برنامه ریزی فضایی

حضور در فضاهای فیزیکی سرزنده و نشاط آور و تعاملات چهره به چهره برای سلامت روانی و اجتماعی شهروندانی که در شهرهای بزرگ زندگی می کنند، ضروری بوده و این یکی از هدف های احداث پیاده راه هاست. در پژوهش حاضر پیاده راه جهانشهر کرج از نظر شاخص های سرزندگی فضاهای عمومی ارزیابی شده است. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر داده های مشاهده ای و پیمایشی است. ابزار مشاهده، سیاهه ارزیابی و ابزار پیمایش پرسشنامه بوده است. نمونه آماری متشکل از270 نفر از استفاده کنندگان فضا بوده است که به طور تصادفی در زمان های مختلف برگزیده شده اند. تحلیل داده ها در نرم افزار EXCEL و با اجرای یک مدل ابداعی انجام شده است. یافته ها نشان داد که به طور کلی سرزندگی فضای مطالعه شده در سطح خوب و در رقم 666/4 (از دامنه ارزیابی 5-0) قرار دارد. پیاده راه جهانشهر بیشتر به لحاظ شاخص های بُعد اجتماعی مثل مشاهده نمادهای فرهنگی، برگزاری جشنواره و آیین های جذب کننده مردم به فضا، وجود عناصر جذاب برای کودکان با کاستی رو به روست. در مقابل، قوت بیشتر مربوط به شاخص های بُعد اقتصادی چون کسب و کارهای جذب کننده خانوارها برای تفریح و گذراندن اوقات فراغت، تنوع کاربری های اوقات فراغت و پرجنب و جوش بودن لبه هاست که شایسته است برای ارتقا سرزندگی فضا، حفاظت و توسعه فضای سبز، متناسب سازی بیشتر فضا برای حضور کودکان، تقویت و غنی سازی نمادها و عناصر هویتی و فرهنگی، تعبیه سرویس های بهداشتی در جای جای مسیر و دسترسی مطلوب به بانک و خدمات حضوری آن بیشتر توجه شود.

به طور تقریبی، یک قرن پیش زلزله بزرگی در سال 1309 هجری شمسی شهر سلماس را در نیمه شب سه شنبه یا درحقیقت، بامداد روز چهارشنبه 17 اردیبهشت با 4/7=M و مؤسسه ژئوفیزیک 2/7=M لرزاند. این زلزله در تاریخ منطقه آذربایجان و حتی کل منطقه خاورمیانه یکی از مخرب ترین زلزهاست؛ به طوری که سال 1930 میلادی در تاریخ زلزله شناسی به نام سلماس ثبت شده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی و مطالعه تأثیرات زلزله اردیبهشت 1309 هجری شمسی شهر سلماس بر جغرافیایی انسانی و ابنیه تاریخی و باستانی این منطقه است. روش و رویکرد این پژوهش از نوع بنیادی و از حیث روش شناسی به شکل توصیفی و تحلیلی و بر مبنای شیوه مطالعه منابع دسته اول اسنادی، کتابخانه ای، مطالعات میدانی زمین شناسی و لرزه زمین ساخت است. نتایج و یافته های این پژوهش نشان می دهد که زلزله سلماس در آن واحد موجب تخریب کامل شهر دیلمقان و حدود 60 روستا در دشت سلماس و منطقه های حاشیه آن شد. دامنه آسیب ها از دشت سلماس به دهستان قطور، خوی و مسیر علیای زاب در ترکیه نیز کشیده شد. این زلزله علاوه بر تخریب صد در صد شهر دیلمقان و کشته شدن 2500 تا 4000 نفر باعث نابودی برخی آثار و ابنیه تاریخی و باستانی واقع در کل منطقه سلماس شد.

تجزیه و تحلیل محتوای بصری عکس های گردشگران روشی مؤثر در شناخت رفتار و علاقه آنها در مقاصد گردشگری است. این شناخت می تواند معیاری مناسب برای بازاریابی دقیق مقاصد گردشگری از جمله روستا های گردشگری باشد. به این منظور در پژوهش حاضر از روش جدید تجزیه و تحلیل بصری داده ها استفاده شده است. در واقع، تجزیه و تحلیل محتوا مبتنی بر ویژگی های تصاویر است. به این صورت که در تجزیه و تحلیل محتوا ابتدا به توصیف ظاهر مضامین و ویژگی های خاص در مجموعه تصاویر پرداخته و سپس آیتم های اصلی و مهم، فراوانی و همزمانی و دسته بندی آ نها شناسایی و درنهایت، موارد مرتبط با یکدیگر کدگذاری می شود. در این مطالعه 548 عکس بارگذاری شده از روستا های ایران در فلیکر به عنوان نمونه بررسی و تحلیل شده است. با عکس های بررسی شده 21 منظره غالب در روستا ها شناسایی شد که در 5 جاذبه و 9 گونه گردشگری گروه بندی شده است. همچنین، برای تجزیه و تحلیل فضایی تفاوت های ادراکات و رفتار های گردشگران از نرم افزار ArcGIS استفاده شده است. یافته ها بیانگر این مطلب است که گردشگران خارجی به جاذبه منظر، زیرساخت و منظر خانه های روستایی بیشتر از سایر جاذبه ها با ورودی به مقاصد روستایی ایران توجه کرده اند و در بین انواع گردشگری، گردشگری روستایی نیز بیشتر درک شد ه است.

