مژگان زعیم دار

سیستم حمل ونقل شهری یکی از مهم ترین و حساس ترین زیرساخت های توسعه شهری است که توجه ویژه ای جهت توسعه و بهره برداری از آن لازم است. حمل ونقل شهری به عنوان یکی از بزرگ ترین چالش های زیرساختی پیش روی کلان شهرها شناخته شده است. هدف از این مطالعه ارزیابی سیستم حمل ونقل شهری با استفاده از نرم افزار ترنسکد در شبکه معابر شهری از منظر مدیریت بحران در زمان تخلیه است. روش پیشنهادی بر روی 15 خروجی شبکه حمل ونقل شهر اصفهان موردبررسی قرار گرفت. اطلاعات موردنیاز نظیر شبکه حمل ونقل با استفاده از داده های مطالعات جامع حمل ونقل شهر اصفهان جمع آوری شده است. در این پژوهش ابتدا کوتاه ترین مسیرها بین مبادی و مقاصد با استفاده از نرم افزار TRANSCAD محاسبه شد و ماتریس های مبدأ- مقصد بر اساس 30 درصد از افرادی که قصد خروج از شهر در زمان بحران را دارند؛ ساخته شد. سپس خروجی ها به ترتیب از شبکه حذف شده و فرایند تخصیص ترافیک با استفاده از نرم افزار صورت گرفت؛ نتایج تخصیص نشان داد که خروجی 3657 (جاده نائین) بیش ترین زمان صرف شده در کل شبکه حمل ونقل در یک ساعت و با استفاده از ماتریس 30 درصدی در مقایسه با سناریوی پایه را دارد، همچنین خروجی ها ازلحاظ مجموع طول کمان ها با حجم بیش از ظرفیت و دو برابر ظرفیت رتبه بندی شدند و مشخص شد که خروجی 4639 (آزادراه ذوب آهن) در رتبه اول قرار دارد. درنهایت سناریوها بر اساس هزینه تسهیلات و خدمات ترافیکی برحسب میلیون ریال بر ساعت (ماترس 30 درصدی) رتبه بندی شدند و مشخص شد سناریو 4639 (آزادراه ذوب آهن) در رتبه اول و سناریو 2003 (بلوار زینبیه (جاده حبیب آباد)) در رتبه آخر قرار گرفت.

کودکان به عنوان سازندگان نسل های بعدی محسوب می گردند و فضاهای شهری نقش ویژه ای در اجتماعی شدن، بالفعل کردن استعدادها و برآورده ساختن نیازهای اجتماعی و فردی کودکان ایفا می کنند. بنابراین، محیط زیست شهری امن و طراحی صحیح فضاهای شهری متناسب با زندگی کودکان در سوق دادن جامعه ی انسانی به سمت جامعه ای سالم و مطلوب از اهمیت زیادی برخوردار است. با این حال، در نظام مدیریت و برنامه ریزی شهری ایران توجه به نیازهای کودکان نادیده انگاشته شده است. در این راستا هدف از پژوهش حاضر، ارائه ی الگوی مدیریت و برنامه ریزی محیط زیست شهری امن با رویکرد شهر دوستدار کودک در کلان شهر تهران می باشد. بنابراین، روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت تحلیلی–اکتشافی بوده که در راستای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک DEMATEL و مدل تحلیل شبکه (ANP) در نرم افزار Super decision استفاده شده است. همچنین جامعه ی آماری پژوهش شامل کارشناس ان و متخصصین مسائل شهری تهران بوده و ب ا اس تفاده از نمون ه گیری دلف ی، حج م نمون ه تع داد 20 نف ر تعیین گردیده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که در راستای ارائه ی الگوی مدیریت و برنامه ریزی مناسب در راستای تحقق محیط زیست شهری امن با رویکرد شهر دوستدار کودک در تهران معیار اجتماعی-سیاسی-فرهنگی از بیشترین تأثیرگذاری و معیار برنامه ریزی نهادی و قانونی از بیشترین تأثیرپذیری برخوردار می باشند. بر اساس بردار ویژه ی به دست آمده از مدل تحلیل شبکه ای نیز معیار محیطی–کالبدی با وزن نرمال 205/0 از بیشترین اولویت برخوردار بوده و معیار امنیت با وزن نرمال 199/0 در اولویت دوم قرار دارد. همچنین معیار برنامه ریزی نهادی با وزن 139/0 از کمترین اولویت برخوردار است.

