کتابداری و اطلاع رسانی

هدف پژوهش حاضر بررسی تولیدات علمی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی طی سال های 2006 -2016 در پایگاه مجموعه هسته علوم تحت وب می باشد. در این پژوهش تلاش شده با بررسی 2806 رکورد مقاله در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی که در پایگاه مجموعه هسته علوم تحت وب در بازه زمانی 2006-2016 منتشر شده اند با استفاده از روش علم سنجی به بررسی نویسندگان، مجلات هسته و کشورهای پیشرو در این حوزه پرداخته شود. هم چنین برای ترسیم شبکه هم تالیفی نویسندگان و هم سازمانی از نرم افزارهای ساینس آوساینس و سایت اسپیس استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد انتشار مقالات علمی در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی روندی صعودی دارد. هم چنین کشورهای ایالات متحده، چین و انگلستان در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی درصدر کشورها قرار دارند. به علاوه مجلات انجمن انفورماتیک پزشکی آمریکا و مدیریت اطلاعات به عنوان مجلات هسته که بیشترین تعداد مقالات در این حوزه را به خود اختصاص داده اند، شناسایی شدند. در میان نویسندگان «ونکاتش» ، «کافمن» و «باتز» سهم بسزایی در انتشار مقالات این حوزه بر عهده دارند. بررسی نتایج نشان می دهد که علیرغم اهمیت و ضرورت انجام فعالیت های پژوهشی به صورت مشترک که منجر به افزایش کیفیت آن ها می شود، در رشته کتابداری و اطلاع رسانی میزان همکاری علمی محققان بسیار پایین است و پژوهشگران این حوزه علاقه چندانی به خلق آثار علمی به صورت گروهی ندارند.

هدف: شناساندن پایان نامه های تحصیلی فارسی مرتبط با سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران. روش شناسی: پایان نامه هایی که تمامی یا بخشی از آنها به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مربوط می شود با جستجو در منابع کتابشناختی، شناسایی شد. با مطالعه چکیده و در صورت نیاز متن کامل آنها، توصیفگرهایی به هر یک اختصاص یافت. با دسته بندی توصیفگرها موضوع های اصلی و فرعی پایان نامه ها شناسایی شد. یافته ها : از اواخر دهه 1340 تا اواخر دهه1390 تعداد 409 عنوان پایان نامه در چهار دسته به ترتیب: مدیریت سازمانی (32%)، سازماندهی اطلاعات (30%)، خدمات و اشاعه (22%)، و مدیریت مجموعه (5/15%) تدوین شده است. بیش از نیمی از آنها در دانشگاه های دولتی و بیش از نیمی به روش پیمایشی تولید شده است. رایج ترین ابزار گردآوری داده ها (32%) پرسشنامه بوده است؛ اعضای هیئت علمی سازمان در 28% آنها نقش راهنما یا مشاور داشته اند. بخش پردازش و سازماندهی و بخش پژوهش بیشتر از سایر بخش ها موضوع پایان نامه ها بوده اند. نتیجه گیری:  سازماندهی اطلاعات فعالیت پراهمیتی با تأثیر فراسازمانی است و از نتایج آنها همه کتابخانه های کشور استفاده می کنند و بر آموزش دانشگاهی تأثیر دارد. اما تنوع موضوع های مربوط به مدیریت سازمانی سبب افزایش شمار پایان نامه در این عرصه در مقایسه با سازماندهی اطلاعات شده است. از اندک شمار بودن پایان نامه های مربوط به مدیریت مجموعه (که نیمی از آن هم به متن پژوهی نسخه های خطی تعلق دارد) نباید آسان گذشت. این کوتاهی به ویژه در زمینه بررسی مجموعه با توجه با کمبودهای شناخته شده در مجموعه های کتابخانه ملی بیشتر محسوس است. نیاز به انجام پژوهش های دوره ای درباره استفاده کننده ضرورت دارد. مقایسه کیفیت پایان نامه های کارکنان سازمان با پایان نامه های دانشجویان و استادان غیر سازمانی و بهره برداری بخش های سازمان از همه پایان نامه ها موضوع های شایسته بررسی های بعدی است.

