توسعه تعاونی ها

مقاله حاضر با استفاد از رویکرد بر ساختی و روشناسی نظریه داده بنیاد به بازسازی معنایی موانع توسعه بخش تعاون بر اساس مصاحبه با مطلعین کلیدی می پردازدمهمترین پرسش های تحقیق حاضر این خواهد بود که " چه مدل نظری توسعه تعاونی ها را از دیدگاه مطلعین کلیدی تبیین می کند؟از دیدگاه مطلعین کلیدی چه عواملی باعث توسعه نیافتگی بخش تعاون گشته است؟" چه تغییراتی باید رخ دهد تعاونی ها توسعه یابند ؟ متعین های تعدیل ساختاری قبل و بعد از انقلاب ، مدیریت نامطلوب در تعاونی های بزرگ و ناتوانی در انطباق تعاونی های کوچک به عنوان شرایط علی درونی؛ تحریم های بین المللی و توسعه شهرنشینی و رفاه نسبی و رشد فردگرایی به عنوان شرایط علی بیرونی؛ اصلاحات ارضی ،ابعاد حقوقی – قانونی و کاهش سودمندی برخی تعاونی ها به عنوان بستر ؛جنگ ، کمبود سرمایه مالی ،کمبود سرمایه اجتماعی و کمبود سرمایه فرهنگی و ضعف مدیریتی به عنوان شرایط مداخله گر ؛ ضعف توسعه فرهنگی (آموزش مهارتهای کاریابی، ضعف آموزش آگاهی نسبت به ارزش های تعاونی ها ) ودولت محوری ؛فقدان توسعه سرمایه اجتماعی به عنوان راهبرد و پیامدهای عدم توسعه تعاونی ها و مقوله هسته ای این بررسی موانع توسعه تعاونی است که مقولات عمده فوق را در بر می گیرد.

شرکت های تعاونی یکی از بخش های مهم اقتصادی کشور به شمار می آیند. پژوهش حاضر از نظر ماهیت، کمی و از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی می باشد. هدف از پژوهش حاضر، مدلسازی توسعه شرکت های تعاونی صنعتی با استفاده از معادلات ساختاری می باشد. جمع آوری داده ها به صورت میدانی و برای تحلیل آنها از روش مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از روش شناسی نظریه زمینه بنیاد کوربین و استراوس عمل شد که در نیمه دوم سال 1398 انجام گرفت. روش نمونه گیری مورد استفاده، تصادفی خوشه ای چند مرحله ای بود. جامعه آماری پژوهش شامل اعضای هیأت مدیره و مدیران عامل شرکت های تعاونی صنعتی، کارشناسان بخش تعاونی های صنعتی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و اساتید دانشگاهی مرتبط با بخش تعاون و تعاونی های صنعتی بوده است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 56 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب و پرسشنامه بین آنها تقسیم گردید. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته 97 سؤالی با آلفای کرونباخ 0/839 استفاده گردید و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارPLS استفاده شد. نتایج نشان داد بین شرایط علّی، شرایط مداخله گر، شرایط زمینه ای و پیامدهای توسعه شرکتهای تعاونی صنعتی با پدیده اصلی و راهبردها رابطه وجود دارد.

هدف اصلی این پژوهش طراحی و تبیین مدل توسعۀ شرکتهای تعاونی کشاورزی با رویکرد داده بنیاد است. این پژوهش از نظر هدف، توسعه ای– کاربردی و از لحاظ ماهیت جزو پژوهش های کیفی است. خبرگان با روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی شناسایی شدند. با توجه به کفایت داده ها در مجموع با 26 نفر از خبرگان مصاحبه به عمل آمد، روش تجزیه و تحلیل داده ها، نظریۀ داده بنیاد مبتنی بر رویکرد نظام مند بود به طوری که داده ها از طریق مصاحبۀ عمیق گردآوری شدند. نتایج کیفی تجزیه و تحلیل مصاحبه ها نشان داد در شرایط عِلی، دانش، مشارکت پذیری، توانایی فردی، کار تیمی و قانونمندی؛ در پدیدۀ اصلی، فرهنگ تعاون، استراتژی، نیازسنجی، ثبات اقتصادی، فراهم نمودن بستر لازم برای تولید و صادرات؛ در شرایط زمینه ای، حمایت نهادهای دولتی، بالابردن توان علمی و بروز بودن دانش و فناوری تعاونی ها و تقویت زیرساخت ها؛ در رابطه با راهبرد اصلی، مشوق های دولتی، افزایش آگاهی اعضاء، کارآیی تعاونی ها و برنامه ریزی علمی؛ در شرایط مداخله گر، تدوین قوانین مناسب، ریسک سرمایه گذاری، ثبات اقتصادی و سیاسی نهادهای قانون گذار و استقلال مالی، هم افزایی، انضباط فردی و گروهی، سرمایه اجتماعی، کاهش ریسک، افزایش بهره وری، قدرت چانه زنی سیاسی، توسعۀ پایدار و رضایت مندی به عنوان پیامدهای مدل طراحی شده، شناسایی شدند.