هدف از انجام این پژوهش، ارائه الگوی بهینه آموزشی برای ارتقای سطح دانش عمومی و تخصصی شهروندان تهرانی نسبت به مقوله تنوع زیستی می باشد. در گام نخست، از پرسشنامه محقق ساخته برای سنجش سطح آگاهی شهروندان استفاده شد. سپس با استفاده از آرای خبرگان اقدام به وزن دهی و ارزیابی روش های گوناگون آموزشی گردید. بدین منظور، دو سطح هدف به عنوان سناریوهای مورد انتظار طراحی گردید. برای ارزیابی دقیق و تعیین مسیر بهینه که واجد کمترین زمان و پایین ترین هزینه باشد، از الگوریتم دایجسترا و الگوریتم مورچگان (ACA) استفاده شد. نتایج بیانگر آن بود که دانش عمومی زنان در مورد تنوع زیستی نسبت به مردان بالاتر بوده و در مورد دانش تخصصی این مورد برعکس بوده است. از سوی دیگر، میان دانش تنوع زیستی و سطح تحصیلات رابطه مثبت معنی داری وجود داشته است. همچنین، برای دستیابی به هدف سطح اول، «الگوی آموزشی ترکیبی» با وزن 196/1 و الگوی آموزشی «الگوی آموزشی مجازی» با وزن 608/0 به ترتیب مناسب ترین و نامناسب ترین الگوی آموزشی برای انتقال دانش عمومی به شهروندان ارزیابی شدند. در خصوص هدف سطح دوم روش «آموزش چهره به چهره» با وزن نهایی 64 و «تهیه و توزیع بسته های آموزشی» با وزن 43 واجد بیشترین امتیاز بودند. در نهایت، مسیر بهینه برای ارتقای سطح دانش تخصصی شهروندان، دارای وزن 161 بوده که به ترتیب شامل مواردی نظیر دستیابی به سطح دانش عمومی خوب، ایجاد فضای آموزشی، حمایت از شکل گیری سازمان های مردم نهاد محیط زیستی، اقدامات تشویقی و نیازسنجی و بازنگری بوده است.

امروزه مطالعه درباره علل مؤثر بر بروز رفتار محیط زیست گرایانه یکی از موضوعات مهم در روان شناسی و جامعه شناسی محیط زیست است. هدف این پژوهش بررسی تأثیر قوانین و سیاست های موجود از دیدگاه دو گروه شهروندان و مدیران اجرایی حوزه محیط زیست شهرداری تهران در بروز رفتارهای محیط زیست گرایانه است. بر این اساس عوامل درونی و بیرونی متعددی در بروز رفتارهای محیط زیست گرایانه نقش دارند. مقاله حاضر به روش توصیفی-پیمایشی و به شیوه تحلیل محتوی کمّی با نگاهی نظام مند، به عوامل مؤثر در بروز رفتارهای دوستدار محیط زیستت شهروندان پرداخته است. حجم نمونه شامل 641 نفر از شهروندان و 49 نفر از مدیران اجرایی حوزه محیط زیست شهرداری تهران است و شهر تهران قلمرو مکانی این تحقیق را تشکیل می دهد. داده ها از طریق پرسش نامه با استفاده از روش های تحلیل آماری چون آزمون T تک نمونه ای مستقل و کای اسکوئر در محیط نرم افزار رایانه ای SPSS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از عدم کارایی قوانین و سیاست ها موجود در ایجاد تغییر رفتار محیط زیست گرایانه شهروندان شهر تهران است.

هدف از پژوهش حاضر، تعیین الگوی مکان یابی گردشگری ورزشی در شهرستان لاهیجان با استفاده از ارزیابی مدل محیط زیستی و از طریق ابزار GIS (سیستم اطلاعات جغرافیایی) و رویهم گذاری لایه های اطلاعاتی می باشد. پس از تهیه لایه های اطلاعاتی مورد نیاز با استفاده از مدل های محیط زیستی موجود گردشگری، لایه های مذکور در محیط GIS تلفیق شد و برای انجام این کار از توابع Overlay در نرم افزار Arcview 9,2 استفاده گردید. در نهایت پس از تهیه نقشه نهایی، در مقیاس شهرستان به اجرای مدل های اکولوژیک گردشگری ورزشی پرداخته شد و نواحی دارای قابلیت، شناسایی گردیدند. نتایج بیانگر آن است که منطقه مورد مطالعه را می توان به دو بخش اصلی (جنوبی و شمالی) و سه زون تقسیم نمود. در مجموع، 9/36321 هکتار از منطقه پتانسیل گردشگری گسترده (کلاس 1 با سهم 89 درصدی) از کل محدوده واجد شرایط برای گردشگری گسترده می باشد. این زون شامل ورزش های کایت سواری، پیاده روی، سوارکاری، دویدن، شکار و صید و مسیرنوردی است. از سوی دیگر، 2/30288 هکتار واجد شرایط گردشگری متمرکز (کلاس 1 با سهم 74 درصدی) می باشد. برخی از فعالیت های پیشنهادی برای این زون شامل دوچرخه سواری، خورگشت، موتورسواری، گلف، رالی موتور، رالی اتومبیل، رالی دوچرخه، گلایدر و هواپیماهای سبک می باشد. رویهم رفته، بخش های جنوبی شهرستان، از پتانسیل بالایی برای توسعه فعالیت های تفرجی متمرکز برخوردار نمی باشند و اصرار بر انجام این نوع فعالیت ها بدون برنامه ریزی و ملاحظات زیست محیطی، صدمات جبران ناپذیری را بر محیط طبیعی این مناطق وارد می آورد. از سوی دیگر، اکوسیستم آبی موجود در منطقه نیز به دلیل برخورداری از سطح کاربری کم، قابلیت توسعه گردشگری ورزشی را ندارد.