هدف : هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل محتوای تولیدات کتابداری ایران در پایگاه Web of Science و مشخص نمودن گرایشهای موضوعی تولیدات علمی کتابداری ایران و زیرشاخه های فعال آن است. روش/رویکرد پژوهش : این تحقیق یک مطالعه کاربردی و از نوع پژوهشهای توصیفی است. جامعه آماری پژوهش را تمامی مقاله های علمی جهان در حوزه کتابداری که بین سالهای 2000 تا پایان 2011 در نمایه نامه های استنادی آی.اس.آی نمایه شده اند، تشکیل داده است. یافته ها : نتایج مربوط به تحلیل محتوای مقاله ها نشان داد در قسمت موضوعات اخص، موضوعات مرتبط با «اینترنت (موتورهای جستجو...)» و «کتابسنجی (علم سنجی، وب سنجی، تحلیل استنادی، ...)» به طور مشترک در رتبه نخست قرار دارند. از نظر رده های کلان نیز نتایج نشان داد رده موضوعی «فناوری» دارای بیشترین تعداد مقاله است. یافته های مربوط به نقشه علمی مقاله های کتابداری ایران نیز از وجود سه خوشه خبر داد که جز بزرگترین خوشه، عامل «خود استنادی» تأثیر شگرفی در شکل گیری خوشه های دیگر داشته است. نتیجه گیری : تمرکز پژوهشگران کتابداری ایران بر این موضوعات سبب شده به برخی از موضوعات دیگر نظیر «خدمات مرجع»، «مجموعه سازی»، «محیط کتابخانه»، «خودکارسازی کتابخانه ها»، «خدمات رسانی به معلولان»، «آرشیو و حفاظت» کمتر توجه کنند.

هدف: هدف اصلی مقاله حاضر بررسیِ چگونگیِ تغییرِ عنوان رشته از «کتابداری و اطلاع رسانی» به «علم اطلاعات و دانش شناسی» در ایران است. روش: در پژوهش حاضر از روش تحلیلی _ تاریخی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل آثار، رخدادها، تلاش ها و اقدام های انجام شده درخصوص تغییر نام رشته کتابداری از آغاز تاکنون است. به همین منظور، ابتدا نام رشته بر اساس برنامه های درسی و آموزشی از سال 1344 تاکنون بررسی و طبقه بندی شد. سپس بنیان های فکری و رویکردهای غالب در شکل گیری عنوان شناسایی و تبیین گردید. همچنین، مجموعه اقدام ها و تلاش های صورت گرفته تا پیش از تغییر عنوان در 23 مهر 1391، که در حقیقت پیش زمینه های تغییر عنوان رشته به شمار می روند، شناسایی و نقش هر یک مشخص شد. در نهایت، تاریخ نگاری و پیشینه دو اصطلاح «علم اطلاعات» و «دانش شناسی» بر اساس حضور در عنوان های بروندادها و رخدادهای علمی رشته ترسیم گردید. یافته ها: نتایج این بررسی نشان داد، برنامه های درسی و آموزشی مصوب از آغاز تاکنون حکایت از سه دوره زمانی با سه عنوان مجزای «کتابداری»، «کتابداری و اطلاع رسانی»، و «علم اطلاعات و دانش شناسی» را دارد که به ترتیب محور اصلی آن ها «آموزش فهرست نویسی و رده بندی»، «توسعه خدمات کتابداری و اطلاع رسانی»، و «آموزش فناوری اطلاعات» بوده است. دیگر نتایج این بررسی نشان داد در شکل گیری عنوان جدید رشته سه رویکرد غالب «دانش شناسی»، «علم اطلاعات» و « عناوین ترکیبی» نقش داشته اند که سردسته رویکرد اول هوشنگ ابرامی، سردسته دومی عباس حُرّی، و سومی به دلیل تعدد و تنوع فکری و عدم تمرکز بر یک عنوان، فاقد سردسته است. نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان داد عنوان جدید در حقیقت شکل تغییریافته و اصلاح شده عنوان قدیم است. افزون بر این، آثار ذکرشده در این مقاله، کتاب شناسی مناسبی برای تحقیقات آینده خواهد بود. 

