مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱.
۲.
۳.
۴.
۵.
۶.
۷.
۸.
الوصف
حوزه های تخصصی:
در مقاله حاضر، وصف طبیعت در دیوان دو شاعر، صنوبری و منوچهری دامغانی، در چند قسمت، مقایسه و بررسی شده است:در قسمت اول، جایگاه و رسالت ادبیات تطبیقی بررسی و در قسمت دوم، مختصری از زندگینامه صنوبری و منوچهری بیان شده است. در بخش بعدی، ویژگی های ادبی، فرهنگی و محیطی عصر صنوبری و منوچهری به طور جداگانه آورده شده است. برای آشنایی با محیط و شرایط زندگی این دو شاعر، شخصیت آنها و انعکاس آن در دیوانشان بررسی و در ادامه، اغراض و ویژگی های ادبی صنوبری و منوچهری مطالعه می شود.وصف طبیعت، مهم ترین موضوع ادبی در دیوان دو شاعر است که صنوبری آن را در ادبیات عربی به یک نوع ادبی مستقل تبدیل ساختت. در پایان این قسمت، با توجه به تاثیر بسیاری که ادبیات عربی و شعرای عرب بر اشعار منوچهری داشته اند، تاثیر ادبیات عربی به طور عام و صنوبری به طور خاص در دیوان منوچهری بررسی شده است.چکیده عربی:درس هذا المقال وفی عدة أقسام، وصف الطبیعة فی دیوان الشاعرین، الصنوبری ومنوتشهری دامغانی، دراسة مقارنة:ألقی القسم الأول الضوء علی مکانة الأدب المقارن ووظائفه کما أن القسم الثانی تناول نبذة عن سیرة الشاعرین الصنوبری ومنوتشهری. وفی قسم آخر تم معالجة السمات الأدبیة، والثقافیة، والبیئیة فی عصر الشاعرین کلٍّ منها علی حدة. وللتعرف علی بیئة الشاعرین وظروف حیاتهما کان الاعتماد علی شخصیتهما وانعکاسها فی أشعارهما ثم عولجت مضامینهما الشعریة وسماتهما الأدبیة.یعتبر وصف الطبیعة من أهم الأغراض الشعریة فی دیوان الشاعرین والصنوبری جعل هذا الغرض کفرع أدبی مستقل فی الأدب العربی. وأخیرا وبالنظر إلی تأثیر الأدب العربی وشعراؤه علی منوتشهری، درس المقال تأثیر الأدب العربی علی هذا الشاعر بشکل عام وتأثیر الصنوبری علیه بشکل خاص فی دیوانه.
مکوّن الدیمومه فی "عَزداران بَیَلْ" لغلامحسین ساعدی و"ابن الفقیر" لمولود فرعون وفقا لنظریه جیرار جینیت السردانیه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
اضاءات نقدیه سال نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۶
41 - 62
حوزه های تخصصی:
إنّ عنصر الزمن هو أمر بالغ الأهمیه فی تحویل حادثه إلى قصه، وطریقه تبلور الزمن فی السرد هی إحدى أهمّ القضایا التی أثیرت فی النظریات البنیویه ولها تاریخ طویل بین المفکّرین والمنظّرین. إن لعنصر الزمن من بین عناصر السرد، فی قصتی "عزاداران بَیَلْ" و"ابن الفقیر" دورا بالغ الأهمیه، ودراسه هذا العنصر فی القصتین المذکورتین تجعلهما أکثر أهمیهً من أیّ وقت مضى. والنظریه الأکثر اکتمالاً لعنصر الزمن فی القصه هی نظریه جیرار جینیت. ومن وجهه نظر جینیت، یتشکّل الزمن السردی علی ثلاثه مکونات هی النظام الذی یتضمن علی النظم والدیمومه والتواتر. تشیر الدیمومه، مثل تحدید معدل البطء والسرعه، إلى الأحداث أو وظائف القصه التی یمکن توسیعها أو حذفها. ولقد تصدى هذا البحث، على المنهج الوصفی-التحلیلی واستنادا إلى المدرسه الأمریکیه فی الأدب المقارن، لدراسه مکوّن الدیمومه فی قصتی "عزاداران بَیَلْ" و"ابن الفقیر". وأظهرت نتائج البحث أنّ سرعه زمن قصه عزاداران بیل ثابته واستفاد المؤلف أکثر من مکوّن المشهد المسرحی وأنّ سرعه زمن قصه اِبن الفقیر بطیئه ولدیها تسارع سلبی واستفاد المؤلف أکثر من الوصف.
