابرسی نشان می دهد. به عبارتی این تحقیق نشان می دهد که حسابرسان زمانی که شرکت دارای تنوع محصول است، باید به ارائه کار حرفه ای حسابرسی توجه کنند. هرچند این نتایج با یافته های برخی تحقیقات مشابه در ادبیات همخوانی دارد، با این وجود پیشنهاداتی جهت انجام مطالعات بیشتر برای یافتن متغیرهای تاثیرگذار بر شکست حسابرسی در ایران ارائه شده است.

از آن جایی که نحوه لحن مدیران بر تصمیم گیری استفاده کنندگان گزارش های مالی موثر است وجود کمیته ای مستقل و دارای تخصص در شرکت همانند کمیته حسابرسی می تواند به عنوان یکی از ارکان حاکمیت شرکتی، برای نظارت چنین اقدام مدیران موثر باشد. لذا، هدف اصلی پژوهش بررسی تاثیر تخصص مالی کمیته حسابرسی بر لحن غیرعادی گزارش بررسی و تحلیل مدیریت (گزارش تفسیری مدیریت) در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. برای آزمون فرضیه پژوهش از اطلاعات مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در فاصله زمانی بین سال های 1396 تا 1397 استفاده شده است، به طوری که پس از اعمال محدودیت های موردنظر در این پژوهش، نمونه نهایی متشکل از 168 شرکت انتخاب گردید. پس از اندازه گیری متغیرهای پژوهش از تجزیه تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره، برای آزمون فرضیه پژوهش استفاده شد. آزمون فرضیه نیز با استفاده از نرم افزار اقتصادسنجی Eviews و تکنیک های آماری داده های تلفیقی با کنترل اثرات سال و صنعت صورت پذیرفته است. نتایج حاصل از آزمون های آماری پژوهش نشان می دهد که تخصص مالی کمیته حسابرسی منجر به کاهش لحن غیرعادی گزارش تفسیری مدیریت می گردد.

پژوهش حاضر درصدد تعیین اولویت های ذهنی مدیران سازمان و مؤسسات حسابرسی در تعیین حق الزحمه حسابرسی و مقایسه دیدگاه های هریک از آن ها در قیمت گذاری می باشد. بر اساس تحلیل محتوای ادبیات نظری و خبرگان حسابرسی، 17 عامل بر تعیین حق الزحمه حسابرسی مشخص شدند. نمونه شامل 15 نفر از مدیران سازمان و مدیران مؤسسه های حسابرسی می باشد. داده های مورد نیاز بوسیله پرسشنامه مقایسات زوجی گردآوری و شاخص های کلامی استخراج شده جهت تعیین عوامل مؤثربرحق الزحمه حسابرسی از منظر طرفین بر اساس منطق فازی بوسیله نرم افزار اکسپرت چویس تحلیل شد. پس از فازی زدائی و مقایسه اوزان عوامل از هر دو گروه، نه عامل بعنوان مهمترین عوامل اثرگذار بر حق الزحمه شناسایی شدند. اگرچه از نظر هر دو گروه تفاوت معنی داری در تعیین مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر حق الزحمه وجود نداشت، ولی اولویت وزن عوامل نه گانه از دیدگاه دو گروه در تعیین حق الزحمه متفاوت است. نه عامل مؤثر بر تعیین حق الزحمه عبارتند از: حجم عملیات، پیچیدگی عملیات، کیفیت و اثربخشی کنترل های داخلی، پراکندگی جغرافیائی عملیات، اندازه واحدصاحبکار، حسابرسی نخستین، ریسک کارفرما، ویژگی های حسابرس و مدّت دوره تصدّی مسئولیت حسابرس در واحد صاحبکار.

اندازه موسسات حسابرسی یکی از موضوعات مهم و مورد مناقشه در حرفه حسابرسی است که از آن به عنوان یکی از عوامل اثر گذار بر حسابرسی یاد شده است مهم ترین متغیری که در پژوهش های حسابرسی به آن پرداخته می شود، کیفیت حسابرسی است. پژوهش حاضر به ارزیابی عوامل تعیین کننده اندازه موسسات حسابرسی جامعه حسابداران رسمی ایران می پردازد. بازه زمانی تحقیق حاضر از سال 1391 الی 1397 می باشد. جامعه آماری این تحقیق داده های مربوط به 229 موسسه عضو جامعه حسابداران رسمی ایران شامل میزان درآمد، تعداد حسابداران رسمی در استخدام، تعداد شرکای موسسات حسابرسی، امتیاز کنترل کیفیت توسط جامعه حسابداران رسمی ایران و رتبه بندی سازمان بورس و اوراق بهادار می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد امتیاز کنترل کیفیت، تعداد حسابداران رسمی در استخدام، رتبه بورسی موسسات و تعداد شرکا موسسات بر اندازه موسسات تاثیر گذار است. همچنین نتایج آزمون علیت گرنجر نشان می دهد امتیاز کنترل کیفیت جامعه حسابداران رسمی علت رتبه بندی موسسات حسابرسی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تهران است.