هدف: بحث درباره اهمیت طرح های تاریخ شفاهی انجام شده در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برای اطمینان از درک عمیق تر از تاریخ کتابداری و اطلاع رسانی در ایران است. تحلیل روایات نشان می دهد که روحیه کتابداران حرفه ای پیشکسوت ایران تا چه اندازه در خدمت توسعه کتابداری نوین در کشور خود بوده است. روش: داده هایی که استنباط ها برمبنای آن ها صورت گرفته است، از تحلیل دقیق محتوای مصاحبه هایی استخراج شده است که در فرایند چهار طرح تاریخ شفاهی تولید شده است. یافته ها: چالش های پیش ِروی کتابداران حرفه ای اولیه ایران در فرایند استقرار، گسترش و شکوفایی کتابداری مدرن در ایران و گذار از کتابداری سنتی به مدرن بسیار زیاد بود. ویژگی های شخصیتی مانند نظم کاری و برنامه ریزی، و اشتیاق به کسب مهارت از همکاران آمریکایی به عنوان مشاور در غلبه بر چالش ها مؤثر بود. نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد که چگونه تاریخ شفاهی می تواند جنبه های کمتر دیده شده تاریخ معاصر را روشن کند. طرح های تاریخ شفاهی باید در آموزش کتابداری و اطلاع رسانی تدریس شود تا دانشجویان بتوانند بینش عمیق تری از حرفه خود به دست آورند. مستندسازی تاریخ شفاهی کتابخانه های عمومی، مدرسه، دانشگاه و تخصصی برای ارتقای جایگاه اجتماعی این حرفه حائز اهمیت است. همچنین گزارش فعالیت های سازمان های مردم نهاد به منظور تقویت روحیه کار داوطلبانه در حوزه های کتاب، کتابداری و کتابخوانی در دستور کار علاقه مندان به تاریخ کتابداری و متولیان این حوزه قرار گیرد و فرهنگ مشارکت جمعی را تقویت کند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تبیین تفاوت گرایش های رشته کتابداری و اطلاع رسانی در کشورهای انگلیس، آمریکا، و کانادا [1] با ایران و تاثیر آن بر میزان تولید علم تخصصی در عرصه بین المللی در این کشورها انجام شد؛ روش/رویکرد پژوهش: رویکرد مورد استفاده برای انجام پژوهش، رویکرد تحلیلی مقایسه ای بود، و گردآوری داده ها بر اساس روش اسنادی (کتابخانه ای)صروت گرفت؛ یافته ها: یافته های پژوهش در مورد تعداد گرایش های رشته کتابداری در کشورهای مورد مقایسه با ایران نشان داد، آمریکا دارای 46 گرایش، کانادا 24 گرایش، و انگلستان 20 گرایش تخصصی است. این درحالی است که ایران فقط دارای 10 گرایش آن هم به صورت پراکنده و غیر هدفمند در چندین نوع دانشگاه و نظام آموزشی است. از سوی دیگر، میزان تولیدات علمی در این رشته در کشورهای مورد مقایسه با ایران در مجموع بیش از 43 درصد از کل تولیدات علمی دنیا (نمایه شده درپایگاهوب علم (WOS)،موسسه اطلاعات علمی تامسون (آی.اس.آی)) را در بین سال های 2000 تا 2009 در مقابل سهم 0.255 درصدی ایران بود.نتیجه گیری: تفسیر یافته ها حاکی از آن است که تعدد گرایش های تخصصی که بر اساس نیازهای جامعه بومی، همگامی با تحولات همه جانبه و فناوری های نوین اطلاعاتی، و به طور کلی بلوغ رشته کتابداری و اطلاع رسانی است، بر میزان تولید علم کشورها در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی تاثیر مستقیم دارد.3 در آغاز پژوهش قرار بود کشور استرالیا نیز در کنار کشورهای مورد مقایسه با ایران قرار بگیرد تا مقایسه بین کشورها انگلو-ساکسون با ایران باشد. اما به دلیل عدم وجود اطلاعات دقیق و روزآمد از گرایش های رشته کتابداری و اطلاع رسانی در استرالیا (علیرغم بررسی گسترده پژوهشگر)، نام این کشور از جامعه پژوهش حذف گردید.

