مدیریت راهبردی دانش سازمانی (مدیریت دانش سازمانی سابق)

زمینه/هدف: امروزه، شیوه ارزش آفرینی با تأثیرپذیری از پویایی رقابت دگرگون شده است. این لزوم توجه شرکت ها به دانش و نوآوری برون سازمانی برای خلق ارزش را شدت بخشیده است. لذا این مطالعه با درنظرگرفتن نقش میانجی راهبرد نوآوری و فعالیت های نوآوری باز به بررسی تأثیر ظرفیت جذب دانش بر عملکرد شرکت ها پرداخته است. روش پژوهش: این پژوهش دارای پارادایمی اثبات گرا و رویکردی قیاسی است که از نظر هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش گردآوری داده ها توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری شامل 5029 شرکت دانش بنیان در استان تهران بود. حجم نمونه با نرم افزار جی پاور 313 شرکت تعیین شد. داده ها با پرسش نامه استاندارد لی و همکاران (2022)، کاراسکو-کارواخال و همکاران (2023)، نقش بندی و جاسم الدین (2018) و میلووانویچ و همکاران (2016) و روش نمونه گیری تصادفی ساده طی یک پیمایش آنلاین گردآوری شد. برای سنجش روایی از روایی صوری و روایی سازه (روایی همگرا و واگرا) استفاده شد. پایایی نیز با آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی ارزیابی شد. پس از تأیید روایی و پایایی، مدل پژوهش با تکنیک مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار SmartPLS 3 تحلیل گردید. یافته های پژوهش: یافته ها نشان داد ظرفیت جذب دانش به ترتیب با ضریب مسیر 409/0، 306/0، 329/0، 431/0 و آماره تی 833/9، 740/5، 692/6 و 116/11 بر راهبرد نوآوری، نوآوری باز خروجی و ورودی و عملکرد شرکت تأثیر معناداری دارد. همچنین، تأثیر معنادار راهبرد نوآوری به ترتیب با ضریب مسیر 367/0، 265/0، 438/0 و آماره تی 607/8، 813/3 و 168/11 بر نوآوری باز خروجی و ورودی و عملکرد شرکت تأیید شد. به علاوه، تأثیر نوآوری باز ورودی بر عملکرد شرکت با ضریب مسیر 248/0 و آماره تی 633/3 تأیید اما تأثیر نوآوری باز خروجی بر عملکرد شرکت با ضریب مسیر 068/0 و آماره تی 228/1 رد شد. در نهایت، نقش میانجی راهبرد نوآوری با ضریب مسیر 179/0 و آماره تی 437/2 تأیید اما نقش میانجی نوآوری باز ورودی و خروجی به ترتیب با ضریب مسیر 021/0، 081/0 و آماره تی 719/0 و 612/1 رد شد. نتیجه گیری: مدیران شرکت های دانش بنیان باید بدانند که بهبود عملکرد شرکت به ایجاد شرایطی بستگی دارد که فرایندهای مرتبط با نوآوری را بهبود می بخشد. لذا آن ها باید سرمایه گذاری در دانش و نوآوری برون سازمانی را توأمان با داخل سازمان در اولویت قرار دهند. اصالت/ارزش: این مطالعه اولین پژوهشی است که بر اهمیت ارتباط بین دانش جدید و تدوین و اجرای راهبرد نوآوری به منظور نوآوری باز موفق در شرکت های دانش بنیان مستقر در یک کشور در حال توسعه و نیز مکانیسم های میانجی که دانش بازار را به عملکرد بالا تبدیل می کند، متمرکز شده است. 

