دانشجویان پرستاری

مقدمه: اگر چه اخیراً بر آموزش عملیات احیای قلبی- ریوی پایه تأکید زیادی صورت می گیرد؛ اما بررسی های متعدد نشان داده اند که میزان ماندگاری دانش و مهارت انجام این عملیات بسیار اندک است. هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر برگزاری یک دوره کوتاه مدت بازآموزی بر میزان ماندگاری مهارت انجام احیای قلبی- ریوی در دانشجویان کارشناسی پرستاری بوده است. روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی تمامی دانشجویان کارشناسی پرستاری سال چهارم (48 نفر) دانشکده پرستاری و مامایی شیراز درآموزش اولیه برنامه آموزشی احیای قلبی- ریوی پایه شرکت کردند. سپس به طور تصادفی در داخل گروه های مطالعه قرار گرفتند. شش ماه بعد، برای گروه 1 یک برنامه آموزشی 2 ساعته ارائه شد و یکسال پس از آموزش اولیه دو گروه با اجرای عملیات بر روی مانکن احیا و با استفاده از برگه مشاهده ای تهیه شده بر اساس آخرین دستورالعمل استاندارد بازنگری شده انجمن قلب آمریکا سنجیده شدند. تجزیه و تحلیل آماری داده ها با استفاده از آزمون t مستقل برای مقایسه دو گروه انجام گرفت. یافته ها: نتایج اختلاف معنی داری را در آزمون قبل و بلافاصله بعد از آموزش در دو گروه نشان نداد (t= -1.7 , p= 0/09) ؛ اما بین نمرات آزمون یکسال بعد در دو گروه تفاوت معنی داری مشاهده شد (t=8.5 , p= 0.00)، بدین معنی که گروه آزمایش که در دوره کوتاه مدت بازآموزی شش ماه بعد شرکت کرده بود در انجام پنج مهارت بررسی ایمنی صحنه، درخواست کمک، باز کردن راه هوایی به روش سرعقب- چانه بالا، عمق مؤثر فشردن قفسه سینه (5-4 سانتیمتر) و بالا و پایین رفتن قابل مشاهده قفسه سینه نمرات بالاتری کسب کرده بودند. نتیجه گیری: نتایج مطالعه تأیید می کند که طراحی دوره های بازآموزی کوتاه مدت و کم هزینه در ماندگاری و تثبیت مهارت های اساسی احیا بسیار مؤثر واقع شده و باید مورد نظر قرار گیرند.

مقدمه: بررسی تاریخ جنگ های بشر به ویژه جنگ های اخیر، حکایت از آن دارد که بسیاری از کشورها به صورت پنهان و آشکار به سلاح های شیمیایی، میکروبی و هسته ای دسترسی دارند. رژیم بعث عراق به طور گسترده 92 بار از گاز خردل علیه کشورمان استفاده کرد که هنوز هم عوارض دیررس آن در بین مصدومان شیمیایی مشاهده می شود. در واقع نبود نگرش، دانش و مهارت صحیح در مورد اقدامات حفاظتی مقابله ای، ایران را به بزرگ ترین قربانی جنگ شیمیایی در جهان تبدیل کرده است. در این مقاله سعی می شود راه های کسب نگرش، دانش و مهارت اقدامات حفاظتی در جنگ شیمیایی دانشجویان ورودی جدید دانشکده پرستاری ارتش بررسی و راهکارهای مناسب ارایه شود. روش: پژوهش حاضر، مطالعه ای توصیفی- پیمایشی است که به بررسی راه های کسب نگرش، دانش و مهارت اقدامات حفاظتی در جنگ شیمیایی دانشجویان ورودی جدید دانشکده پرستاری ارتش می پردازد. 78 دانشجوی پرستاری که آموزش نظامی در دانشکده پرستاری ندیده بودند برای بررسی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و چک لیست محقق ساخته شده است. برای تعیین اعتبار ابزار گردآوری داده ها از روش اعتبار صوری و برای تعیین پایایی ابزار از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج با استفاده از نرم افزار آماری 20-SPSS و با استفاده از آزمون های آماری تجزیه و تحلیل شد. (05/0 P≤) یافته ها: براساس یافته ها، از راه های کسب دانش شیمیایی، بسیج 7/32، آمادگی دفاعی دبیرستان 7/37، صدا و سیما1/35 و منابع مکتوب میانگین 32 را داشتند. همچنین میانگین نگرش در مورد جنگ شیمیایی از روش آموزش های بسیج 8/102، آمادگی دفاعی دبیرستان 6/108، صدا و سیما 87/92 و روزنامه و کتاب 6/103 بود. آزمون آماری آنوا اختلاف معناداری در روش های کسب دانش (94/0p=) و نگرش (16/0p=) شیمیایی نشان نداد. (05/0P>) این مطلب نشان می دهد که دانشجویان از نظر دانش و نگرش جنگ شیمیایی در روش های مذکور تفاوت آماری معناداری با هم نداشتند. تأثیر بسیج در ایجاد آمادگی حفاظتی دانشجویان 18/44، آمادگی دفاعی دبیرستان 78/45، صداو سیما62/42 و روزنامه و کتاب 07/44 می باشد که بیانگر تفاوت آماری معنادار در روش های کسب مهارت حفاظت فردی در حملات شیمیایی است. (05/0P≤) نتیجه گیری: افزایش آگاهی و مهارت مناسب پرستاران ارتش در صف مقدم مواجهه و مقابله با چنین رویدادهایی ضروری است و نبود چنین آمادگی هایی یا اعتقاد بر اینکه چنین آمادگی هایی غیرضروری اند یک فاجعه است. همچنین، مراکز درمانی و سایر سازمان های مرتبط با سوانح باید در این خصوص دوره های آموزشی برگزار کنند

