اندیشه مدیریت راهبردی

امروزه موانع گسترده ای بر سر راه پیشرفت بخش کشاورزی ایران قرار دارد. اگرچه به نظر برخی از فعالان بخش کشاورزی مهم ترین مانع در این حوزه نقض در جنبه های فناوری است، اما از نظر پژوهشگران مهم ترین مانع بر سر پیشرفت کشاورزی ایران، مربوط به جنبه های علوم انسانی-اجتماعی و در رأس آن ها موضوع مدیریت کسب وکار در این حوزه است. از این دیدگاه، اولین موضوع مورد مناقشه، نظام های تولید و بهره برداری کشاورزی است. آنچه در این پژوهش به عنوان مبنا قرار گرفته است، نظام بهره برداری خانوادگی در کشاورزی است که نمود آن در اجرا، کسب وکار خانوادگی کشاورزی است. بنابر این، مسئله اصلی این پژوهش عدم وجود الگویی برای طراحی و اجرای کسب وکارهای خانوادگی کشاورزی در کشور است. با این وجود هدف اصلی، طراحی الگویی است تا مجموعه اجزاء اصلی کسب وکار خانوادگی کشاورزی و روابط بین آن ها را در برگرفته و منطق کار کردن کسب وکار به عنوان یک کل را نشان دهد. در این پژوهش ابتدا با مطالعه ادبیات پژوهش، چارچوب مفهومی پژوهش که متشکل از اجزاء، رابط بین آن ها و محتوای آن ها است، بدست آمد. سپس بر اساس پروتکل مصاحبه، با دوازده نفر از خبرگان بخش کسب وکار کشاورزی مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته انجام شد. به منظور تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون و رویکرد استراید-استرلینگ استفاده شد که داده ها با با نرم افزار MAXQDA تحلیل شدند و نتایج حاصل 1596 کد و 565 مضمون پایه، 86 مضمون سازمان دهنده و 13 مضمون فراگیر به دست آمد. در نتیجه الگوی کسب وکار بخش کشاورزی با 12 جزءِ بخش های مشتریان، ارزش پیشنهادی، جریان درآمدی، کانال ها، ارتباط بامشتریان، ساختار هزینه، فعالیت های کلیدی، منابع کلیدی، معماری سرمایه انسانی، معماری سرمایه مالی، مشارکت های کلیدی و اداره راهبردی کسب وکار طراحی شد.

اقتصاد چرخه ای نگاه غیرخطی نوین در حوزه های تولید و مصرف دارای مزایای بسیاری بوده و توجه افراد و سازمان های متعددی را به جهت منافع و ارزش های اقتصادی، اجتماعی و محیطی به خود جلب نموده است. سطح کلان اقتصاد چرخه ای مسائل و موضوعات، سیاست های کلان را شامل شده و محل تجمیع همه رویه ها و فرایندهای سطوح شرکتی و میان شرکتی است. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش فراترکیب، دلفی فازی و نگاشت شناختی فازی به شناسایی مولفه ها و اقدامات موثر در سطح کلان اقتصاد چرخه ای و چگونگی نحوه روابط علّی میان آن ها می-پردازد. از این رو مقالات مرتبط با اقتصاد چرخه ای از سال 2015 تا 2020 ملاک عمل قرار گرفته است. 104 مقاله از پایگاه علمی وب آف ساینس و اسکوپوس موردمطالعه قرار گرفت. به منظور ارزیابی میزان توافق میان کدگذاری ها، از نرم افزار spss و آزمون کاپا استفاده شده است. مولفه ها و اقدامات موثر در چهار دسته سیاست های کلان، اقدامات کلان، زیرساخت های کلان و فرهنگ سازی و آگاهی بخشی کلان دسته بندی و نگاشت شناختی فازی ادغامی خبرگان ترسیم گردید. وزن اعتباری اثرگذاری در نگاشت شناختی فازی ادغامی نشان می دهد مدیریت کارای منابع طبیعی و محیطی، ارائه آموزش ها به مشتریان و شرکت ها، تدوین سیاست ها و مشوق های حمایتی و فعال نمودن بازارهای محصولات دست دوم و بازیافتی مهم ترین می باشند.

بحث سلامت جسمانی یکی از مباحثی است که خط مشی گذاران هر کشور باید بدان توجه داشته و برای آن برنامه ریزی داشته باشند. این موضوع زمانی مهم تر می شود که طبق آمارهای مختلف، پس از همه گیری ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، دانش آموزان با مشکلاتی از جمله اضافه وزن و عدم تحرک روبرو شده اند. یکی از ابزارهایی که خط مشی گذاران می توانند از آن برای تغییر رفتار دانش آموزان کمک بگیرند، استفاده از ابزارهای خط مشی رفتاری می باشد. در این پژوهش پس از مطالعه ی ادبیات حوزه ی رفتاری و مشورت با نخبگان این حوزه، دو اقدام اصلاح رفتاری را طراحی کرده و به روش شبه تجربی در مدارس منتخب اجرا کردیم. به این صورت که رفتار دانش آموزان در پیش آزمون و پس آزمون بررسی و ثبت گردید. اردوی حرکتی و بوفه ی مدرسه دو اقدامی بود که پس از طراحی، یکی از آن (اردوی حرکتی) در مدرسه ی پسرانه ی صالحین و دیگری (بوفه ی مدرسه) در مدرسه ی دخترانه ی استاد مطهری اجرا گردید. نتایج این دو اقدام نشان داد استفاده از ابزارهای خط مشی رفتاری در تغییر رفتار دانش آموزان اثربخش خواهد بود.

