مهندسی سیستم و بهره وری

هدف تحقیق حاضر شناسایی موانع هماهنگی سازمانی در اجرای راهبردها با تأکید بر عناصر سازمانی که شامل عنصر استراتژی، ساختار سازمانی و تکنولوژی سازمانی می باشد. نوع پژوهش حیث هدف، کاربردی–توسعه ای می باشد. روش پژوهش به صورت آمیخته کمی-کیفی می باشد. جامعه مشارکت کنندگان تحقیق در مرحله دلفی شامل 10 نفر از خبرگان علمی و صاحب نظران حوزه مدیریت دولتی و خبرگان اجرایی سازمان فضایی ایران می باشد که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. روش نمونه گیری در بخش دوم تصادفی ساده که با استفاده از فرمول کوکران، 212 نفر از کارشناسان هوا و فضا انتخاب شدند. روش گرداوری داده ها کتابخانه ای و میدانی و ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه حاصل از فن دلفی بود. روایی محتوایی پرسشنامه توسط خبرگان تأیید شد و پایایی پرسشنامه ها در یک مطالعه مقدماتی با 30 آزمودنی و ضریب آلفای کرونباخ بالاتر از 7/0 تأیید شد. داده ها توسط نرم افزار SPSS و لیزرل مورد تحلیل قرار گرفت. در بخش آمار توصیفی از میانگین و انحراف معیار استفاده شد و در بخش آمار استنباطی ابتدا از آزمون کلموگروف اسمیرنوف برای تشخیص نرمال بودن داده ها و آزمون KMO و بارتلت جهت بررسی کفایت نمونه گیری، تحلیل عاملی تأییدی جهت بررسی روابط بین متغیرها و شاخص ها استفاده شد. در بخش دلفی فازی از روش AHP در جهت اولویت بندی یافته های تحقیق استفاده شد. نتایج بخش دلفی پژوهش نشان داد که موانع فرهنگی با 11 شاخص، موانع ساختاری با 8 شاخص، موانع فناورانه با 7 شاخص و موانع استراتژیک با 5 شاخص از موانع هماهنگی راهبردی با تأکید بر عناصر سازمانی می باشد. همچنین تمام بارهای عاملی معنی دار بوده و در سطح اطمینان 95% تأیید شدند. همچنین موانع فناوری رتبه یک و موانع استراتژیک رتبه آخر را به دست آمده است.

این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر چابکی نسل چهارم دانشگاه ها، به صورت مطالعه موردی در دانشگاه گناباد انجام شده است. چابکی دانشگاه به ساختاری انعطاف پذیر جهت پاسخگویی کارآمد و اثربخش به الزامات محیطی و سازگاری با تغییرات متعدد اشاره دارد. این تغییرات ازنظر محتوایی به دانشگاه نسل چهارم و ازنظر ساختاری به دانشگاه های چابک منتهی می شود. دستیابی به چابکی نیازمند توانمندسازها و قابلیت هایی است که بتواند دانشگاه را در مسیر تحول به سمت نسل چهارم هدایت کند. این پژوهش با استفاده از روش ترکیبی فراترکیب (مرور نظام مند ادبیات) و تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره فازی اجرا شده است. ابزار گردآوری داده ها، بررسی اسناد و مدارک موجود در حوزه پژوهش بوده است که در این راستا 59 مقاله شناسایی شد که پس از پالایش و کنترل کیفیت، 24 مقاله به عنوان مبنای تحلیل انتخاب شدند. به منظور هماهنگ سازی این عوامل با دانشگاه موردمطالعه، نظرات خبرگان دانشگاه گناباد در قالب یک تیم تصمیم هفت نفره از مدیران ارشد و میانی جمع آوری شد. در این پژوهش، 10 عامل اصلی شامل تکنولوژی اطلاعات، منابع مالی، فرهنگ، پایش مستمر سطح چابکی، مدیریت منابع، سازمان یادگیرنده و غیره شناسایی شدند. پس از ارزیابی وضع موجود و تعیین اهمیت هرکدام از عوامل، وزن آن ها با استفاده از روش AHP فازی محاسبه شد. پرسشنامه های ارزیابی وضع موجود و توانمندی اجرایی هر عامل نیز توسط تیم تصمیم تکمیل شدند. درنهایت، داده ها در ماتریس دوبعدی توانمندی-شکاف موزون تحلیل شدند و اولویت بندی عوامل انجام گرفت. نتایج نشان داد که عوامل منابع مالی سازمان، فرهنگ، پایش مستمر سطح چابکی، مدیریت منابع و سازمان یادگیرنده در اولویت بالاتری قرار دارند. این یافته ها نشان می دهد که برای تحقق دانشگاه های نسل چهارم، علاوه بر توسعه فناوری، باید بر بهبود مدیریت منابع، ایجاد فرهنگ تغییر و سیستم های ارزیابی عملکرد تأکید شود. این پژوهش چارچوبی منسجم ارائه می دهد که می تواند به مدیران و سیاست گذاران دانشگاهی کمک کند تا مدل های مدیریتی و آموزشی خود را بهینه سازی کرده و دانشگاه ها را در مسیر تحول به سمت نسل چهارم هدایت نمایند.