الوصف فی السرد العربی القدیم: منظر صید لعبد الحمید الکاتب أنموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹
115 - 136
حوزه های تخصصی:
یدرس هذا البحث الخطاب الوصفی، وموضوعه، وأسلوبه، ولغته المتسمه بالشعریه فی رساله فی الصید لعبد الحمید الکاتب، ویهتم بالنظام الداخلی للوصف، ومنطقه الخاص فی البناء والترتیب، ویحاول أن یثبت أن الوصف یتجاوز النظر إلیه على أنه مجرد ظاهره فنیه ودلالیه تثقل النص الأدبی، وتهدد بنیته بالحشو الذی لا یضفی جدیداً إلى عدّه فاعلاً فی إنتاج هذه الرساله، وتولید معناها، وصناعه صورتها؛ لذا سیمهد البحث لمصطلح الوصف قدیماً وحدیثاً، وینظر إلى بناء الرساله على الوصف، وإسهامه فی تشکیل عناصرها الفنیه والدلالیه، وسیبحث فی نظام الوصف، ومنطقه الخاص، والوحده الوصفیه، وخصائصها. وقد تبین لنا أن هنالک تلازماً بین الخطابین الوصفی والحجاجی فی الرساله، وأن ثمه لجوءاً إلى التکثیف الوصفی، وهو تکثیف یلائم الخطاب الإعلامی الرسالی، والخطاب الوصفی خطاب معرفه، یأتی مشبعاً بذاتیه الواصف، ولا یقتصر الوصف على الرؤیه البصریه فقط، وتأتی أهمیته من الجانبین المعرفی الإخباری والفنی الجمالی. وقد تبین لنا أن هنالک تلازماً بین الخطابین الوصفی والحجاجی فی الرساله، وأن ثمه لجوءاً إلى التکثیف الوصفی، وهو تکثیف یلائم الخطاب الإعلامی الرسالی، والخطاب الوصفی خطاب معرفه، یأتی مشبعاً بذاتیه الواصف، ولا یقتصر الوصف على الرؤیه البصریه فقط، وتأتی أهمیته من الجانبین المعرفی الإخباری والفنی الجمالی.
السرد الکولاجیّ وخصائصه فی روایه "إسکندریتی" لإدوار الخراط(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
الروایه العربیه الجدیده استعارت من الفنون الأخری عده من التقنیات، منها تقنیه الکولاج التی سیتم استخدامها فی الروایه بصعوبه، للافتراقات البنیویه التی توجد بین الأسلوب الروائی و هذا الفن التشکیلی. وقد تم توظیف هذه التقنیه فی الروایه العربیه حتی أدّی إلی بناء السردیه الجدیده. ففی السرد الکولاجی یقوم الروائی عبر سیطره الوصف بالتقلیل من حده الحدث وهیمنته، أو اخفاء الشخصیه أو حذفها رامیاً إلى جعل المکان بطلاً لروایته أو وسیله لانعکاس هواجسه وانفعالاته؛ ما یؤدی إلى جعل الروایه تتشکل من الصور المتشظیه البصَریه، وتنتهی إلی تکوین السرد الکولاجی الخلّاب والمتقطع الذی یفوح بالرائحه التمثیلیه الجدیده التی تنخرط فی التجریب الروائی بعیده عن جذور الروایه التقلیدیه. هذه الدراسه تتوخی دراسه هذه التقنیه السردیه فی روایه "إسکندریتی" لإدوار الخراط، ومعرفه النسَق والأسلوب السائد فی الروایه العربیه الجدیده عامه. وقد توصلت الدراسه إلى أن الخراط، خلق روایه إبداعیه یهیمن علیها الوصف بدل السرد، والوصف فیها من نوع الأوصاف الکولاجیه المتنوعه المتشظیه والبطل فیها المکان بدل أن یکون شخصیه من الشخصیات الإنسانیه. کما أدّی اختیار هذا الأسلوب السردی فی الروایه إلی هیمنه الذات ومشاعرها الإنسانیه والغنائیه وتحطیم الزمن وعدم توظیفه.