زمینه/ هدف: سازمان ها در محیط پویا و رقابتی امروزی با چالش هایی مانند کمبود منابع و نیروی انسانی فنی و متخصص و متعهد مواجه اند. پژوهش حاضر باهدف دستیابی به الگوی شایستگی های کلیدی و مهارت های تخصصی دانشکاران در عصر دانش محوری مبتنی بر بیانات امام خامنه ای (مدظله العالی) به عنوان یکی از زیرساخت های اصلی در جریان علمی کشور به عنوان ضامن پیشرفت کشور، صورت گرفته است. روش پژوهش: این پژوهش از نظر فلسفه و پارادایم فلسفی در قلمرو پژوهش های تفسیری و مبتنی بر تفسیر داده های کیفی شکل گرفته و از روش شناسی تحلیل مضمون و نرم افزار اطلس تی 24 برای تجزیه وتحلیل داده های کیفی استفاده شده است. برای دستیابی به واحدهای تحلیل، پس از جستجوی کلیدواژه های از جمله «تجربه»، «تجارب»، «تجربیات»، «مجرب»، «مجربان»، «مجربین»، «عبرت»، «خبره»، «خبرگان»، «حافظه تاریخی» و مشقات آنها در بیان و بنان انتشاریافته از امام خامنه ای مدظله العالی، (736) واحد معنا شناسایی گردید. یافته های پژوهش: بر اساس یافته های پژوهش، (229) مضمون پایه، (40) مضمون سازمان دهنده و (4) مضمون فراگیر شامل شایستگی های شناختی، شایستگی های شخصیتی، شایستگی های رفتاری و مهارت های تخصصی استخراج گردید. در پایان، شبکه مضامین ترسیم و مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر در حوزه مدیریت تجارب ارائه گردید. نتیجه گیری: مدل شایستگی دانشکاران با توجه به بیانات مقام معظم رهبری، به طور خاص بر توسعه جامع و چندبعدی دانشکاران تاکید دارد که شامل شایستگی های عقلانی، شخصیتی، رفتاری و مهارت های تخصصی است. این مدل با توجه به اهداف فرهنگی و تمدنی ایران، تاکید بیشتری بر جنبه های رفتاری و فرهنگی دارد که می تواند به عنوان یک الگوی بومی برای توسعه دانشکاران در کشور مورد استفاده قرار گیرد. مقایسه با پژوهش های مشابه نشان می دهد که در حالی که اصول کلی شایستگی دانشکاران در سطح جهانی به رسمیت شناخته شده است، اما نیازهای فرهنگی و اجتماعی می تواند به توسعه مدل های خاص هر کشور کمک کند. اصالت/ارزش: الگوی شایستگی مطلوب دانشکاران مبتنی بر بیانات مقام معظم رهبری مورد بررسی و پژوهش قرار گرفت و از نظر قلمرو دارای مشابهت و از نظر منابع مورد بررسی متفاوت است. این شایستگی های دارای ویژگی نزدیکی به منابع اسلامی دست اول را دارد و از این نظر می توان منابع مورد استفاده را کلیدی دانست.

زمینه/ هدف: این پژوهش به بررسی جامع مدیریت دانش در آموزش عالی می پردازد. هدف اصلی، شناسایی عوامل موفقیت، چالش ها و راهکارهای پیاده سازی مدیریت دانش است. روش پژوهش: رویکرد این پژوهش، فراترکیب کیفی بوده و جامعه آماری شامل مطالعات مرتبط با مدیریت دانش در آموزش عالی بین سال های 2018 الی 2023 است. نمونه تحقیق، 9 مقاله منتخب از بین 80 مقاله بررسی شده از پایگاه های علمی معتبر بین المللی می باشد که دلیل انتخاب این تعداد مقاله، تحلیل دقیق تر در چارچوب زمانی و منابع موجود است. جمع آوری داده ها از طریق جستجوی نظام مند در پایگاه های (Web of Science, Scopus, Google Scholar) انجام شده است. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. یافته های پژوهش: یافته ها نشان می دهد عوامل کلیدی موفقیت، شامل فرهنگ سازمانی، زیرساخت فناوری اطلاعات، حمایت مدیران ارشد، سیستم پاداش و ساختار سازمانی منعطف است. چالش های اصلی عبارتند از مقاومت در برابر تغییر، فقدان فرهنگ اشتراک دانش و کمبود منابع. در نهایت، پیاده سازی موفق مدیریت دانش نیازمند رویکردی جامع است که ابعاد سازمانی، فرهنگی، فناورانه و انسانی را در بر می گیرد. پیشنهاد می شود مؤسسات آموزش عالی استراتژی جامع مدیریت دانش تدوین کرده و برنامه های آموزشی، انگیزشی و فناورانه متناسب را اجرا نمایند.