از بایسته های تدوین یا تداوم چاپ کتاب های آموزشی، ارزشیابی آن هاست. با به کارگیری انگاره ارزشیابی کتاب های انگلیسی با اهداف ویژه، 12 تن از اساتید دانشگاهیمنتخب به روش نمونه گیری هدفمند و در دسترس به ارزیابی مقایسه ای دو کتاب زبان تخصصی رشته پرستاری از انتشارات "سمت" و "آکسفورد"، پرداختند. تحلیل کیفی یافته ها نشان داد کتاب سمت دیگر چندان مناسب دانشجویان امروز نیست. نتایج تحلیل کمی نیز نشان داد میانگین امتیازات داده شده به کتاب سمت کمتر از امتیازات کتاب آکسفورد بود. این کتاب، باوجود فقدان جذابیت دیداری و فایل های صوتی-ویدیویی، با محوریت خوانش و متون قدیمی، بی توجهی به آواشناسی و دستور زبان، بدون تنوع در روش تدریس و سنجش، و با دوری از تئوری های آموزش زبان برای نوزدهمین بار به چاپ رسیده است. گرچه، در کتاب آکسفورد اشکالات مشاهده شده در کتاب سمت دیده نمی شود، لیکن، این کتاب نیز بی اشکال نبوده و به طور کامل متناسب با اهداف و نیازهای دانشجویان ایرانی نیست و بیشتر بر موقعیت های شغلی در یادگیری زبان تأکید دارد. یافته ها می توانند به نویسندگان و برنامه ریزان درسی رشته پرستاری یاری رسانند تا با بهره گیری از نقاط قوت کتاب های موجود به گردآوری، نگارش، و ویرایش کتب بپردازند.