هدف این مقاله بررسی رابطه بین تأخیر زمانی در ارائه گزارش حسابرسی و نزدیکی فاصله جغرافیایی دفتر مؤسسه حسابرسی به دفتر مرکزی صاحبکار است. داده های پژوهش شامل 917 مشاهده شرکت-سال است که طبق شرایط غربالگری تعداد 131 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1391 تا 1397 را در بر گرفته است. از مدل های رگرسیون چندمتغیره داده های ترکیبی با اثرات ثابت و روش حداقل مربعات تعمیم یافته جهت آزمون فرضیه های پژوهش استفاده شده است. یافته ها حاکی از آن است که نزدیکی موقعیت جغرافیایی دفتر مؤسسه حسابرسی به دفتر مرکزی صاحبکار سبب کاهش تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی شده است. زیرا حسابرسان نزدیک به صاحبکار تعامل بیشتری با صاحبکار داشته و اخبار خاص صاحبکار را با سهولت بیشتری دریافت کنند؛ این موضوع سبب افزایش نظارت مؤثر حسابرسان بر صاحبکار، افزایش کارایی حسابرس و کاهش تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی می شود. طبق سایر نتایج، برخی ویژگی های حسابرس، شرکت، هیأت مدیره و کمیته حسابرسی بر تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی تأثیر دارند. اظهارنظر تعدیل شده حسابرسی، تخصص مالی هیأت مدیره، اخبار بد، شرایط درماندگی مالی، پیچیدگی و ریسک گزارشگری، رقابت در بازار محصول و تأمین مالی از طریق بدهی و سهام تأثیر مستقیمی بر تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی دارند. از طرفی چرخش حسابرس، رتبه کیفی حسابرس، استقلال کمیته حسابرسی، اندازه شرکت تأثیر معکوسی بر تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی دارند؛ اما حق الزحمه حسابرس، استقلال هیأت مدیره، مالکیت نهادی، تمرکز مالکیت، تخصص مالی کمیته حسابرسی، اهرم مالی، مخارج سرمایه ای و گزارش زیان تأثیر معنی داری بر تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی ندارند.

گزارش حسابرسی به عنوان نتیجه کار حسابرسی و در واقع گزارشی که نتیجه بررسی صورت های مالی را نشان می دهد، باید از دید استفاده کنندگان قابل فهم باشد و منبع اطلاعاتی محسوب گردد. به عبارت دیگر گزارش حسابرسی باید بتواند بر تصمیم استفاده کنندگان تأثیر بگذارد. خوانایی گزارش حسابرسی به معنای قابل فهم بودن آن برای استفاده کنندگان است. انتظار می رود با افزایش خوانایی گزارش حسابرسی، کیفیت تصمیم گیری استفاده کنندگان بهتر شود؛ به عبارت دیگر این انتظار وجود دارد که هرچه گزارش حسابرسی خواناتر باشد، سرمایه گذاری از سوی سرمایه گذاران و دریافت تسهیلات از اعتباردهندگان با سهولت بیشتری انجام شود و همچنین تضاد منافع بین مدیران و مالکان کاهش یابد. هدف این پژوهش بررسی تأثیر خوانایی گزارش حسابرسی بر کیفیت تصمیم گیری استفاده کنندگان است. در این پژوهش سه مورد از مهم ترین استفاده کنندگان شامل سرمایه گذاران، اعتباردهندگان و مدیران مورد توجه قرار گرفته است. برای بررسی این موضوع از اطلاعات 61 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طول سال های 1392 تا 1398 استفاده شده است. به طورکلی نتایج نشان می دهد که بین خوانایی گزارش حسابرسی و کیفیت تصمیم گیری سرمایه گذاران رابطه مثبت وجود دارد.