کیفیت فضاهای شهری

محله عامری اهواز از بافت های قدیمی اهواز و هسته اولیه شهر است که دارای بافت بسیار متراکم و نامنظم که دارای مشکلاتی از قبیل معابر کم عرض، نبود زیرساخت های شهری و ... می باشد. در مقاله حاضر هدف بررسی عواملی است که در بازآفرینی بافت فرسوده شهری با تأکید بر رویکرد بهبود کیفیت فضاهای شهری، مؤثر است. روش تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. گردآوری اطلاعات به روش میدانی صورت گرفته و ابزار گرداوری پرسشنامه بر اساس عوامل کالبدی، اجتماعی، فعالیتی و اقتصادی طراحی شده است. جامعه آماری کل ساکنان محله عامری است که بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه 100 نفر به صورت خوشه ای در ریز محلات، انتخاب شد. داده ها با بهره گیری از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد: زیرمعیارهای نقاشی در فضا با وزن 594/0 جدایی گزینی سواره از پیاده با وزن 434/0 وجود داد و ستد در فضا با وزن 434/0، دسترسی همه گروه های سنی به فضا با وزن 375/0 به ترتیب بیشترین نقش را در بازآفرینی بافت های فرسوده شهری محله عامری با تأکید بر رویکرد بهبود کیفیت فضاهای شهری دارا هستند. بدین ترتیب راهبردهایی چون آرام سازی محور سواره در محور نهج البلاغه، ایجاد مبلمان متناسب با اقلیم، تخصیص تسهیلات جهت ارتقای رشد بنگاه های اقتصادی درون شهری و ... ارائه شده است.

امروزه شاهد توجه تحقیقات علمی به خواسته های مردم در ارتقای کیفیت فضاهای شهری هستیم. از بین مجموعه عوامل مؤثر بر ارتقاء کیفیت فضاهای شهری، رنگ و نور به عنوان روش های در دسترس با تأثیر زیاد، نقش مهمی بر عهده دارد. هدف این پژوهش ارزیابی مؤلفه های ذهنی مرتبط با طراحی جهت ارتقاء کیفیت فضاهای شهری به کمک رنگ و نور جهت بهره برداری توسط طراحان است. روش تحقیق کیو، با 49 گزاره نوشتاری و 22 گزاره تصویری و روش نمونه گیری در دسترس ذهنیت منتخبین جامعه آماری را بررسی نمود. داده های حاصل از جدول مرتب سازی اجباری توسط نرم افزار spss تحلیل شد. برآیند ذهنیت حاکم، بیانگر وجود دو عامل مهم کالبدی و فرهنگی در خصوص گزاره های مربوط به راهکارهای اجرایی و دو ذهنیت مشخص در مورد گزاره های تصویری بود. در ادامه گزاره های مرتبط با هرکدام از ذهنیت های مذکور اولویت بندی و همچنین گزاره های توافقی و متمایزکننده بین گروه های ذهنی استخراج گردید.  

مقدمه: با توجه به افزایش جمعیت شهر قزوین در سال های اخیر و همچنین نگاه سنتی ساکنان آن، لزوم وجود مطالعه در خصوص کیفیت فضای شهری براساس تفاوت های جنسیتی بسیار محسوس می باشد. چرا که عدم توجه به این عامل اساسی در فرآیند توسعه شهری، معضلات فراوانی را در آینده در پی خواهد داشت که آثار منفی آن تا مدت زیادی در فضاهای شهری حاکم خواهد بود. هدف: این پژوهش با هدف شناسایی مولفه های موثر بر کیفیت فضاهای شهری و میزان تاثیر این مولفه ها انجام گرفته است. روش شناسی : روش تحقیق به کار رفته در پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و جامعه مورد مطالعه شهروندان شهر قزوین با جمعیت 485488 نفر می باشند که در نتیجه حجم نمونه موردنیاز با استفاده از فرمول کوکران 390 نفر تعیین شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قزوین به عنوان یک شهر تاریخی که فضاهای شهری آن چندان مورد توجه قرار نگرفته اند، مدنظر تحقیق حاضر است. یافته ها و بحث: بر اساس تحلیل اطلاعات حاصل از پرسشنامه به روش تحلیل عاملی، 28 مولفه موثر بر کیفیت فضاهای شهری و میزان اهمیت هر یک از این مولفه ها در قالب پنج عامل اصلی زیست محیطی، اجتماعی، ایمنی، کالبدی و فضایی گروه بندی و مشخص گردید. در ادامه نیز برای سنجش تفاوت دیدگاه زنان و مردان نسبت به عوامل موثر بر کیفیت فضاهای شهری از آزمون تی دو نمونه ای مستقل در سطح اطمینان 95 درصد استفاده گردید که نتایج حاصل نشان از آن دارد، در عوامل زیست محیطی و کالبدی تفاوت دیدگاهی مشاهده نمی شود اما در عوامل فضایی، ایمنی و اجتماعی این تفاوت دیدگاه مشهود می باشد. نتیجه گیری: با توجه به آنکه در عوامل فضایی، ایمنی و اجتماعی تفاوت در دیدگاه زنان و مردان مشاهده می شود و حساسیت زنان بیشتر از مردان است، پیشنهاد می گردد که اقدامات موثر در این حوزه ها صورت پذیرد تا شهروندان بیش از پیش به استفاده از فضاهای شهری ترغیب گردند.

یکی از مباحث اصلی در شهر ایجاد امنیت برای کلیه شهروندان است. این مهم ارتباط تنگاتنگی با کیفیت فضاهای شهری دارد به گونه ای که یکی از مولفه های اصلی سنجش کیفیت فضاها، بررسی میزان امنیت در آن ها است. میزان امنیت در بافت های تاریخی که در قلب مناطق متراکم شهرها واقع شده اند، اهمیت خاصی پیدا می کند، چرا که کیفیت محیط زندگی بیشتر مردم در این مکانها سنجش می شود. هدف این تحقیق، تدوین اصول و راهکارهای ارتقا امنیت در پیاده راه ها در بافت های تاریخی می باشد. این پژوهش از دارای نمونه موردی می باشد و شهر رشت و پیاده راه علم الهدی به همراه بافت تاریخی اطراف آن به عنوان نمونه انتخاب شده اند. روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی بوده و جمع آوری داده ها، به روش کتابخانه ای انجام شده است. در این پژوهش پس از شناخت و تحلیل ویژگی های شهر رشت و پیاده راه علم الهدی، مولفه هایی در جهت ارتقا امنیت و ارتقا کیفیت فضاها در نظر گرفته شده است و در انتها راهکارهایی در این زمینه های مختلف خوانایی، تنوع، انعطاف پذیری، سرزندگی، نفوذپذیری، حس تعلق و ایمنی در ارتباط با ارتقا امنیت پیشنهاد گردیده است.