عملکرد بالینی دانشجویان پرستاری، همیشه موردتوجه بوده و کیفیت آن به علم پرستاری اعتبار می بخشد، عوامل مختلفی مانند رمانتیک بودن و احساس مسئولیت بر عملکرد بالینی تأثیرگذار است، لذا هدف کلی این پژوهش تعیین رابطه بین رمانتیک بودن و احساس مسئولیت با عملکرد بالینی دانشجویان پرستاری آن ها می باشد. در این مطالعه توصیفی مقطعی از 165 دانشجوی پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول به صورت سرشماری نمونه گیری صورت گرفت. داده ها از طریق 3 پرسشنامه استاندارد رمانتیک بودن، مقیاس مسئولیت پذیری (CPI-RE) و عملکرد بالینی گردآوری شدند. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS-16 و آزمون های توصیفی تحلیلی،t مستقل، آنوا و ضریب همبستگی پیرسون انجام شد. میانگین سنی افراد شرکت کننده در مطالعه 1/46±21/13 بود. میانگین نمره رمانتیک بودن 16/98±96/73 و مسئولیت پذیری 4/29±22/59 و عملکرد بالینی دانشجویان پرستاری 1/4±58/23% بود. میان رمانتیک بودن با عملکرد بالینی ارتباط مثبت و معنی دار (0/29=r،0/05>P) و بین مسئولیت پذیری با عملکرد بالینی ارتباط مثبت و معنی داری یافت شد (0/31= r، 0/05>P)؛ اما بین رمانتیک بودن و مسئولیت پذیری ارتباط معنی داری مشاهده نشد (0/05<P). با توجه به یافته های مطالعه ی حاضر سطح مسئولیت پذیری و رمانتیک بودن فرد می تواند عملکرد بالینی را پیش بینی کند. بدین صورت که هر چه سطح این متغیرها افزوده شود، کیفیت عملکرد بالینی ارتقا می یابد؛ بنابراین پیشنهاد می شود که متولیان آموزش این رشته تقویت روحیه مسئولیت پذیری، صمیمیت و نوع دوستی را از طریق آموزش های صحیح و بالا بردن کیفیت خدمات رسانی در دستور کار قرار دهند.

مقدمه: دسترسی به اطلاعات سلامت قابل اعتماد مهمترین عامل در ارایه مراقبت پرستاری است. برای دسترسی به اطلاعات سلامت قابل اعتماد، لازم است تا پرستاران از اهمیت و کیفیت منابع اطلاعاتی اطمینان حاصل کنند. این مطالعه به منظور بررسی شیوه های دستیابی به منابع اطلاعاتی توسط پرستاران و دانشجویان پرستاری و بررسی عوامل بازدارنده در آن انجام شده است. روش کار: مطالعه توصیفی- تحلیلی حاضر بر روی 412 نفر از پرستاران و دانشجویان پرستاری در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و سازمان تامین اجتماعی سمنان در سال 1390 انجام شد. ابزار مورد استفاده در مطالعه پرسشنامه پژوهشگر ساخته بود که پس از انجام روایی و پایایی آن، پرسشنامه توزیع گردید. داده ها با استفاده توزیع فراوانی، میانگین، انحراف معیار و آزمون های من ویتنی، کروسکال والیس و مجذور خی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد که پرستاران تمایل بیشتری برای استفاده از اطلاعات سایر همکاران و بیماران نسبت به دانشجویان پرستاری داشتند. آن ها به استفاده از کتب چاپی در تصمیمات بالینی تمایل کمی داشتند. بین مشخصات دموگرافیک جامعه آماری و استفاده از برخی از منابع اطلاعاتی تفاوت معنی داری وجود داشت(0.01p<). همچنین بین دانشجویان و پرستاران در استفاده از برخی منابع اطلاعاتی و برخی موانع گزارش شده اختلاف معنی داری وجود داشت (0.01p<). بحث: پرستاران و دانشجویان به دلایل متعدد از جمله عدم مهارت در استفاده از کتابخانه های بیمارستانی، برای مراقبت از بیماران تمایل زیادی به استفاده از منابع اطلاعاتی سنتی از قبیل بیمار یا همراهان وی و یا کارکنان داشتند. به نظر می رسد موضوع سواد اطلاعات سلامت از معضلات مهم جامعه پرستاری ما است. بی شک متخصصان اطلاعاتی می توانند استفاده از اطلاعات با کیفیت را در مراقبت پرستاری تسهیل نمایند.