پیشرفت های اخیر در حوزه فناوری اطلاعات، به ویژه ظهور زبان های برنامه نویسی مبتنی بر بلوک، روش های یادگیری برنامه نویسی را متحول کرده است. عوامل مختلفی ازجمله ویژگی های شخصیتی کاربران بر میزان پذیرش این زبان ها تأثیرگذار است. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر ویژگی های شخصیتی بر پذیرش زبان های برنامه نویسی مبتنی بر بلوک، مدلی جامع ارائه می دهد. این مدل با تلفیق نظریه های روانشناسی و مدل پذیرش فناوری، به تحلیل عواملی می پردازد که بر سهولت استفاده و سودمندی درک شده کاربران تأثیرگذارند. نتایج نشان می دهد که ویژگی هایی مانند برونگرایی، وظیفه مداری، توافق پذیری و تفاوت های جنسیتی، تأثیر معناداری بر نحوه تعامل کاربران با این زبان ها دارند. طراحی محیط های برنامه نویسی باید با توجه به ویژگی های شخصیتی کاربران صورت گیرد. همچنین، پژوهش حاضر پیشنهاد می کند که مطالعات آتی به بررسی تأثیر عوامل اجتماعی، بازی سازی و فناوری های نوظهور بر پذیرش این زبان ها بپردازند.

با وجود اهمیت بالای انگیزش در ارتقای عملکرد و بهره وری تحصیلی دانشجویان، هنوز مشخص نیست کدام عوامل انگیزشی بیشترین اثر را در این زمینه دارند. همچنین، نقش تفاوت های سال ورود به دانشگاه در شدت این اثرگذاری کمتر موردتوجه قرار گرفته است. تبیین این موضوع می تواند به سیاست گذاری های هدفمند برای بهبود سیستم آموزشی منجر شود. پژوهش حاضر باهدف اولویت بندی عوامل انگیزشی مؤثر در عملکرد و پیشرفت یا بهره وری تحصیلی دانشجویان دانشکده دندانپزشکی با در نظر گرفتن متغیر تعدیل گر سال ورود به دانشگاه تهران انجام شده است. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر نحوه گردآوری اطلاعات، توصیفی از نوع پیمایشی و مقطعی است. جامعه آماری تحقیق حاضر را کلیه دانشجویان دانشکده دندانپزشکی دانشگاه تهران از سال 1394-1400 به تعداد 492 نفر تشکیل داده اند که از طریق جدول کرجسی و مورگان 216 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به تفکیک سال ورود به عنوان نمونه انتخاب شده اند. برای سنجش متغیرهای مدل تحقیق از پرسشنامه عملکرد تحصیلی فام و تیلور، عوامل انگیزشی و معدل دانشجویان استفاده شده است. تجزیه وتحلیل اطلاعات در دو سطح توصیفی و استنباطی (مدل معادلات ساختاری) انجام گرفته و با استفاده از نرم افزارهای SPSS24, SMARTPLS اجراشده است. نتایج نشان می دهد که انگیزه درونی، انگیزه بیرونی، سخت کوشی و نیاز به پیشرفت از عوامل اصلی مؤثر بر عملکرد و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دندانپزشکی هستند. بااین حال، نقش سال ورود به دانشگاه تنها در رابطه انگیزه بیرونی و برخی جوانب انگیزه درونی با نتایج تحصیلی معنادار بود. بنابراین، برنامه های ارتقای انگیزش باید هم به نوع انگیزه و هم به ویژگی های دانشجویان توجه داشته باشند همچنین در تصمیم گیری های کلان دانشگاه برای بهبود عملکرد و افزایش بهره وری دانشجویان راهگشا خواهد بود.