زمینه/هدف: طی سالیان اخیر دررابطه با مدیریت دانش، زنجیره تأمین پایدار و نوآوری سازگار با محیط زیست مطالعات زیادی انجام شده است، اما در هیچ یک به بررسی روابط چندبعدی بین متغیرها و علی الخصوص موضوع نوآوری سازگار با محیط زیست، به عنوان مکانیسمی که رابطه استراتژی های مدیریت دانش و عملکرد زنجیره تأمین پایدار را میانجی می کند، پرداخته نشده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر استراتژی های مدیریت دانش بر عملکرد زنجیره تأمین پایدار با نقش میانجی گری نوآوری سازگار با محیط زیست است. روش پژوهش: بدین منظور از روش تحقیق توصیفی - پیمایشی استفاده شد و پرسش نامه محقق ساخته که از منابع موجود در پیشینه تحقیق تهیه شده و میزان روایی آن با استفاده از شاخص های روایی ظاهری، محتوایی، بار عاملی، روایی همگرا (AVE)، فورنل و لاکر، معیار ضریب تعیین، Q^2 و نیکویی برازش و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تایید گردیده بود، با روش نمونه گیری قضاوتی و هدفمند بین ۲۰۰ نفر از کارکنان شرکتهای کوچک و متوسط استان سمنان توزیع شد. یافته های پژوهش: بنا به نتایج حاصل از فرضیات فرعی پژوهش نیز مشخص شد استراتژی های مدیریت دانش بر عملکرد زنجیره تأمین پایدار (با ضریب اثر 0.178) و عملکرد نوآوری سازگار با محیط زیست (با ضریب اثر 0.301) و همچنین نوآوری سازگار با محیط زیست بر عملکرد زنجیره تأمین پایدار (با ضریب اثر 0.590) تأثیر مثبت و معناداری داشته است و بدین ترتیب تمامی فرضیات پژوهش تایید گردید. نتیجه گیری: نتایج حاصل از بررسی داده های پرسش نامه بر مبنای تحلیل های صورت گرفته با نرم افزارهای SPSS وSmart PLS ، مشخص نمود نقش نوآوری سازگار با محیط زیست به عنوان متغیر میانجی، بر روی تأثیر استراتژی های مدیریت دانش بر عملکرد زنجیره تأمین پایدار مثبت و معنادار (با ضریب اثر 0.498) بوده است.

هدف: امروزه شرکت ها برای بقای خود در شرایط پیچیده نیاز به نوآوری دارند تا به تولید محصولات و خدمات جدید اقدام کنند. در این راستا، عامل مهم اثرگذار و کلیدی، دستیابی به سرمایه انسانی شایسته است، زیرا به عنوان عامل سازنده شرکت ها تلقی می شود؛ لذا، هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین سرمایه انسانی و نوآوری با نقش میانجی اشتراک دانش و شبکه سازی رسانه های اجتماعی در شرکت های خلاق در ایران بود. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است. رویکرد این پژوهش کمّی است که با استفاده از روش پیمایشی انجام گرفته است. از میان 1611 شرکت خلاق در زمان اجرای پژوهش، 311 شرکت با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی به عنوان نمونه انتخاب گردید. گردآوری داده ها به وسیله پرسش نامه استاندارد انجام گرفت. پایایی پرسش نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بررسی شد و مقادیر به دست آمده نشان داد پایایی متغیرهای پژوهش شامل سرمایه انسانی، اشتراک دانش، شبکه سازی رسانه های اجتماعی و نوآوری به ترتیب برابر با 842/0، 863/0، 890/0 و 856/0 بود که حاکی از پایایی مناسب پرسش نامه بود. تعداد 233 پرسش نامه تکمیل شده با استفاده از نرم افزارهای اس پی اس اس و اسمارت پی ال اس تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که سرمایه انسانی با ضریب مسیر 237/0 بر نوآوری اثر مستقیم داشت. همچنین، سرمایه انسانی از طریق متغیرهای میانجی اشتراک دانش وشبکه سازی رسانه های اجتماعی به ترتیب با ضرایب مسیر 169/0 و 180/0 تأثیر مثبت و معناداری بر نوآوری شرکت های خلاق گذاشته است. نتیجه گیری: به طورکلی این پژوهش نشان داد با ارتقای منابع انسانی می توان بر نوآوری در شرکت های خلاق اثر مثبت گذاشت و در این میان، اشتراک دانش و شبکه سازی رسانه های اجتماعی از عوامل کلیدی مهم بودند. شرکت های خلاق می توانند از طریق سرمایه گذاری در آموزش کارکنان، پرورش فرهنگ یادگیری مستمر، ترویج فرهنگ اشتراک دانش، و ترغیب کارکنان به مشارکت فعال در شبکه های اجتماعی نیروی انسانی خود را توسعه داده و بدین طریق نوآوری را تسهیل کنند. اصالت/ارزش: این پژوهش یافته های ارزشمندی در خصوص رابطه بین سرمایه انسانی و نوآوری، به ویژه در بافت شرکت های خلاق ایرانی ارائه می دهد. این پژوهش نه تنها به ادبیات علمی در زمینه سرمایه انسانی و نوآوری کمک می کند، بلکه پیشنهادهای عملی ارائه می دهد که می تواند توسط شرکت ها و سیاست گذاران برای تقویت نوآوری در عصر دیجیتال به کار گرفته شود.