امروزه، در پژوهش های علوم کتابداری و اطلاع رسانی، پیوندِ بین فرایند جستجو و یادگیری بسیار مورد بحث و تبادل نظر قرار می گیرد. بنظر میرسد جستجو برای یادگیری سبب جستجوی اکتشافی شده و جستجوی اکتشافی به کاربران در کشف مفاهیم کمک نموده تا بر عدم قطعیت خود غلبه کنند و در نهایت به یادگیری منجر شود. آنچه که به ندرت مورد توجه قرار گرفته است، میزان تاثیر فرایند جستجو بر یادگیری و میزان تغییر دانش تا رسیدن به سطح خبرگی است. از این رو،  مقاله حاضر بر اساس یافته های پژوهشی با هدف تعیین تاثیر فرآیند جستجوی اطلاعات مبتنی بر وظایف کاری در یادگیری تدوین گردید. برای این منظور از یک طرح نیمه تجربی از نوع تک گروهی با پیش آزمون- پس آزمون در سال 1400 استفاده شد. جامعه آماری دانشجویان ترم شش پرستاری دانشگاه علوم پزشکی بوشهر بودند که در این پژوهش 38 نفر از این دانشجویان بطور تصادفی در پژوهش مشارکت کردند. در ابتدا، یک کارگاه آموزشی به منظور آشنایی با ترسیم نقشه مفهومی و کارگاه جستجو در منابع اطلاعاتی برگزار گردید. سپس، به دانشجوها دو وظیفه کاری (پیچیده و ساده) داده شد و از آنها خواسته شد تا قبل و بعد از جستجو نقشه های مفهومی خود در ارتباط با وظیفه کاری ترسیم نمایند. برای توصیف و تحلیل اطلاعات در این پژوهش، از نمره گذاری نقشه مفهومی (نوعی آنالیز محتوای کمی) برای تعیین میزان یادگیری، روش اقلیدسی برای بررسی میزان تغییر دانش تا رسیدن به سطح خبرگی  و روش مقایسه زوجی برای بررسی تفاوت میزان یادگیری قبل و بعد از جستجو استفاده شد. یافته ها نشان داد که تفاوت میانگین قبل و بعد از جستجو در هر دو سناریو معنی دار بود (001/0P<). همچنین با اطمینان بالا تفاوت معنی دار میانگین نمرات قبل و بعد از جستجو با نمره نقشه مفهومی داشت؛ ولی در مقایسه با میزان رشد یادگیری  با توجه به نمره خبره پایین بود. همچنین، تفاوت میانگین نقشه مفهومی بین سناریوی پیچیده و ساده معنی دار نبود. نتایج نشان دهنده اثربخشی جستجو بعنوان یک روش یادگیری بود بنابراین پیشنهاد می شود اساتید کتابداری و اطلاع رسانی ضمن معرفی جستجو بعنوان یک روش یادگیری در کنار سایر روش های برای افزایش آگاهی و پرورش مهارت های تفکر خلاق در جامعه دانشگاهی معرفی نمایند.  

مقدمه: دانشجویان پرستاری یکی از نیروهای بالقوه تضمین کننده ارتقای سلامت جامعه هستند و از این رو تشخیص متغیرهای پیش بینی کننده خلاقیت و اشتیاق در تحصیل آنان بسیار حائز اهمیت است. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه خودآگاهی هیجانی و حمایت محیطی با خلاقیت هیجانی و اشتیاق تحصیلی در دانشجویان پرستاری انجام شد. روش ها: پژوهش حاضر همبستگی از نوع کانونی بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهوازبود و نمونه پژوهش شامل 145 نفر از جامعه مذکور بود که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های خودآگاهی هیجانی گرنت و همکاران(2002)، حمایت محیطی لنت و همکاران (2005)، خلاقیت هیجانی آوریل و توماس نولز (1991) و اشتیاق تحصیلی فردریک و همکاران (2004)، استفاده شد. برای تحلیل داده ها از همبستگی پیرسون و همبستگی کانونی استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که که بین خودآگاهی هیجانی و حمایت محیطی (مجموعه اول) با خلاقیت هیجانی و اشتیاق تحصیلی (مجموعه دوم) در دانشجویان پرستاری همبستگی کانونی معنادار وجود دارد(684/0=r) و نیز قویترین رابطه بین خودآگاهی هیجانی از متغیرهای مستقل (912/0=b) و خلاقیت هیجانی از متغیرهای وابسته (980/0=b) می باشد. نتیجه گیری: در کل می توان با آموزش فنون خودآگاهی هیجانی و ایجاد محیط تحصیلی و خانوادگی مناسب و حمایتگر، به بالندگی خلاقیت هیجانی و افزایش اشتیاق تحصیلی دانشجویان پرستاری کمک کرد و از این طریق در نظام سلامت و درمان جامعه تحول قابل توجه ایجاد نمود. 