چالش بنیادین حکمرانی سازمانی یا همان چالش بین مالک و مدیر، در سازمان های پروژه بنیان یعنی جایی که هر مدیر پروژه یا طرح باید به مثابه مدیرعامل سازمانی موقت در تحقق اهداف سازمانی نقش آفرینی کند، پیوسته جاری و ساری است و حکمرانی مدیریت پروژه های سازمانی قرار است تا با تعریف زمین بازی مدیران و قواعد ناظر بر آن با اعمال نظارت، هدایت و کنترل راهبردی بر نحوه مدیریت پروژه ها در راستای تحقق منافع پایدار ذی نفعان، پاسخی درخور به این چالش دهد. ازآنجایی که تحقق حکمرانی سازمانی نیک به معنای تحقق اصول آن در بستر سازمان است، جهت مدل سازی آن، تلاش شد تا ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های تحقق عینی اصول پاسخگویی، مسئولیت پذیری، شفافیت، انصاف و پایداری، متناسب با نیازها و محدودیت های یک سازمان پروژه بنیان شناسایی و تبیین گردد. در این جهت با انجام تحلیل های علم سنجی علاوه بر شناسایی آثار پژوهشگران مطرح، محتوای مدل ها و چارچوب های حکمرانی مدیریت پروژه های سازمانی ارائه شده توسط مؤسسات و سازمان های فعال در این حوزه، به شکل هدفمند و با رویکرد تحلیل محتوای کیفی مورد کنکاش دقیق قرار گرفت. حساسیت نظری ایجادشده در این پژوهش، توجه هم زمان به دو حوزه دانشی متمایز حکمرانی و مدیریت پروژه، توجه به ماهیت چند سطحی بودن حکمرانی پروژه ها و نگاه به مسئله از دریچه حکمرانی سازمانی، منجر به ارائه چارچوبی شده که قادر است نحوه اعمال سازوکارهای حکمرانی نیک در یک سازمان پروژه بنیان را به خوبی توضیح داده و تابلویی از مسئولیت های گسترده هیئت های حکمران در لایه های مختلف سازمان ترسیم و دامنه تأثیر عملکرد و اعمال سیاست های آنان را توضیح دهد.

در شرایط کنونی که سازمان ها با تغییرات سریع و عدم قطعیت های بسیاری مواجه هستند، چابکی سرمایه انسانی به عنوان یک رویکرد کلیدی برای سازگاری و واکنش مؤثر در برابر محیط های پویای کسب وکار مطرح شده است. با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر مهارت های ارتباطی بر چابکی سرمایه انسانی با نقش میانجی فرآیند تصمیم گیری سازمانی در دانشگاه علوم پزشکی بیرجند پرداخته است. این تحقیق از نوع کاربردی و با رویکرد توصیفی-همبستگی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان این دانشگاه بوده که از بین آن ها، 370 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های معتبر مهارت های ارتباطی بارتون (Burton, 1990)، چابکی سرمایه انسانی علوی و همکاران (Alavi et al., 2014) و فرآیند تصمیم گیری سازمانی آرنولد و همکاران (Arnold et al., 2000) استفاده شد. برای تحلیل داده ها و بررسی فرضیه های تحقیق، از مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی و نرم افزارهای اسمارت پی.ال.اس و اس.پی.اس.اس نسخه 21 استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که مهارت های ارتباطی تأثیر مثبت و معناداری بر چابکی سرمایه انسانی دارد. رابطه معناداری بین مهارت های ارتباطی و فرآیند تصمیم گیری سازمانی یافت شد. تأثیر مستقیم فرآیند تصمیم گیری سازمانی بر چابکی سرمایه انسانی تأیید شد و همچنین نقش میانجی آن در رابطه بین مهارت های ارتباطی و چابکی سرمایه انسانی به طور معناداری مورد تأیید قرار گرفت. این نتایج نشان می دهد که برای افزایش چابکی سرمایه انسانی، بهبود مهارت های ارتباطی و ارتقای فرآیندهای تصمیم گیری سازمانی ضروری است.