زمینه/هدف: یکی از موضوعات مهم در سال های اخیر مفهوم حکمرانی شرکتی است. این مفهوم به شیوه مدیریت و کنترل یک سازمان پرداخته است و هدف اصلی آن تضمین شفافیت، مسئولیت پذیری و انصاف در تصمیم گیری های شرکتی است. ازسوی دیگر، مدیریت دانش به سازمان ها کمک می کند تا از تجربیات و اطلاعات موجود بهره برداری کرده و به بهبود تصمیم گیری و نوآوری پرداخته شود. با ظهور هوش مصنوعی به عنوان یکی از فناوری های پیشرو، سازمان ها به سمت افزایش بهره وری هدایت می شوند. کاربست هوش مصنوعی و مدیریت دانش در حکمرانی شرکتی می تواند به بهینه سازی تصمیم گیری و افزایش کارایی سازمان ها منجر شود. سازمان های کشور همواره به یک نظام دانشی نیاز دارند که بتواند به صورت هماهنگ، منظم، هدفمند، مستمر و پویا عمل کند. یکی از این سازمان ها، شرکت مپنا است. روش پژوهش: رویکرد پژوهش حاضر کیفی است و با استفاده از روش تحلیل مضمون انجام شده است. روش های گردآوری داده ها در این تحقیق شامل مطالعات کتابخانه ای و مطالعات میدانی است. در مرحله بعد مدل مفهومی از روش تحلیل مضمون ارائه شده است. مدت زمان انجام مطالعات میدانی و طراحی، توزیع، جمع آوری و تحلیل داده های کیفی در بازه زمانی اسفند ۱۴۰۱ تا اسفند ۱۴۰۲ صورت گرفته است. یافته های پژوهش: براساس روش تحلیل مضمون، ابعاد و مؤلفه های مؤثر در مدیریت دانش در شرکت مپنا شامل بعد فردی، بعد سازمانی و بعد محیطی هستند. ابعاد و مؤلفه های مؤثر در هوش مصنوعی در شرکت مپنا شامل بعد زمینه ای، استراتژی های سازمان، بعد سازمانی، بعد بازاریابی، بعد ساختاری و بعد محیطی می باشد. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که مدیریت دانش تأثیر قابل توجهی بر حکمرانی شرکتی در شرکت مپنا دارد. همچنین، هوش مصنوعی با ابعاد زمینه ای، استراتژی های سازمان، ابعاد سازمانی، بازاریابی، ساختاری و محیطی نیز بر حکمرانی شرکتی در این شرکت تأثیرگذار است. حکمرانی شرکتی می تواند مزایای قابل توجهی برای یک ساختار تجاری یا گروهی به ارمغان آورد. این نوع حکمرانی فرهنگ سازمانی را قوی تری و شفافیت را در تمامی سطوح سازمان فراهم می آورد و تضمین می کند که همه بازیگران نقش شخصی خود را در عملیات درک می کنند. با این رویکرد حکمرانی شرکتی تضمین می کند که تمامی اطلاعات واحد تجاری به روز و دقیق هستند و به هیئت مدیره این امکان را می دهد تا تصمیمات استراتژیک روشن و دقیقی را بر اساس داده های معتبر اتخاذ کند.