دو عامل عزت نفس و هوش هیجانی از عوامل روان شناختی مؤثر بر پیشرفت دانشجویان پرستاری و طبیعتاً تربیت پرستاران ماهر و خودکارآمد هستند. مطالعه حاضر با هدف تعیین رابطه بین عزت نفس و هوش هیجانی دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی همدان در سال 1401 انجام شد. در مطالعه توصیفی همبستگی حاضر، تعداد 140 دانشجوی پرستاری ترم های 1 تا 8 علوم پزشکی همدان به روش نمونه گیری سرشماری وارد مطالعه شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل: چک لیست مشخصات دموگرافیک، پرسشنامه های عزت نفس روزنبرگ و هوش هیجانی سیبریا شرینگ بود. تجزیه و تحلیل داده ها توسط آمار توصیفی، ضریب همبستگی اسپیرمن، کای دو، کروسکال والیس و من ویتنی و با استفاده از نرم افزار SPSS-19 انجام شد. یافته های مطالعه نشان داد که میانگین ± انحراف معیار نمره عزت نفس و هوش هیجانی دانشجویان پرستاری به ترتیب برابر با 1/31 ± 4/56 و 8/43 ± 82/92 بود. همچنین مشخص شد که ارتباط معکوسی بین عزت نفس و هوش هیجانی وجود دارد، هرچند این ارتباط از نظر آماری معنادار نیست (0/081=P، 0/148-=r). با توجه به نتایج کسب شده؛ پیشنهاد می شود که مسئولین مربوطه به دنبال بررسی عوامل کاهش دهنده عزت نفس و هوش هیجانی در دانشجویان پرستاری باشند و با برنامه ریزی های هدفمند؛ اقداماتی در راستای کاهش تأثیر این عوامل انجام دهند.    

مقدمه: آموزش خودمراقبتی به بیماران دیابتی توسط پرستاران همواره یک استراتژی کلیدی و ارزشمند در زمینه کنترل موفق دیابت بوده است، جهت تسهیل فرایند حرفه ای شدن فارغ التحصیلان پرستاری، مطالعه حاضر با هدف تاثیر اجرای مداخله آموزشی توسط دانشجویان پرستاری بر ارتقای خود مراقبتی بیماران دیابت ملیتوس انجام شد. روش کار: مطالعه به صورت نیمه تجربی بر روی 70 بیمار بستری مبتلا به دیابت نوع 2 صورت که به طور تصادفی به دو گروه کنترل و آزمون تقسیم شدند، انجام شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه خود مراقبتی توبرت و گلاسکو بود که قبل از مداخله آموزشی و یک ماه بعد از آن تکمیل شد. داده ها از طریق نرم افزار SPSS 16 با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی درسطح معنی داری ۰5/۰ P ≤ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد تفاوت معناداری بین رفتارخودمراقبتی در حیطه های فعالیت بدنی ، مراقبت از پا، رعایت رژیم غذایی، کنترل قندخون، مصرف مرتب دارو وجود دارد. اما در میانگین نمره کلی خودمراقبتی در گروه مطالعه و کنترل به جز در حیطه مراقبت از پا تفاوت معناداری مشاهده نشد. نتیجه گیری: با توجه به تاثیر مثبت آموزش در حیطه های مختلف و عدم وجود تفاوت معنادار بین نمره خودمراقبتی کلی بین دو گروه که ممکن است بر اثر مناسب نبودن روش های آموزشی باشد، پیشنهاد می شود ضمن تاکید بر دروس پرستاری در زمینه آموزش به بیمار، دانشجویان پرستاری با تکنولوژی های پیشرفته آموزشی و روش ایجاد یک ارتباط موثر آشنا شوند تا بتوانند از توانمندی خود در زمینه ارائه جامع تر خدمات به بیماران در عرصه ی واقعی بالین استفاده نمایند.

