عملیات والفجر 8

عملیات والفجر 8 یا فتح فاو به دلیل نقشی که در ابعاد سیاسی، اقتصادی و نظامی تحولات دفاع مقدس و معادلات سیاسی- ملی، منطقه ای و بین المللی داشته، از ابعاد و زوایای مختلف قابل تحلیل است. منطقه فاو یکی از مناطق مسکوت جنگ تلقی می شد که با توجه به شرایط سیاسی، اقتصادی و نظامی ایران در آن برهه زمانی مورد توجه فرماندهان جنگ قرار گرفت. این مسئله ضرورت انجام عملیات با اهداف راهبردی و مؤثر در سرنوشت جنگ را دو چندان می کرد. عملیات فتح فاو (والفجر 8) بعد از دو عملیات خیبر و بدر، بزرگ ترین عملیاتی بود که سپاه، آن را در نیمه دوم سال 1364 طرح ریزی و اجرا کرد. انجام عملیات گسترده و بزرگ در این منطقه حساس، نیاز به طراحی دقیق، اقدامات خاص مهندسی، کار اطلاعاتی ویژه و پشتیبانی و ترابری سنگین داشت که با توجه به حضور دشمن در منطقه و وجود ستون پنجم نیاز به رعایت دقیق اصول حفاظتی، به خصوص حفاظت در گفتار و اصل غافلگیری بود و رزمندگان اسلام به حمدالله با رعایت این مهم به اهداف مد نظرعملیات دست یافتند. این تحقیق که حاصل فعالیتی پژوهشی است، به لحاظ هدف کاربردی و از حیث روش تحقیق متکی به روش توصیفی- استنتاجی است. اطلاعات مورد نیاز با مطالعه در منابع و اسناد با بهره گیری از ابزار فیش برداری عوامل موفقیت عملیات والفجر 8، احصا و با توجه به عنوان، نسبت به تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر با نگاه سیستمی اقدام شد. حاصل این تلاش رسیدن به مدل سیستمی عملیات والفجر 8 بوده است. در این مقاله با موضوعاتی از قبیل حفاظت اطلاعات، حفظ سرّ و رازداری از منظر احادیث، اصل غافلگیری و سیستم اطلاعات مدیریت و نقش آن در نتایج عملیات مذکور آشنا خواهید شد. امید است این نوشته دریچه ای نو برای تحلیل سیستمی عملیات های مختلف دفاع مقدس پیش روی خوانندگان عزیز باز و آنان را ترغیب به تکمیل مقاله مذکور و تحریر مقالات مشابه در سایر عملیات های دفاع مقدس کند.

این پژوهش، با رویکردی کیفی و راهبردی تاریخی توصیفی به طراحی الگوی تصمیم گیری فرماندهان لشکر 41 ثارالله به عنوان لشکر خط شکن پرداخته است. در این زمینه با ده نفر از فرماندهان این لشکر مصاحبه صورت گرفت و با استفاده از روش نظریه پردازی داده بنیاد، مفاهیم و مقولات استخراج، و با تبیین روابط مفاهیم و مقولات محوری و الگوگیری از الگوی استانداردشده استراوس، الگوی تصمیم گیری فرماندهان این لشکر استخراج شد و برای بررسی تفصیلی و بیان جایگاه نوآوری آن و تشریح هرچه بهتر با نظریه فعالیت مورد تطبیق قرار گرفته است که ابزاری تحلیلی و کارآمد است. شش مقوله اصلی و یک مقوله هسته از خلال شناسه گذاری داده ها استخراج شد. تفکّر نظامی و راهبردی فرماندهان، طرح مانور و عملیات، عملیات شناسایی، مدار اطلاعات رزم، مشورت، برآیند تصمیم گیری، تصمیم گیری بومی فرماندهان از مقوله استخراجی اثر است. می توان با مداقه ای کلی در مقوله های پژوهش گفت که الگوی تصمیم گیری فرماندهان تحت تأثیر تجربه عملیاتهای خیبر و بدر، تفکر برد فرماندهان، اطلاعات دقیق، تجزیه و تحلیل افکار، استفاده از تجربه نظامی فرماندهان در جهت دستیابی به پیروزی قاطعانه بوده است.

در جریان دفاع مقدس نیروهای ایرانی با هدف رسیدن به مواضع مستحکم دفاعی، جلوگیری از تکرار تهاجم، تنبیه متجاوز و گرفتن یک امتیاز مهم برای میز مذاکره، عملیات های خود را با هدف ورود به خاک عراق طراحی و اجرا نمودند. درهمین راستا و پس از انجام چندین عملیات بزرگ و کوچک، درحالی که به نظر می رسید پیشروی در خاک عراق سخت و یا شاید ناممکن باشد، سپاه پاسداران در سال 1364 برای انجام عملیات والفجر 8  و با هدف بالا بردن ضریب موفقیت خود و غافل گیر کردن نیروهای عراقی، دو عملیات فریب در مناطق هورالعظیم و جزیره ام الرصاص انجام داد که در هر دو منطقه فریب، نیروهای تیپ 10 سیدالشهداء (ع) حضور داشتند. این نیروها به همراه دیگر یگان های شرکت کننده توانستند تمرکز آنان را از منطقه اصلی عملیات منحرف  کنند و در موفقیت نیروهای خط شکن برای فتح فاو نقش مهمی داشته باشند. در این پژوهش به نقش تیپ10 سیدالشهداء (ع) در این عملیات فریب به عنوان یکی از طرح های پشتیبانی از عملیات بزرگ والفجر 8 پرداخته می شود. روش گردآوری داده ها  در این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی است و پژوهش با کمک اسناد و مدارک آرشیوی، تاریخ شفاهی و منابع اصلی انجام شده است.