مهم ترین مسیر برای بقا و به دور ماندن از تکانه های اقتصادی، استفاده از دانش برای بلوغ سازمان و رشد قابلیت های صادراتی آن متناسب با تغییرات محیط بین المللی است. هدف از این مطالعه آن است که با ارائه مدلی اثرگذاری اکتساب دانش مربوط به کسب وکارهای بین المللی به درون سازمان در بین المللی شدن آن را بیازماید. کسب وکارها به منظور بهره برداری از فرصت های رشد، دسترسی به مشتریان جدید و تطبیق با تغییرات محیط برون مرزی وارد عرصه فعالیت های بین المللی می شوند. ازآنجا که اطلاعات تفصیلی در مورد شرکت های کوچک و متوسط تولیدی صادرکننده وجود ندارد، با استفاده از فرمول تعدیل شده کوکران برای جامعه آماری نامعلوم، حجم نمونه تحقیق بر اساس واریانس گروه خبرگان، 160 نمونه برآورد شد. نوع پژوهش کاربردی و از روش آمیخته کیفی مصاحبه و گلوله برفی و کمّی معادلات ساختاری به عنوان ابزار تحلیل پرسش نامه برای تبیین مدل بهره برده شده است. به کمک گروه خبرگان پایایی با آلفای کرونباخ 78% برای پرسش نامه تحقیق برآورد گردید. نتایج تحلیل ها نشان داد که مدل ارائه شده برازش خوبی دارد و تزریق دانش حاصل از یادگیری سازمانی موجب بلوغ سازمانی و استفاده مؤثرتر از قابلیت های پویای صادراتی و در نتیجه بهره مندی مؤثرتر سازمان از فرصت های کسب وکار بین المللی می شود.

بانکداری تمام دیجیتال شکلی از بانکداری است که در آن تمام فرایندها به شکل غیرفیزیکی و بر بستر سامانه های دیجیتالی انجام می شود. تحول دیجیتال در دو دهه اخیر تغییر بسیار زیادی بر بستر و اشکال بانکداری گذاشته است. در ایران نیز صنعت بانکداری یکی از پیشگامان جاری سازی تحول دیجیتال است؛ ولی موانعی صنعت بانکداری ایران را از تحقق بانکداری تمام دیجیتال و رسیدن به استانداردهای بانکی کشورهای توسعه یافته باز داشته است. این پژوهش به احصاء موانع تحقق تحول دیجیتال در صنعت بانکداری ایران با بررسی پژوهش های گذشته در این زمینه می پردازد. این نوشتار با بررسی اولیه ۱۲۸ مقاله و بررسی نهایی ۲۵ مقاله در بازه زمانی ۱۶ ساله (۱۳۸۵ تا ۱۴۰۱) که در بستر صنعت بانکداری ایران انجام شده است با روش فراترکیب، موانع تحقق تحول دیجیتال در این صنعت را در یک تقسیم بندی منسجم گردآوری کرده است. برای تجزیه و تحلیل داده های مقالات از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. ۸۸ مضمون پایه در قالب ۷ مضمون سازمان دهنده و ۲ مضمون فراگیر استخراج شده است. یافته های این پژوهش حکایت از این دارد که برای رفع موانع تحقق تحول دیجیتال در صنعت بانکداری ایران باید علاوه بر عوامل زیرساختی فنی، مالی و حقوقی-سیاسی، به عوامل محتوایی و نرم افزاریِ رهبری دیجیتال، سازمان، فرهنگ و دانش و مهارت بها داده شود و بانکداری تمام دیجیتال در ایران تنها با رویکرد جامع نگرانه می تواند محقق گردد.

نظام حکمرانی فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران به واسطه توسعه پرشتاب فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال های گذشته ساختارهای گوناگونی را تجربه نموده است. در دهه اخیر با توجه به مسائل فرا بخشی فضای مجازی و سریان آن به نظام های اجتماعی مختلف، ساختاری شورایی و فرا قوه ای به نام «شورای عالی فضای مجازی» با هدف تمرکز و یکپارچه سازی سیاست گذاری فضای مجازی تشکیل گردید. اکنون پس از گذشت یک دهه از عمر این شورا، لازم است عملکرد این نهاد در تناسب با اهداف و وظایف مشخص شده برای آن مورد ارزشیابی قرار گیرد. ازاین رو هدف از اجرای پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل شکاف عملکردی شورای عالی فضای مجازی است که ضمن ارزشیابی مسیر طی شده، مسیر پیش روی این نهاد را نیز روشن می سازد. پژوهش حاضر تحقیقی از نوع آمیخته اکتشافی است. در بخش کیفی، داده های گردآوری شده از اسناد، منابع کتابخانه ای، بیانات رهبری و مصاحبه ها با استفاده از روش تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفتند و درنهایت اهداف و وظایف شورای عالی فضای مجازی در 23 مضمون سازمان دهنده و 5 مضمون کلیدی طبقه بندی گردیدند. در بخش کمی نیز برای تحلیل داده های گردآوری شده از پرسشنامه از روش تحلیل اهمیت-عملکرد (IPA) استفاده شده است. برای این پژوهش می توان دو یافته مهم را برشمرد: اول، شناسایی و طبقه بندی مجموع اهداف و وظایف شورای عالی فضای مجازی و اعتبار یابی آن که در گام اول پژوهش انجام شده است؛ دوم، دسته بندی این مؤلفه ها از منظر خبرگان و بر اساس عملکرد شورا در «ناحیه تمرکز»، «ناحیه استمرار کار خوب»، «ناحیه اولویت پایین» و «ناحیه اتلاف منابع» است. یافته ها حاکی از آن است که به صورت کلی شورای عالی فضای مجازی لازم است اکثر مؤلفه های مربوط به کار ویژه «تصمیم گیری و طراحی خط مشی» و «ارزشیابی خط مشی» را تقویت نماید.