هدف: پژوهش حاضر به بررسی تولیدات علمی و اثرگذاری مقالات علوم کتابداری و اطلاع رسانی در پایگاه وب علوم می پردازد. روش پژوهش:جامعه پژوهش حاضر که به روش علم سنجی انجام شده است را تعداد14592 مقاله تشکیل می دهند که طی سال های 2007 تا 2011 در 83 مجله کتابداری و اطلاع رسانی به چاپ رسیده و در پایگاه وب علوم نمایه شده اند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اکسل و اس. پی. اس. اس و آزمون رگرسیون نمایی استفاده شده است. همچنین برای ترسیم نقشه همکاری موسسات علمی کشورهای مختلف از نرم افزار یو.سی.آی.نت و برای ترسیم جایگاه کشورهای جهان در تولیدات این حوزه از نرم افزار سایت سپیس بهره گرفته شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که میانگین استنادهای دریافتی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی برای هر مقاله 52/3 استناد بوده و مقالات منتشر شده در سال 2007 میلادی با میانگین 49/12 استناد برای هر مقاله، بیشترین اثرگذاری را دارا بوده اند. مطالعه نرخ رشد تولیدات کتابداری و اطلاع رسانی در  سال های مورد مطالعه از طریق آزمون رگرسیون نمایی نشان می دهد که مقالات این حوزه از نرخ رشد سالانه معادل 92/4 درصد برخوردار بوده اند. از سوی دیگر بررسی سهم کشورهای جهان در تولیدات و استنادهای کتابداری و اطلاع رسانی بیان گر این است که ایالات متحده با تولید بیش از 38 درصد مقالات بیشترین سهم را در جهان دارا بوده است. مطالعه جایگاه ایران نیز نشان می دهد که در دوره پنج ساله مورد بررسی پژوهشگران کشورمان با انتشار 171 مقاله در جایگاه بیستم جهان قرار داشته و نرخ رشد تولید علم ایران نیز بیش از پنج برابر میانگین جهانی بوده است. همچنین دکتر حمیدرضا جمالی با انتشار 33 مقاله در جمع ده پژوهشگر پرتولید جهان قرار داشته است. نتیجه گیری: رشد تولیدات علمی و میانگین استنادهای دریافتی کتابداری و اطلاع رسانی در دوره پنج ساله مورد بررسی به نسبت دوره های مشابه گذشته زیادتر بوده که بیانگر افزایش تولیدات و اثرگذاری حوزه مربوطه است.

هدف: ترسیم نقشه علمی از روش های بازنمود انتشارات علمی یک حوزه از علم است. هدف این پژوهش تحلیل و ترسیم ساختار علمی مطالعات کتابداری و اطلاع رسانی در پایگاه "وب آو ساینس" است. روش پژوهش: پ ژوهش از نوع کاربردی و روش تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش، کلیه مقالات کتابداری و اطلاع رسانی نمایه شده در پایگاه "وب آو ساینس" طی سال های 2011 – 1993 است. ابزار گردآوری داده ها نمایه استنادی گسترش یافته علوم (SCIE) و نمایه استنادی علوم اجتماعی (SSCI) از مجموعه "وب آو ساینس" است. پس از جستجو در پایگاه "وب آو ساینس" رکوردهای بازیابی شده به حالت متن ساده وارد نرم افزار هیست سایت شد. برخی از فایل ها برای تجزیه و تحلیل بیشتر وارد نرم افزار excel شد. نقشه علمی نیز با استفاده از نرم افزار  "هیست سایت" ترسیم و خوشه های مهم تعیین شد. یافته ها: متوسط رشد تولیدات علمی کتابداری و اطلاع رسانی 0.013 درصد بوده است. مجله "کتابخانه الکترونیکی" به عنوان مجله ای که بیشترین تولیدات علمی در آن منتشر شده است، شناخته شد (233 مدرک). دانشگاه ایلینویز بیشترین سهم را در بین سازمان های تولید کننده علم حوزه مورد بررسی داراست(118 رکورد). ضریب همکاری نویسندگان در حد پایین بود (0.24 درصد). بر اساس استناد جهانی (GCS) 3 خوشه تشکیل شد. موضوع اصلی خوشه ها، بازیابی اطلاعات و رفتار اطلاع یابی (خوشه 1)، رفتار اطلاع یابی کودکان (خوشه 2)، مصورسازی علم، علم اطلاع رسانی، بازیابی اطلاعات و علم سنجی (خوشه 3) بود. نتیجه گیری: در این تحقیق مجلات مهم، نویسندگان پرکار، مؤسسه های فعال و کشورهای پیشرو در تولیدات علمی کتابداری و اطلاع رسانی مشخص شدند که می تواند الگوی مناسبی برای پژوهشگران این حوزه در داخل کشور برای ارتقای سطح کیفی و کمی تحقیقات باشد.