المکان وتوظیفه الدّلالی فی روایه حبّی الأوّل لسحر خلیفه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات الادب المعاصر سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۴
25 - 50
إنّ المکان کأحد العناصر المکونه للسرد، یعکس محل وقوع الأحداث والوقائع، ویعرض صوره شامله للروایه. وهذا العنصر إضافه علی تصرف قسم کبیر من الروایات الفلسطینیه، یؤدّی دوراً عملیاً فی تعمیق المواضیع المدروسه من قبل الروائیین الفلسطینیین. وسحر خلیفه کإحدی الکتّاب الفلسطینیین الملتزمین، والتی لاتزال لدیها الاهتمام بوطنها المحتل، استطاعت أن تشیر إلى أسباب هزیمه الفلسطینیین عبر توظیف هذا العنصر فی روایه حب ّی الأوّل الرومانسیه التی ألّفتها عام 2010م. هذا المقال بصدد دراسه مکانه ودور الأماکن الرئیسه والتقابلات الموجوده بینها فی هذه الروایه معتمداً المنهج الوصفی-التحلیلی وکذلک معالجه دلالات الأماکن الفرعیه التی تستخدم فی بناء الأماکن الرئیسه، من منظور الانفتاح والإغلاق، وکذلک الحمیمیه والوحشیه. تبین النتائج بأن الأماکن الرئیسه فی هذه الروایه هی المدن والقری، والأماکن الفرعیه هی المقهی والمطار وبیت آل قحطان. ومدینتی النابلس والشام من بین الأماکن الرئیسه تحظى بدور هامّ فی هذه الروایه لتجسید الأجواء السائده علی فلسطین آنذاک. ویعتبر المقهی علی أنّه مکان فرعی آخر ولکن مفتوح، أفضل مکان لتصویر أسباب هزیمه الفلسطینیین فی هذه الروایه. إنّ أهمّ أداه تستخدمها الکاتبه لإظهار الأمکنه فی حبی الأول هو الوصف والذی یلعب دوراً هاماً فی العرض التفصیلی للقری والطبیعه والناس کما أنّ توظیفه الإیهامی والجمالی هما الأکثر استخداماً من بین أدات الوصف فی روایه سحر خلیفه.
الخیل والفرس فی دیوان المتنبی
منبع:
دراسات الادب المعاصر سال دوم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۶
117 - 126
حوزه های تخصصی:
تدخل أسماء الحیوانات، وأوصافها فی دواوین الشعراء تاره لوصف الحیوان، وتاره لأغراض أخری، وللفرس مکانه سامیه عند الشعراء، خاصه عند المتنبی فی المدح، والفخر. إن المتنبی من أهم الشعراء الذین استفادوا من الفرس فی مفاخراته، ومدائحه. تصدی هذا المقال لیدرس الفرس فی شعر المتنبی، ولهذا الغرض یدرس من خلال مدائحه، وفخریاته، حالات مختلفه من الخیول، کالأوصاف الجسمیه، والظاهریه للحیوان، وحرکه الخیول علی أجساد القتلی، وانسکاب دماء القتلی، کالأنهار علی أبدان الخیول، وحالات التقاء الخیول، والجیوش، مع توصیف قدرتها ومقاومتها أمام عدد الجیوش، والغبار المتراکم الذی یصعد من حوافر الخیل خلال ساحه المعرکه، وحالات الخیول، وحرکاتها فی الدماء وعلی الجثث.
الوصف فی شعر خلیل مردم بک(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات الادب المعاصر سال پنجم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۸
111 - 126
حوزه های تخصصی:
الشاعر خلیل مردم بک نموذجاً رائعا من رجال البیان لصدر هذا العصر فی أدبه ونتاجاته، رفع اسم بلاده عالیا، وناضل فی سبیلها کل حیاته. فقد کان من الأوائل الذین استساغوا الادب الضخم والعباره الفخمه والشعر المتین، وأفاد منه، فکان صله الوصل بین القدیم والحدیث، مال إلی الوصف، جمع أطایب القول وأحاسن الصور، وعرضها فی أجمل ثوب وأحسن حلی، وقاسی فی سبیل ذلک ما لا یقاسیه جیلنا من فقد المصادر، وندره الخزائن، وقله الثقافه، وضآله التعلیم، وجفافا لینابیع. فهذا المقال دراسه حول حیاه الشاعر خلیل مردم بک ومیله إلی الوصف والطبیعه والفن، وجوله قلیله فی شعره القومی والمصدر المهم هو دیوان الشاعر.
معروف الرّصافی؛ نبذه من حیاته وأدبه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات الادب المعاصر سال پنجم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۱۹
61 - 67
حوزه های تخصصی:
یعتبر معروف الرصافی أحد أربعه مجیدین من شعراء العراق المحدثین؛ والآخرون هم الزهاوی ، و الکاظمی ، و الشبیبی . ولد الرصافی ببغداد حوالی سنه 1875 م، وتعلّم القراءه والکتابه، وحفظ القرآن فی مکاتب العراق، ثمّ دخل المدرسه العسکریه، ولکنّه نفر منها، وانصرف إلی الدراسه الحرّه والمدارس الدینیه، وقد وجهه شیخه الآلوس وجهه أدبیه. کان الرصافی فقیراً فاشتغل بالتعلیم والصحافه، وعین مفتشاً للغه العربیه بوزاره المعارف، ثمّ انتخب نائباً فی المجلس النیابی، وکانت وفاته سنه 1945م. أنتج الرصافی کثیراً من المؤلَّفات ودیوان شعر کبیر، أکثر فیه من الوطنیات والوصف والاجتماعیات. کان الشاعر کثیر العطف علی البائسین، یصوّر آلامهم، ویستحثّ قومه علی الرّفق بهم، وقد برع فی هذا اللون براعه فائقه لأنه ذاق مراره العیش وقسوه الحیاه.