مطالعات جهانی تفاوت چشم گیری در بروز رفتارهای محیط زیست گرایانه بین زنان و مردان نشان می دهد و به نقش زنان در حرکت به سوی توسعه پایدار اشاره کرده است. هدف این پژوهش تبیین و تحلیل شاخص های مؤثر بر رفتار دوست دارمحیط زیست با تکیه بر نقش جنسیت در شهروندان شهر تهران است. یافته ها نشان می دهد عوامل درونی و بیرونی متعددی در بروز رفتارهای محیط زیست گرایانه نقش دارند. مقاله حاضر به روش توصیفی-پیمایشی و به شیوه تحلیل محتوی کمّی با نگاهی همه جانبه به عوامل مؤثر در بروز رفتارهای دوست دار محیط زیست شهروندان شهر تهران پرداخته است. حجم نمونه 641 نفر و شهر تهران قلمرو مکانی این تحقیق را تشکیل می دهد. داده های گردآوری شده از طریق پرسش نامه با استفاده از روش های تحلیل آماری آزمون تی دو نمونه ای مستقل و ضریب همبستگی پیرسون در محیط نرم افزار رایانه ای SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تحلیل های آماری نشان می دهد جنسیت در بروز رفتارهای دوست دار محیط زیست تأثیر به سزایی دارد.

مفهوم اکوشهر نگرشی جدید در مدیریت شهری از منظر محیط زیست است. پیاده سازی شاخص های هیجده گانه اکوشهر نیازمند کنش و واکنش متقابل شهروندان و مدیریت شهری است. سنجش آگاهی شهروندان از شاخص های اکوشهر، به مدیران شهری کمک می کند تا اجرای این طرح با موفقیت حداکثری انجام شود. شهرداری منطقه یک شهر تهران، ناحیه شش را به عنوان نخستین ناحیه و مبنای اجرای طرح اکوشهر انتخاب کرده است. پژوهش حاضر آگاهی شهروندان ناحیه نام برده را برای شش شاخص فضای سبز، آلودگی هوا، آلودگی صوتی، پسماند، آب و انرژی آزموده است. این بررسی به کمک پر کردن 381 پرسشنامه به صورت حضوری انجام شد و بر اساس نظر کارشناسان، پرسشنامه دارای روایی مناسب و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد که دارای پایایی مناسبی (آلفای کرونباخ برابر با 87/0) بود. تعداد 5 آزمون آماری انجام شد. آزمون های آماری به کار گرفته شده  شامل آلفای کرونباخ، من ویتنی ، کروسکال والیس، همبستگی اسپیرمن و رگرسیون خطی بود. نتایج بررسی نشان داد که میزان آگاهی شهروندان ناحیه شش منطقه یک تهران در خصوص شاخص های آب و آلودگی های صوتی و هوا در حد قابل قبول بود و در مورد شاخص های فضای سبز، پسماند و انرژی در حد غیر قابل قبول بود. همچنین بر اساس آزمون رگرسیون خطی چند متغیره، متغیر مستقل سطح درآمد روی متغیر وابسته آگاهی محیط زیستی تأثیر معنی دار داشت و متغیر مستقل سطح تحصیلات روی متغیر وابسته آگاهی محیط زیستی تأثیر معنی داری نداشت. نهایتاً خروجی کار چک لیست نیازهای آموزشی شهروندان ناحیه شش منطقه یک تهران برای پیاده سازی اکوشهر آماده گردید.