هدف: هدف از انجام این پژوهش ارزیابی و بهبود برنامه درسی جدید دوره کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی در ایران، از طریق مطالعه تطبیقی همین برنامه درسی در کشور انگلیس، بر اساس مدل ویلسون است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از دیدگاه هدف کاربردی و روش پژوهش آن تحلیلی- مقایسه ای است. داده ها به صورت کتابخانه ای جمع آوری شده اند. برنامه های آموزشی از طریق وب سایت رسمی دانشگاه برای انگلیس و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران تهیه شد، که در آن ها محتوا و سرفصل دروس، بر اساس مدل ویلسون تحلیل محتوا شده است. سپس یافته ها مورد مطالعه تطبیقی با یکدیگر قرار گرفته و نتایج توسط نمودارها و جداول ارائه شده است. یافته ها: میزان آموزش حوزه های اساسی مدل ویلسون، یعنی حوزه های "افراد"، "محتوای اطلاعاتی"، "نظام های اطلاع رسانی" و "سازمان ها" در برنامه درسی دوره ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شفیلد انگلیس به ترتیب 37/25%، 56/23%، 30/23% و 77/27% است. میزان آموزش همین حوزه ها در برنامه درسی ایران به ترتیب 11/20%، 25/39%، 48/22% و 16/18% است. نتیجه گیری: میزان انطباق برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شفیلد با مدل ویلسون 9/93% است و میزان انطباق همین برنامه درسی در ایران 5/71% است. برای بالا بردن میزان این انطباق در برنامه درسی ایران، نیاز به برقراری توازن بیشتری در آموزش حوزه های مختلف مدل ویلسون وجود دارد. در واقع باید حوزه های افراد، نظام های اطلاع رسانی و سازمان ها را تقویت کرد و از تأکید بر حوزه محتوای اطلاعاتی کاست. برای انجام این مهم می توان از برنامه درسی انگلیس الگوبرداری و سپس آن را بومی سازی نمود.

هدف این مقاله پژوهشی این است که میزان آشنایی و استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی و پیام نور مشهد از ابزارها و امکانات وب2 را تعیین کرده و همچنین دیدگاه آنان را در مورد استفاده از این ابزارها مورد مطالعه قرار دهد. این پژوهش کاربردی به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری پژوهش، تمامی دانشجویان تحصیلات تکمیلی شاغل به تحصیل در رشته کتابداری و اطلاع رسانی در دو دانشگاه فردوسی و پیام نور مشهد بودند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده کردیم. تعداد نمونه آماری طبق جدول مورگان 140 نفر بود که بر اساس نمونه گیری تصادفی طبقه ای، پرسشنامه را به اعضای نمونه توزیع کردیم و 76 نفر به پرسشنامه پاسخ دادند. یافته ها نشان داد که آشناترین ابزار وب2 در میان هر دو جامعه پژوهش، وبلاگ و ناآشناترین و کم استفاده ترین ابزار، سایت های فهرست نویسی اجتماعی بود. پراستفاده ترین ابزار در میان دانشجویان دانشگاه فردوسی، ویکی و در میان دانشجویان دانشگاه پیام نور، وبلاگ بود. بین نوع دانشگاه محل تحصیل و آشنائی دانشجویان با ابزارهای وب2 رابطه وجود داشت ولی بین نوع دانشگاه محل تحصیل و استفاده از این ابزارها رابطه وجود نداشت. همچنین، هر دو جامعه پژوهش، تأثیر استفاده از ابزارهای وب2 را در به اشتراک گذاری دانش با دیگران، در حد متوسط ارزیابی کردند به غیر از ابزار وبلاگ که تأثیر آن در به اشتراک گذاری دانش با دیگران بیش از حد متوسط بود.