مقدمه: آموزش ذهن آگاهی در جهت تقویت و بهبود پیش نیازهای یادگیری مفید می باشد. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش ذهن آگاهی مبتنی بر وب بر خودتنظیمی تحصیلی، اعتماد به نفس و خودکارآمدی دانشجویان پرستاری انجام گردید. روش کار: این مطالعه با روش، نیمه آزمایشی با مراحل پیش آزمون و پس آزمون و گروه های آزمایش و کنترل انجام شد. جامعه آماری کلیه دانشجویان رشته پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران در سال تحصیلی 1402-1401 که به روش هدفمند، تعداد 40 نفر در دو گروه آزمایش (20 نفر) و گروه کنترل (20 نفر) گمارش شدند. ابزار اندازه گیری، پرسشنامه های خود تنظیمی بوفارد و همکاران، اعتماد به نفس مهری و همکاران و خودکارآمدی شرر و مادوکس بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های توصیفی مانند میانگین، انحراف معیار و آزمون تحلیل کواریانس یک و جند متغیره استفاده شد. نتایج: یافته ها نشان داد که در سطح اطمینان 95 درصد (05/0=α)، آموزش ذهن آگاهی بر هر یک از متغیرهای خودتنظیمی تحصیلی، اعتماد به نفس و خودکارآمدی دانشجویان پرستاری موثر بوده و میزان تاثیر نخست بر خودکارآمدی (اندازه اثر: 91/0)، سپس بر خودتنظیمی تحصیلی (اندازه اثر: 71/0) و در نهایت بر اعتماد به نفس (اندازه اثر: 39/0) باشد. نتیجه گیری: آموزش ذهن آگاهی یکی از شیوه ها و روش های مؤثر در افزایش میزان خودتنظیمی تحصیلی، اعتماد به نفس و خودکارآمدی دانشجویان پرستاری است.

مقدمه: از عوامل مؤثر بر کیفیت آموزش بالینی دانشجویان پرستاری، شرایط محیطی است. این مطالعه با هدف کلی تعیین کیفیت آموزش بالینی دانشجویان کارشناسی پرستاری دانشگاه علوم پزشکی ایلام در دوران پاندمی کووید- 19 انجام شد. روش کار: پژوهش توصیفی، همبستگی و گذشته نگر با نمونه گیری سرشماری بود. نمونه پژوهش کلیه دانشجویان پرستاری دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی ایلام در سال 1401 بودند که حداقل یک واحد کارآموزی یا کارورزی حضوری طی پاندمی کووید- 19 داشتند (n=210). داده ها با فرم اطلاعات دموگرافیک و پرسشنامه وضعیت آموزش بالینی مردانی (1389) گردآوری شده و در نرم افزار SPSS22 با آمار توصیفی و استنباطی (کولموگروف-اسمیرونوف، فریدمن) تحلیل شدند. یافته ها: اکثر نمونه ها مرد (8/53 درصد)، بین 20 تا 25 سال (4/82 درصد)، مجرد (8/84 درصد)، ترم هشتم (5/30 درصد)، بومی ایلام (1/78 درصد) و با سابقه ابتلا به کرونا بودند (7/76 درصد). بالاترین میانگین در حیطه نظارت (992/0 ± 00/4) و کمترین میانگین در حیطه محیط آموزشی (932/0 ± 71/3) بود.. میانگین حیطه ها بالاتر از 5/3 و در حد مطلوب بود. طبق آزمون فریدمن، کیفیت آموزش بالینی نمونه ها به ترتیب اولویت شامل اهداف و برنامه آموزشی، نظارت و ارزشیابی، عملکرد مربی، برخورد با دانشجو و محیط آموزشی بود. نتیجه گیری: کیفیت آموزش بالینی نمونه ها در پاندمی کووید- 19 مطلوب بود. به دلیل تعطیلی دانشگاه ها و آموزش مجازی، کیفیت برخورد با دانشجو و محیط آموزشی کمتر از سایر حیطه ها بود. بنابراین در نظام آموزش عالی دانشگاه علوم پزشکی ایلام باید توجه بیشتری به این دو حیطه شده و کیفیت آموزش بالینی سایر حیطه ها حفظ شود.