مخاطب خاص

" پژوهش حاضر سعى دارد دیدگاه دانشجویان دانشگاه هاى اصفهان و شهرکرد را نسبت به برنامه هاى شبکه 4 سیماى جمهورى اسلامى ایران مورد بررسى قرار دهد. این تحقیق در دو دانشگاه اصفهان و شهرکرد که تفاوت هاى محسوسى از نظر اقتصادى، فرهنگى، اجتماعى و جغرافیایى دارند، انجام شده است. جامعه مورد بررسى کلیه دانشجویان دانشگاه هاى اصفهان و شهرکرد هستند که در سال تحصیلى 83ـ 1382 مشغول به تحصیل بوده اند. به این منظور، متغیرهایى از جمله میزان رضایت دانشجویان در دانشگاه از برنامه هاى شبکه 4، ارزیابى محتواى علمى برنامه ها توسط دانشجویان، میزان استفاده دانشجویان از برنامه هاى این شبکه و... تعریف و با روش تحقیق پیمایشى و تهیه پرسشنامه اطلاعات جمع آورى گردید. اطلاعات جمع آورى شده با تکنیک هاى توصیفى و تحلیلى بررسى شدند و از آزمون «کاى اسکور» جهت تعیین معنى دارى رابطه متغیرها استفاده گردید. پس از تجزیه و تحلیل نتایج مشخص شد که دانشگاه محل تحصیل در دیدگاه دانشجویان نسبت به برنامه هاى شبکه 4 تاثیرى ندارد. حاصل بررسى دیدگاه دانشجویان و میزان رضایت آن ها از شبکه 4 سیما نشان داد که دیدگاه مثبتى از عملکرد شبکه 4 سیما وجود ندارد و این فقدان رضایت و نگرش مثبت در نهایت منجر به رویگردانى آنان از این منبع و رجوع به منابع اطلاعاتى دیگر است. همچنین نتایج نشان داد که دانشجویان اصفهان بیش تر از شبکه 4 سیما جهت رفع نیاز علمى خود استفاده مى کنند. همچنین دانشجویانى که این شبکه را یکى از منابع اطلاعاتى خود جهت رفع نیازهاى علمى در کنار دیگر منابع اعلام کرده اند، دیدگاه نسبتاً بهترى راجع به این شبکه دارند و سرانجام نتایج نشان مى دهد که دانشجویان مقاطع بالاتر محتواى علمى این شبکه را ضعیف تر ارزیابى نموده اند که این امر به ارضا نشدن نیاز دانشجویان مقاطع بالاتر تحصیلى از طریق این شبکه علمى مربوط مى شود. "

با تأمل در آثار تعلیمی فارسی می توان دریافت که در اکثر این آثار نوعی دسته بندی در طیف مخاطبان دیده می شود؛ دسته ای از آثار فقط خطاب به پادشاهان و شاهزادگان نوشته شده اند و دسته ای خطاب به وزرا یا مردم عادی. در برخی دیگر از آثار تعلیمی نیز نویسنده هر فصل از کتاب خود را به آموزش مطلبی به گروهی از مردم اختصاص داده است؛ مثل آنچه در باب پنجم مرصادالعباد مشاهده می شود. این درحالی است که در آثار تعلیمی پس از مشروطه، از جمله کتاب احمد، این مرزبندی میان مخاطبان از میان برداشته شده و این آثار خطاب به عموم مردم جامعه نوشته شده اند.نویسنده این مقاله بر آن است که میان ساختار سلسله مراتبی جامعه سنتی ایران با این تقسیم بندی در طیف مخاطبان ادبیات تعلیمی ارتباط معناداری وجود دارد. در واقع همان گونه که جامعه ایران به طبقات مختلفی از پادشاهان، زمینداران و زارعان تقسیم می شده است، مخاطبان ادبیات تعلیمی نیز به گروه های مختلفی تقسیم می شدند و به هر گروه متناسب با جایگاه اجتماعی آنها تعلیم خاصی داده می شد. اما همزمان با تحولات فکری انقلاب مشروطه، با باور به برابری مردم جامعه و در نهایت الغای رسم تیولداری در نخستین قانون اساسی، ادبیات تعلیمی نیز ساختار سلسله مراتبی خود را از دست داد و آثار تعلیمی خطاب به مخاطبان عام نوشته شدند.

