تحلیل اطلاعات

پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله‌های دکترای تخصصی که در فرایند پژوهش در این مقاطع پدید می‌آیند، از جمله مدارک مهم علمی هر کشور هستند. توصیف و تحلیل داده‌های مجموعه این مدارک در کنار هم، به خودی خود و همچنین در مقایسه با داده‌های منابع دیگر، می‌توانند اطلاعات جدیدی را فراهم آورند که بسیار باارزش هستند. با این‌حال، الگویی یکپارچه و جامع برای چنین توصیف و تحلیلی وجود ندارد. بر این اساس در این مقاله، نتایج پژوهشی ارائه می‌شوند که برای تدوین الگوی تحلیل اطلاعات پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها انجام‌شده‌ و در نتیجه آن، اقلام قابل توصیف و تحلیل از اطلاعات پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها و اطلاعات مرتبط با آن‌ها به‌دست آمده است.

مقاله پیش رو با مدنظر قرار دادن سیاست زدگی در سازمان های اطلاعاتی به عنوان یک عارضه سازمانی یا به مفهوم دقیق تر مهم ترین آسیب در این سازمان ها، در ابتدا تلاش می ورزد مفهوم سیاست زدگی در سازمان های اطلاعاتی را مورد بررسی عملیاتی قرار دهد. در ادامه، پیش آیندهای سیاست زدگی یا به عبارت دیگر بسترهای وقوع سیاست زدگی مورد مطالعه قرار می گیرد. سؤال اصلی که نویسندگان در این مقاله به دنبال پاسخ گویی به آن با اتکا به پژوهش میدانی به روش نظریه داده بنیاد با استفاده از ابزار مصاحبه عمیق و هم چنین منابع ثانویه می باشند این است که «پیش آیندهای (بسترهای وقوع) سیاست زدگی در سازمان های اطلاعاتی چه است؟» پیش از پاسخ گویی به این سؤال، لازم می نماید که نویسندگان به این مسئله پاسخ دهند که اساساً «سیاست زدگی اطلاعات به چه معناست و مفهوم آن چیست؟» نویسندگان در نهایت 17 عامل که در مجموع بسترهای سیاست زدگی اطلاعات به شمار می روند را اکتشاف و شناسایی می نمایند.

از اصطلاح نامه شیمی می توان به نقشه های مفهومی علم شیمی دست پیدا کرد. تحلیل اطلاعات علمی شیمی در سطح تحصیلات تکمیلی، بر اساس مقایسه و تجزیه و تحلیل اطلاعات علمی پایان نامه های شیمی با این نقشه های مفهومی انجام می شود. به این ترتیب کاربرد جدیدی از اصطلاح نامه ها در تحلیل اطلاعات علمی پیشنهاد می شود. مهم ترین مزیت استفاده از این روش، امکان دست یافتن به نقشه تحقیقات علمی در سطح جزیی ترین گرایش های علمی در هر شاخه از علم است. نتایج تحلیل تحقیقات علمی شیمی می تواند در سیاست گذاری های کلان تحقیقاتی، ارتباط دانشگاه با صنعت و برنامه ریزی های آموزشی در مقاطع تحصیلات تکمیلی نقش کلیدی ایفا نماید. در مقاله حاضر ابتدا نقشه های مفهومی شیمی معرفی می شوند. سپس، با استفاده از الگوهای به دست آمده از نقشه های مفهومی، اطلاعات علمی پایان نامه های شیمی موجود در پایگاه اطلاعات «پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران» در یک دهه (1377-1388) تحلیل می شوند.

هدف از این پژوهش تحلیل ابعاد و چارچوب های معماری پایگاه های استنادی نسل جدید از منظر تحلیل، پردازش و مدیریت اطلاعات پژوهش ها با بررسی ابزار تحلیلی سایول بوده است. روش پژوهش مرور متون، مشاهده و ارزیابی سیستم است. با مرور متون مؤلفه های تحلیل اطلاعات پژوهش ها استخراج شد. بر این اساس چارچوب تحلیل اطلاعات پژوهش ها شامل مؤلفه های اصلی: توصیف، طبقه بندی، تجزیه و تحلیل، ارزیابی، اکتشاف اطلاعات، مدیریت اطلاعات و تعامل است که هر کدام دارای مؤلفه های فرعی نیز هستند. برای بررسی ابزار سایول چک لیست محقق ساخته بر مبنای داده های به دست آمده از چارچوب تحلیل اطلاعات طراحی شد. سپس نوع تحلیل در ابزار سایول بر اساس آن بررسی گردید. سایول چهار بخش مختلف نمای کلی، محک زنی، همکاری و روندها را جهت تحلیل اطلاعات به کارگرفته است. با توجه به موجودیت های تعریف شده در پایگاه سایول، موجودیت های قابل تحلیل در یک سامانه نرم افزاری برای تحلیل و ارزیابی اطلاعات پژوهشی عبارتند از: مؤسسات، کشورها، نویسندگان، گروه های پژوهشی، مجموعه انتشارات، حوزه های موضوعی، منابع اسکوپوس و شایستگی پژوهشی. با توجه به روابط فیلدهای تعریف شده در رکوردهای پایگاه سایول، فیلدهای اصلی قابل تحلیل عبارتند از: دسته های منابع، موضوعات، نویسندگان، مکان، استنادات، همکاری و خروجی. چارچوب تحلیل اطلاعات پژوهش ها ارائه شده در این پژوهش می تواند به عنوان معیاری در طراحی سیستم های مدیریت و تحلیل اطلاعات پژوهشی مورد استفاده قرار گیرد.

انتخاب دستگاه معرفتی مناسب برای شناخت پدیده های عالم, معمولا از دغدغه های روش شناسان و متخصصان روش تحقیق است. موضوع محوری مقاله حاضر, رقابت دیرینه بین دریافت شهودی به معنای فهم بی واسطه از یکسو, و ادراک عقلی نظام مند از سوی دیگر است. در عرصه تحلیل اطلاعات, امروزه این دعوا به صورت رقابت بین دو مکتب یا پارادایم تحلیلی(تحلیل اطلاعات شهودی و تحلیل اطلاعات ساختارمند) جلوه گر شده و ادبیات گسترده ای را در حوزه مطالعات اطلاعاتی به خود اختصاص داده است. دانش اطلاعاتی به تاسی از سایر حوزه های علوم, در تلاش برای حرفه ای و علمی شدن, دوره ای را با تسلط پردازش سیستماتیک سرکرده, سپس با اوج-گیری پژوهش های شناختی در باره ی درک شهودی, شاهد رواج گسترده اندیشه ورزی اطلاعاتی در این حوزه بوده و سرانجام, به سوی بهره گیری متناسب و هوشمند از دو پارادایم حرکت کرده است. 2