مقدمه: پزشکان با رشد فناوری اطلاعات و افزایش نامحدود منابع پزشکی، با مشکلاتی در جستجو و بازیابی اطلاعات روبرو هستند. بنابراین حضور یک فرد متخصص اطلاع یابی، می تواند نقش مهمی در تأمین نیازهای اطلاعاتی آن ها و در نتیجه ارتقاء کیفیت خدمات پزشکی داشته باشد. هدف این پژوهش، شناسایی و تعیین دیدگاه پزشکان مرکز آموزشی درمانی الزهرا در خصوص ارائه خدمات کتابداری بالینی بود. روش کار: روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و نوع مطالعه کاربردی است. نمونه پژوهش شامل 137 نفر از پزشکان مرکز الزهرا در سال1392 بود. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود. روایی پرسشنامه ها توسط متخصصان تایید و برای سنجش پایایی از روش ثبات درونی (ضریب آلفای کرونباخ برابر 74/0) استفاده شد. داده ها در نرم افزار SPSS 18 تحلیل و در قالب آمار توصیفی با استفاده از جداول و نمودارها و آمار استنباطی با استفاده از آزمون های ناپارامتری من یو ویتنی، آنالیز واریانس یک طرفه، کولموگروف- اسمیرنوف و ضریب همبستگی کندال ارائه شد. یافته ها: در جامعه پزشکان، 3/60 درصد لزوم حضور تمام وقت در بیمارستان و نداشتن وقت کافی را مشکل موجود در دستیابی به اطلاعات جدید دانستند، 5/52 درصد اظهار داشتند که به فرد متخصص جستجوی اطلاعات نیاز دارند، بین جنسیت و سابقه کار پزشکان، میزان آشنایی آن ها با پایگاه های اطلاعاتی حوزه حرفه ای با احساس نیاز به ارائه خدمات کتابداری رابطه معنادار وجود نداشت. نتیجه گیری: با توجه به نبود وقت کافی برای پزشکان جهت رفع نیازهای اطلاعاتی حرفه ای خود و احساس نیاز آن ها به کمک شخص جستجوگر اطلاعات روزآمد، بهتر است با آموزش کتابداران متخصص و آشنا با منابع روز پزشکی در جهت اجرای خدمات کتابداری بالینی در بیمارستان تلاش گردد.

هدف از ارائه این مقاله ، تببین و بررسی جایگاه روش شناسی تحقیق در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی(کتابداری و اطلاع رسانی) و ارائه آسیب شناسی و بیان راهکارهای پیشنهادی در این زمینه می باشد . این مقاله بصورت مروری ، اسنادی و کتابخانه ای انجام شده است . سیاست گذاری و برنامه ریزی در زمینه پژوهش به منظور هدفمند کردن عناوین و موضوعات پژوهش ها، مستلزم شناسایی اولویت های پژوهشی در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابداری و اطلاع رسانی است. مرور پژوهشها در این زمینه نشان می دهد که در هر زمان با توجه به شرایط مختلف، گرایش های پژوهشی این رشته تغییر کرده اند. روش پژوهش کیفی با آنکه در سالهای اخیر مورد توجه پژوهشگران علم اطلاعات و دانش شناسی قرار گرفته اما همچنان فاصله چندی با نقطه مطلوب دارد و بیشترین تمرکز بر رویکردهای کمی است. بررسی گرایش های موضوعی این پژوهش ها بیانگر پراکندگی موضوعی پژوهش های این حوزه در فاصله زمانی مختلف بوده است که بیانگر آن است که انتخاب موضوعات پژوهش ها غالباً بر اساس نیاز جامعه یا چالشها و موانع این رشته نبوده است. به علت ماهیت این رشته، می توان از روش شناسی های مختلفی در پژوهشهای آن استفاده کرد. نگاهی به تحقیقات منتشرشده در این حوزه در داخل و خارج از کشور، نشان می دهد که چنین چیزی دور از واقعیت نیست و تنوع بسیاری در روش های تحقیق در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی وجود دارد. به علت ماهیت خاص رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و دامنه فعالیت های این حوزه، پژوهشگران این رشته از روش های مختلف، از روش شناختی های مرسوم در علوم انسانی گرفته تا شیوه های نوین در دنیای فناوری کنونی، استفاده می کنند.