حُسن طلب، از آرایه های ادبی است که نیاز و خواسته ای را با شیوه ی نیکو و اثرگذار برای شنونده ی خویش بیان می نماید؛ این آرایه ادبی به عنوان یک متغیّر در بدیع معنوی، بر پایه ی نیاز، نوع تقاضا و  جایگاهِ مخاطب، به گونه های متفاوتی در قالب های شعری پدیدار می گردد و در مرکز آن  طلب به عنوان یک سخن هدفمند نمود دارد. اجزای سازنده ی بافت شعر، همچون واژگان و زبان، تصویر،آهنگ کلام، عاطفه، لحن و جایگاه سخن که موجب حُسن آن می شوند، با تأثیرپذیری از عواملی مانند شخصیّت شاعر، سبک شعری، نوع مخاطب، مطلوب یا خواسته ی شاعر، شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حاکم برجامعه ای که شاعر درآن زندگی می کند، سبب بیان طلب می شوند؛ این نکته در تعاریف کتاب های پیشین بدیع و بلاغت نیامده است. این مقاله با بررسی، نقد و تحلیل تعاریف موجود درمنابع بلاغی، بر پایه ی شیوه های استفاده ی شاعران ازحسن طلب، تعریفی نوین  با دیدگاهی تازه، از این آرایه، ارائه کرده است.       

رسالت هنرمند و نقش هنر در جامعه، از پرسش های همیشگی هنر به شمار می آید که از گذشته های دور در میان اندیشمندان موضوع بحث بوده است. در یک سوی این ماجرا نظریه هنر برای هنر قرار دارد و در سوی دیگر این طیف، نظریه هنر مفید یا کارکرد اجتماعی جای دارد. در تمامی این چالش ها، نقش هنر در جامعه و رسالت هنرمند مورد سؤال بوده است. سؤال پژوهش آن است که چه تفاوت هایی میان برداشت مخاطب عام و مخاطب خاص از مفهوم زیبایی اثر هنری وجود دارد؟ نمونه مطالعاتی پژوهش شامل 10 نمونه است که از میان آثار نقاشی های نهضت بیداری اسلامی انتخاب شده اند. افراد شرکت کننده در آزمون در دو گروه دسته بندی شدند: 1- مخاطب خاص: هنرمندان حرفه ای فعال در خلق آثار هنری و دوستداران حرفه ای هنر و 2- مخاطب عام: علاقه مندان عمومی به آثار نهضت بیداری اسلامی. در این آزمون، از روش آلفای کرونباخ برای محاسبه قابلیت اعتماد استفاده شده است. در این حالت، هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری و پرسشنامه طراحی شده مورد نظر است. برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، ابتدا واریانس نمره های هر یک از سؤال های پرسشنامه و سپس واریانس کل محاسبه شده است. بر اساس فرمول مربوط، مقدار ضریب آلفا محاسبه می شود. در آزمون 404 پرسش شونده، در گروه نخست 173 نفر؛ و در گروه دوم 231 نفر شرکت کرده اند. نتایج پژوهش تأکید دارد که همان طور که انس با مردم و توجه ویژه به جایگاه هنرمند و رسالت فرهنگی و اجتماعی او، رمز پایایی و ماندگاری هنر اسلامی بوده است. هنرمند متعهد برای ایفای رسالت اجتماعی خود، لازم است ضمن رعایت مفاهیم، اصول و ارزش های هنری، آثاری قابل درک برای مخاطب عام طراحی و تولید  کند.