ا توجه به اینکه بلایای طبیعی باعث ایجاد اختلالات اجتماعی شدید در شهرها می شود، ارتقای تاب آوری اجتماعی به عنوان یک قابلیت، نه تنها به حفظ عملکرد اولیه شهرها کمک می کند، منجر به بهبود و شکوفایی شهرها پس از وقوع بلایا می شود. با نظر به اینکه بافت های تاریخی شهر تبریز جزء آسیب پذیرترین بخش های شهری است، عامل تأثیرگذار در بازگشت اینگونه بافت ها به شرایط معمول زندگی اجتماعی آنهاست. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی شاخص های تاب آوری اجتماعی در محله تاریخی سرخاب تبریز است. پژوهش حاضر از نظر ماهیت و روش بر مبنای روش توصیفی-تحلیلی است. در بخش تحلیل این پژوهش پرسشنامه با استفاده طیف لیکرت تهیه و با بهره گیری از روش تی تست در نرم افزار SPSS تحلیل شد. برای یافتن تأثیرات جنسیت، سن و تحصیلات روی سه بُعد عملکردی، اجتماعی و فرهنگی از آزمون واریانس یک طرفه نیز استفاده و در آخر، برای یافتن تأثیرگذارترین معیار بر تاب آوری اجتماعی از آزمون رگرسیون چند متغیره بهره گرفته شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که شاخص ایجاد فضای شهری مناسب همه اقشار جامعه، رنگ تعلق و امید به آینده محله تأثیرگذارترین شاخص های تاب آوری اجتماعی است و افزایش تاب آوری در مواجهه با بحران ملزم به افزایش تعاملات اجتماعی و میزان آگاهی مردم است؛ بنابراین اگر بستری فراهم شود که تعاملات اجتماعی را در محله افزایش دهد و مکان رخداد فعالیت باشد، محله در زمان بحران خیلی سریع به حالت اولیه خود باز می گردد.

دستیابی به توسعه پایدار روستایی بدون مشارکت تمامی ذی نفعان این نواحی در تمامی عرصه ها اعم از عرصه های اقتصادی و اجتماعی امکان پذیر نیست. به همین جهت، از مهم ترین مؤلفه های دستیابی به پیشرفت و توسعه در جوامع روستایی «توسعه مهارت های نیروی انسانی» است. حضور فعّال زنان روستایی در فعالیت های تولیدی روستا، رشد گردشگری در این منطقه ها و ایجاد حوزه جدیدی برای مشارکت آنها در توسعه اهمیت توجه به توانمندسازی زنان را بیشتر آشکار می کند. امروزه توانمند سازی به یکی از مسائل اساسی توسعه پایدار تبدیل شده است. توسعه گردشگری با افزایش قدرت زنان و کنترل آنها بر منابع می تواند نقش مهمی در توانمند سازی زنان داشته باشد. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی نقش گردشگری اجتماع محور در توانمندسازی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زنان روستاهای ساحلی استان بوشهر است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر ساکنان روستاهای ساحلی استان بوشهر است. نمونه آماری این پژوهش با فرمول کوکران به تعداد400 نفر تعیین و از آزمون تی تک نمونه ای با استفاده از نرم افزارAMOS وSPSS  استفاده شده است. دیدگاه نظری پژوهش و نتایج تحلیل های آماری به کار رفته در این پژوهش نشان داد که توسعه گردشگری در توانمندسازی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زنان روستاهای ساحلی استان بوشهر مؤثر است.

رویکرد بازآفرینی شهری به عنوان یکی از نوین ترین پارادایم های باززنده سازی بافت فرسوده تأثیر شگرفی در کیفیت زندگی و پایداری ساکنان آن دارد که تلفیق آن با رویکردهای خلّاقانه ای نظیر برندسازی شهری می تواند باعث رشد و تعالی بافت فرسوده و افزایش ضریب رقابت پذیری شهر شود. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر تحلیل و مدل سازی بازآفرینی بافت های فرسوده شهری شهرکرد از منظر برند سازی شهری است که برای این منظور بافت فرسوده شهرکرد به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از نظر هدف توصیفی-همبستگی و نحوه گردآوری داده ها به صورت اسنادی و میدانی است. جامعه آماری شامل ساکنان بافت فرسوده شهرکرد به تعداد 8292 نفر است که بر اساس فرمول کوکران تعداد 367 نفر به عنوان نمونه انتخاب و پرسشنامه برای تعداد 400 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای و طبقه بندی ساده تکمیل شد. برای تحلیل داده ها از آزمون کولموگروف - اسمیرنوف، تحلیل عاملی و معادله های ساختاری در نرم افزار PLS استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که بیشترین تأثیرگذاری را مؤلفه مداخله های کالبدی فضایی (با ضریب مسیر 508/0) بر بازآفرینی مؤثر بافت فرسوده شهرکرد دارد و پس از آن به ترتیب مؤلفه های بازاریابی و ارتقا مکان با ضریب 355/0، مداخله های غیرفضایی با ضریب 214/0 و تأثیرات غیرمستقیم بازاریابی با ضریب 180/0 در رده های بعدی تأثیرگذاری قرار می گیرند. افزون بر این، نتایج به دست آمده از پژوهش نشان از تأثیرگذاری مثبت، قوی و معنا دار متغیر برندسازی بر بازآفرینی بافت فرسوده شهری با ضریب تأثیر 833/0 دارد؛ بدین معنا که با تغییر یک واحد در عوامل و مؤلفه های برندسازی شهری، متغیرهای بازآفرینی شهری نیز به صورت زیادی در جهت موافق تغییر می کنند.