پژوهش انحرافات و مسائل اجتماعی

نزاع جمعی به درگیری، ستیز و تنش فیزیکی بیش از دو نفر اطلاق می شود که از شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه تأثیر می پذیرد. مطابق بررسی ها از سال 1392-1400، میزان نزاع در استان های کشور با تکیه بر داده های سازمان پزشکی قانونی افزایش یافته است. هدف اصلی پژوهش، مطالعه جامعه-شناختی رابطه شاخص کلان اقتصادی با نزاع جمعی در بازه زمانی 1395-1398 است. روش پژوهش از نوع تحلیل ثانویه بوده، داده های موجود با استفاده از نرم افزار Spss تجزیه وتحلیل شده و نتایج در قالب ابزار توصیفی، از جمله جداول فراوانی، نمودارهای فراوانی و شاخص های مرکزی و نیز آمار استنباطی، از جمله آزمون های دومتغیره و چندمتغیره گزارش شده است. نتایج نشان می دهد که افزایش نرخ های تورم، بیکاری و ضریب جینی در فاصله میان سال های 1395 تا 1398 بر افزایش میزان نزاع در استان های مختلف کشور مؤثر بوده است. بر این اساس با نابسامانی اقتصادی (بی سازمانی اقتصادی)، به دلیل افزایش بیکاری، تورم و شکاف طبقاتی و همچنین کاهش تاب آوری اجتماعی، بی ثباتی ذهنی، احساس کمیابی منابع (بحران تولید، توزیع و مصرف) و احساس بی هنجاری اقتصادی، رفتارهای اجتماعی مردم، رادیکالی، خشن تر و پرخاشگرتر شده است. دلیل مهم نزاع جمعی در استان های کشور در بازه زمانی یادشده، کژکارکرد نهادهای اقتصادی بوده است.

خشونت خانگی علیه مردان، پیامدهای کژکارکردی متعددی دارد که نه تنها فرد و خانواده را متأثر می سازد، بلکه سطوح میانی و کلان جامعه را نیز تحت تأثیر خود قرار می دهد. از این رو مطالعه حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های خشونت زنان علیه مردان در منطقه حاشیه نشین فلکه ای شهر خرم آباد است. نمونه مورد مطالعه، کلیه مردان متأهل منطقه حاشیه نشین فلکه ای شهر خرم آباد است. نمونه گیری به صورت هدفمند انجام گرفته است. بر این اساس با ده نفر از مردان دارای تجربه خشونت، مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل مضمون انجام گرفت و بعد از کدگذاری داده ها، ۲۴۱ کد باز، 20 مقوله فرعی و 6 مقوله اصلی استخراج شد. برای اعتبارسنجی داده ها نیز از فنونی همچون بازبینی مجدد شرکت کنندگان، بازبینی توسط متخصصان استفاده شد. یافته ها نشان می دهد که خشونت علیه مردان برآمده از «کار مضاعف، برچسب مسئولیت ناپذیری، فقدان نقش در فرایند تصمیم گیری، تهدید به خودکشی و طلاق، مقایسه، تحقیر و سرزنش و محرومیت جنسی» است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که زنان با ایجاد تنگناهای اقتصادی، ایجاد مقایسه، خشونت های کلامی و در نتیجه افزایش تنش، زمینه های لازم را برای خشونت علیه مردان فراهم کرده اند.

هدف این پژوهش، تحلیل جامعه شناختی نافرمانی نوجوانان در محیط خانواده بر اساس اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی در دانش آموزان دوره متوسطه منطقه 17 شهر تهران است. روش مطالعه، پیمایش و جامعه آماری، دانش آموزان دوره متوسطه اول منطقه 17 شهر تهران به تعداد 3558 نفر است که از این مقدار، تعداد 347 نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه آماری به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها عبارت است از پرسشنامه اعتیاد به شبکه های اجتماعی یانگ (1998) و پرسشنامه نافرمانی نوجوانان معتمدین و همکاران (1400). نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که رابطه میان اختلال در فعالیت های روزانه، عملکرد خانوادگی- اجتماعی، سلامت روانی و خودکنترلی با نافرمانی نوجوانان به ترتیب برابر با 21% ،31% ، 25% و 25% است. همچنین تحلیل های مدل رگرسیون نشان داد که میزان تأثیر اعتیاد به شبکه های اجتماعی بر نافرمانی نوجوانان، 33% است.