رشد سریع و درهم تنیدگیِ غیرقابل کنترل تغییرات در دنیای امروز، سازمان ها و جوامع را ناگزیر می کند تا هوشمندانه به ترسیم تصاویر و سناریوهای مختلف از آینده های محتمل و مطلوب بپردازند و فعالانه در جهت تحقق بهترین نتایج گام بردارند. اهمیت این موضوع در صنایع راهبردی همچون صنعت فولاد دوچندان است، زیرا این صنعت نقشی حیاتی در اقتصاد و توسعه کشورها دارد. یکی از پیش شرط های اساسی آینده نگری، شناسایی مهم ترین روندهای کلان21 تأثیرگذار و ارزیابی تعاملات احتمالی آن هاست. در این پژوهش، به منظور شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر زنجیره تولید صنعت فولاد ایران و روندهای اصلی شکل دهنده آینده این صنعت در افق پنج ساله، ابتدا مرور نظام مندی بر اسناد معتبر و مرتبط انجام گردید و داده ها در قالب یک مدل تحلیلی دسته بندی شدند. درنهایت، هشت روند تأثیرگذار اصلی شناسایی شد که در میان آن ها، افزایش اهمیت مباحث زیست محیطی - به ویژه در زمینه پایداری و کاهش آلایندگی - برجسته تر بود. سپس، دلایل تأثیرگذاری این روندها بر تولید فولاد و زنجیره ارزش پایین دست بررسی شد. در پایان، توصیه های سیاستی مرتبط برای مواجهه با چالش ها و بهره برداری از فرصت ها ارائه گردید. این مطالعه، دیدگاه های ارزشمندی برای ذی نفعان صنعت فولاد به منظور برنامه ریزی استراتژیک و حرکت به سمت صنعتی سبز و پایدار فراهم می آورد.

انرژی از ارکان اصلی توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع به شمار می رود و نقشی اساسی در حوزه هایی مانند صنعت، حمل و نقل، کشاورزی و زندگی روزمره ایفا می کند. در این میان، برق به عنوان یکی از مهم ترین اشکال انرژی، جایگاه ویژه ای یافته و افزایش تقاضا برای آن، اهمیت انتخاب روش های مناسب تولید برق را بیشتر کرده است. روش های متعددی برای تولید برق وجود دارد، مانند نیروگاه های گازی، سیکل ترکیبی، زغال سنگ، هسته ای، خورشیدی، بادی، آبی، زمین گرمایی و ... که هرکدام ویژگی ها و پیامدهای متفاوتی دارند. با توجه به تفاوت های موجود در عملکرد، هزینه، اثرات زیست محیطی و ابعاد اجتماعی این روش ها، اولویت بندی تکنولوژی های تولید برق، گامی مهم در جهت دستیابی به توسعه پایدار و تصمیم گیری بهینه در بخش انرژی است. هدف این مقاله، شناسایی و اولویت بندی تکنولوژی های تولید برق با استفاده از معیارهای کیفی و کمی در کشور ایران است. بنابراین، ابتدا تکنولوژی های تولید برق شناسایی شده و مقادیر شاخص های زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و فنی مانند میزان انتشار گازهای گلخانه ای، هزینه تمام شده به ازای هر کیلووات ساعت برق، سرمایه گذاری اولیه، میزان اشتغال و ... برای هر کدام از تکنولوژی ها استخراج می شود. در نهایت، با استفاده از روش بهترین-بدترین، وزن شاخص ها تعیین و با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره ویکور، تکنولوژی های تولید برق اولویت بندی می شوند. نتایج نشان می دهند که سیکل ترکیبی بهترین تکنولوژی و نیروگاه هیدروژن سبز کم اهمیت ترین تکنولوژی در بین 13 تکنولوژی تولید برق هستند.