عملیات والفجر 8 یا فتح فاو به دلیل نقشی که در ابعاد سیاسی، اقتصادی و نظامی تحولات دفاع مقدس و معادلات سیاسی- ملی، منطقه ای و بین المللی داشته، از ابعاد و زوایای مختلف قابل تحلیل است. منطقه فاو یکی از مناطق مسکوت جنگ تلقی می شد که با توجه به شرایط سیاسی، اقتصادی و نظامی ایران در آن برهه زمانی مورد توجه فرماندهان جنگ قرار گرفت. این مسئله ضرورت انجام عملیات با اهداف راهبردی و مؤثر در سرنوشت جنگ را دو چندان می کرد. عملیات فتح فاو (والفجر 8) بعد از دو عملیات خیبر و بدر، بزرگ ترین عملیاتی بود که سپاه، آن را در نیمه دوم سال 1364 طرح ریزی و اجرا کرد. انجام عملیات گسترده و بزرگ در این منطقه حساس، نیاز به طراحی دقیق، اقدامات خاص مهندسی، کار اطلاعاتی ویژه و پشتیبانی و ترابری سنگین داشت که با توجه به حضور دشمن در منطقه و وجود ستون پنجم نیاز به رعایت دقیق اصول حفاظتی، به خصوص حفاظت در گفتار و اصل غافلگیری بود و رزمندگان اسلام به حمدالله با رعایت این مهم به اهداف مد نظرعملیات دست یافتند. این تحقیق که حاصل فعالیتی پژوهشی است، به لحاظ هدف کاربردی و از حیث روش تحقیق متکی به روش توصیفی- استنتاجی است. اطلاعات مورد نیاز با مطالعه در منابع و اسناد با بهره گیری از ابزار فیش برداری عوامل موفقیت عملیات والفجر 8، احصا و با توجه به عنوان، نسبت به تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر با نگاه سیستمی اقدام شد. حاصل این تلاش رسیدن به مدل سیستمی عملیات والفجر 8 بوده است. در این مقاله با موضوعاتی از قبیل حفاظت اطلاعات، حفظ سرّ و رازداری از منظر احادیث، اصل غافلگیری و سیستم اطلاعات مدیریت و نقش آن در نتایج عملیات مذکور آشنا خواهید شد. امید است این نوشته دریچه ای نو برای تحلیل سیستمی عملیات های مختلف دفاع مقدس پیش روی خوانندگان عزیز باز و آنان را ترغیب به تکمیل مقاله مذکور و تحریر مقالات مشابه در سایر عملیات های دفاع مقدس کند.

در طی عملیات های دفاع مقدس نیروهای ج.ا.ایران با هدف جلوگیری از تکرار تهاجم و تنبیه متجاوز عملیات های خود را با هدف ورود به خاک عراق طراحی و اجرا نمودند. درهمین راستا و پس از انجام چندین عملیات درحالی که به نظر می رسید پیشروی در خاک عراق ناممکن باشد، در سال 1364 عملیات والفجر 8 با هدف بالا بردن ضریب موفقیت و غافل گیر کردن نیروهای عراقی با موفقیت به انجام رسید. لذا این تحقیق با هدف تعیین نقش فرماندهی مشترک در فنون نظامی مؤثر در پیروزی عملیات والفجر 8 پرداخته است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و با رویکرد تحقیقات آمیخته اکتشافی (کیفی-کمی) می باشد و جامعه آماری آن در 2 بخش جامعه کیفی شامل 9 نفر از خبرگان و در بخش کمی از تعداد 34 نفر از صاحب نظران در هیئت معارف جنگ شهید سپهبد صیاد شیرازی استفاده گردید. برای تجزیه وتحلیل داده ها ابتدا مصاحبه با صاحب نظران با روش تحلیل محتوای مصاحبه ها طبقه بندی و تفسیر و سپس فرایند تجزیه وتحلیل داده های کیفی در قالب مکتب استراوس و کوربین (1994)، بر اساس کدگذاری محوری تحلیل و نتایج پژوهش بخش کیفی در شکل ارائه مدل منعکس شدند. در نهایت نرم افزار تحلیل آماری SmartPLS برای مدل یابی معادلات ساختاری بکار گرفته شد و یافته های پژوهش نشان داد، فرماندهی مشترک در فنون مؤثر در پیروزی عملیات والفجر 8 نقش را ایفا نموده است. پژوهش حاضر ضرورت فرماندهی مشترک در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران را نشان می دهد و لازم است تصمیم سازان و تصمیم گیران نیروهای مسلح زمینه سازی ارتقاء فرماندهی مشترک بر اساس شرایط کشور را فراهم نمایند.