مهارت های اشتغال پذیری

یکی از مواردی که امروزه در بازار کار خود را به روشنی نشان می دهد، اهمیت روزافزون مهارت های موردنیاز برای فعالیت در این بازار است. در سال های گذشته همیشه مشاهده می شد که افزایش سطح تحصیلات باعث کاهش نرخ بیکاری می شود و افراد دارای تحصیلات بالاتر، درآمد بیشتری در طول دوران زندگی خود داشته اند. اما این موضوع در طول زمان تغییر کرده است و آمارهای موجود نشان می دهند که نرخ بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی از نرخ بیکاری عمومی در جامعه بالاتر رفته است. این موضوع باعث شد تا مبحث مهارت های موردنیاز برای فعالیت در بازار کار موردتوجه قرار گیرد. در این پژوهش، ابتدا با استفاده از مرور ادبیات در حوزه اشتغال پذیری، مدل اولیه پژوهش استخراج شد. این مدل بر پایه سه گروه مهارتِ سخت، نرم و شناختی ایجاد شد. سپس بر اساس آن با مسئولان جذب و استخدام و کارآفرینان برخی از شرکت های فعال در بازار مصاحبه انجام شد و مشاهده شد که پس از انجام 15 مصاحبه، اطلاعات و دیدگاه های به دست آمده از نخبگان به سطح اشباع رسیده است. پس ازآن پرسش نامه روش دلفی استخراج شد و با مراجعه مجدد به این شرکت ها، دیدگاه های نخبگان برای بار دوم به دست آمد. این فرآیند چهار بار انجام شد تا این که بر روی مهارت های موردنیاز برای فعالیت دانش آموختگان دانشگاهی در بازار کار اجماع حاصل شد. 17 مهارت اصلی که از دید فعالان بازار به عنوان مهارت های اصلی موردنیاز دانش آموختگان برای ورود و فعالیت در بازار کار بودند، استخراج شدند. تحلیل ها و محاسبات در این پژوهش با استفاده از تکنیک فازی انجام شده است. بر اساس یافته های پژوهش پیشنهاد می شود در برنامه های درسی  آموزش عالی  به مهارت های موردنیاز برای دانش آموختگان دانشگاه ها توجه شود و این مهارت ها در چارچوب بازنگری برنامه های درسی وزارت علوم  لحاظ شود. همچنین دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی  دوره های مهارتی را بر مبنای مهارت های اشتغال پذیری از طریق دوره های کارآموزی برای دانشجویان ارائه دهند.

اشتغال اثربخش دانش آموختگان آموزش عالی یک مسأله اساسی در تمام کشورهای دنیا از جمله ایران است. توسعه قابلیت های اشتغال در وجود آنها می تواند کمک قابل توجهی به حل این مسأله بکند. بنابراین، هدف مقاله حاضر بررسی میزان کمک آموزش عالی به توسعه قابلیت های اشتغال در وجود دانش آموختگان و میزان تطبیق آنها با نیاز کارفرمایان به قابلیت های یاد شده است. برای این منظور، ابتدا مفهوم قابلیت های اشتغال بازگشایی شده و به مؤلفه ها و ریز مؤلفه های تشکیل دهنده اش تجزیه شده است؛ آنگاه، با ساخت پرسشنامه ای مبتنی بر مؤلفه های یاد شده و نظر خواهی از دانش آموختگان دانشگاه صنعتی شریف (به عنوان ارائه دهند بالاترین حد قابلیت) و کارفرمایان آنها، سطح قابلیت های اشتغال در وجود دانش آموختگان، میزان تأمین نیاز کارفرمایان بواسطه قابلیت های یاد شده و شکاف «قابلیت های عرضه شده از قابلیت های مورد نیاز« بررسی شده است. نتایج تحلیل ها نشان می دهد که اولاً، دانشگاه صنعتی شریف در حد متوسط به توسعه قابلیت های اشتغال در دانش آموختگان خود کمک می کند؛ ثانیا، قابلیت های انباشت شده در حد متوسط نیازهای کارفرمایان را تأمین می کند؛ ثالثاً، شکاف بین قابلیت هایی که دانشگاه توسعه می دهد و آنچه که کارفرمایان نیاز دارند بسیار بالا است.

پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری داده ها ترکیبی از نوع اکتشافی متوالی (کیفی-کمّی) می باشد. ابتدا به منظور شناسایی مؤلفه های تشکیل دهنده مهارت های اشتغال پذیری مصاحبه های نیمه ساختاریافته با نمونه ای هدفمند متشکل از 10 نفر از اعضای هیأت علمی، اساتید روانشناسی تربیتی، مؤلفان کتب درسی مهارت محور و کارفرمایان به عمل آمد و نتایج حاصل با استفاده از روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و در نهایت 56 شاخص به عنوان مؤلفه های اصلی مهارت های اشتغال پذیری شناسایی شد. سپس در بخش کمی به منظور ارزیابی توانمندی های اشتغال پذیری و روحیه کارآفرینی دانش آموزان از دیدگاه خودشان و همینطور معلمانشان، ابتدا پرسشنامه ای محقق ساخته حاصل یافته های بخش کیفی طراحی گشته و سپس به همراه پرسشنامه روحیه کارآفرینی، بر روی نمونه ای متشکل از 375 نفر از دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه دوم در رشته های نظری و 250 نفر از معلمان، در شهرستان آمل اجرا گردید. یافته ها حاکی از آن است که در ارزیابی از مهارت های اشتغال پذیری و روحیه کارآفرینی دانش آموزن از دیدگاه خودشان آنان از مهارت های قابل قبول و نسبتاً بالایی برخوردارند در حالی که ارزیابی معلمان نشان داد که در مهارت حل مسئله از توانمندی کافی برخوردار نیستند و در زمینه روحیه کارآفرینی نیز از روحیه عزت نفس، منبع نظارت درونی و ریسک پذیری در حد متوسط برخوردارند. همچنین مقایسه دانش آموزان سه رشته تحصیلی در میزان بهره مندی آنان از مهارت های اشتغال پذیری حاکی از ضعف دانش آموزان رشته ریاضی- فیزیک در مهارت کار گروهی و همینطور ضعف در روحیه انگیزه پیشرفت به عنوان یکی از ابعاد روحیه کارآفرینی است.

سازمان ها در جهان متحول و غیرقابل پیش بینی امروز که تغیرات محیطی موجب تحول گسترده در ماهیت مشاغل شده است، برای بقا، رشد و البته کسب مزیت رقابتی نیازمند کارکنانی با مهارت اشتغال پذیری پایدار هستند؛لذا هدف از پژوهش حاضر تحلیل شیوه های منابع انسانی پایدار و پیشرفت صنعت بر مهارت های اشتغال پذیری کارکنان دانشگاه سیستان و بلوچستان است. روش تحقیق براساس هدف کاربردی و براساس روش اجرا توصیفی - پیمایشی مبتنی بر مدل سازی معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی کارکنان دارای مدرک کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه سیستان و بلوچستان به تعداد248 نفر در نظر گرفته شد،که بر اساس فرمول کوکران و با احتساب خطای 0.005 تعداد 150 نفر به روش تصادفی ساده به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات ازابزار پرسشنامه استفاده شد.پرسشنامه پژوهش 29 سوال داشت که روایی آن با استفاده از روش تحلیل عاملی تاییدی و پایایی با روش پایایی ترکیبی سنجیده و مورد تایید قرار گرفت.آلفای کرونباخ محاسبه شده برای متغیرهای مدیریت منابع انسانی پایدار،پیشرفت صنعت و مهارت اشتغال پذیری به ترتیب 0.847،0.784،0.933 برآورد شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش مدل سازی معادلات ساختاری در محیط نرم افزار SMART PLS استفاده گردید. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها با رویکرد مدلسازی معادلات ساختاری نشان می دهد متغیر مدیریت منابع انسانی پایدار با ضریب تاثیر0.55 اثر مثبت و معناداری بر مهارت های اشتغال پذیری کارکنان دارد. همچنین تاثیر پیشرفت صنعت بر مهارت های اشتغال پذیری کارکنان با ضریب تاثیر0.63 برآورد شد.