از مهم ترین مطالبی که شبکه های اجتماعی -توئیتر- به آن توجه داشته اند، خشونت علیه زنان در ایران بوده است. مهم ترین پشتوانه های نظری در پدید آمدن این کارزارها، انعکاس مطالب درباره خشونت علیه زنان است. از مهم ترین عامل ها در پدید آمدن این موج ها، فعالان مهم در عرصه این شبکه های اجتماعی هستند که با استفاده از دنبال کنندگان خود این مطالب را انعکاس می دهند. مهم ترین آنها از نظر تعداد، توئیت و ریتوئیت، کمپین «دختران انقلاب» بوده است. هدف تحقیق، تحلیل چگونگی عملکرد توییتر در انعکاس مطالب خشونت علیه زنان در ایران بر اساس مهم ترین کارزارهای به وجود آمده طی دهه اخیر است. این موضوع بر اساس مبانی نظری درباره انواع خشونت و جنبش های شبکه ای شده تحلیل شد. روش تحقیق، تحلیل مضمون توئیت ها و هشتگ های مرتبط با کمپین ها از سال 1396 تا 1400 است. نتایج تحقیق نشان داد که مهم ترین مضامین درباره خشونت اجتماعی و سیاسی علیه زنان است. در این رابطه برخی از کمپین ها و هشتگ ها، سبب بروز ناامنی ها در اجتماع و تأثیر عینی در جامعه بوده اند که مهم ترین آنها از نظر تعداد توئیت و ریتوئیت کمپین دختران خیابان انقلاب بود. بنا به اهمیت امنیتی و تأثیر فضای مجازی نظیر توئیتر، تحلیل مضامین توئیت ها نشان از خلأ اخبار، پست ها و توئیت های افراد مرتبط با کمپین ها و هشتگ ها بود.

ادراک و تجربه از جنسیت به مثابه الگوی تثبیت شده می تواند بر کنش های اجتماعی و تربیتی افراد، نقش مهمی داشته باشد. این تحقیق به مطالعه تجربه-های زیسته دانش آموزان دختر از دخترانگی می پردازد. روش پژوهش، روش کیفی و با رویکرد پدیدارشناسی است. نمونه مورد بررسی، هفده نفر از دانش آموزان دختر تهران است. تعداد نمونه های مورد بررسی بر اساس اصل اشباع نظری تعیین شد. روش جمع آوری داده ها، روش مصاحبه نیمه ساختاریافته است. روش تحلیل داده ها، روش تحلیل مضمون است. پس از جمع آوری داده ها، روایت های دانش آموزان از دخترانگی، کدگذاری و مقوله بندی شد. با بررسی مصاحبه ها، سه مضمون اصلی به دست آمده است که در مرحله تحلیل، 9 مقوله فرعی و 23 مفهوم به دست آمد. مضامین اصلی شامل ویژگی های دخترانه، مسائل دخترانه و عاملیت دخترانه می شود. همچنین مقوله های فرعی نیز شامل ویژگی انحصاری دخترها، تفاوت دختر و پسر، دختر خوب بودن، تبعیض جنسیتی، نگاه جنسیتی، کلیشه های جنسیتی، تغییر نگرش ها، نقش خانواده در مسائل و راهبردهای دخترانه می شود. بررسی تجربه های زیسته دختران نشان می دهد که هرچند نمونه های بررسی شده برخی از ویژگی های احساسی و رفتاری مرسوم دخترانگی را بازتولید می کنند، روایت های دانش آموزان از دخترانگی نشان می دهد که آنها به دلیل دختر بودن با محدودیت ها و محرومیت هایی در جامعه مواجه هستند. همچنین آنها در زندگی اجتماعی و روزمره، احساس بی عدالتی و تبعیض می کنند. دانش آموزان مورد بررسی از تصورات غلط اجتماعی که نسبت به دختران وجود دارد، ناراضی بوده، خواستار عاملیت و کنشگری بیشتر دختران در جامعه هستند.

با توجه به نظر محققان علوم اجتماعی، خانواده، کوچک ترین و مهم ترین نهاد اجتماعی است و ازدواج، مبنای خانواده و امری مطلوب و واجب شرعی است. تئوری های مطرحی نیز در این زمینه وجود دارد که نشان می دهد تمایل به ازدواج در میان جوانان تحت تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. گرایش به ازدواج در کشور، یکی از مسائل مهم محسوب می شود و تغییرات میزان گرایش به ازدواج در استان همدان به عنوان یکی از استان های کشور مورد مطالعه قرار گرفت. این تحقیق به روش پیمایشی در بین جوانان 18-35 ساله استان همدان در سال 1402 انجام شده است و با استفاده از فرمول کوکران، 388 نفر از آنان برای مطالعه انتخاب و گزینش شدند. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزارSpss تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از پژوهش برای گرایش به ازدواج بیانگر آن است که میان متغیرهایی چون دلبستگی به والدین، فردی بودن انتخاب همسر، انتظار آرمان گرایانه از ازدواج، داشتن تمکن مالی، اعتقاد به هزینه- فرصت ازدواج، معاشرت با جنس مخالف، ارتباط معنادار وجود دارد و با پذیرش برابری جنسیتی دارای عدم ارتباط است. در نهایت نتایج حاصل از رگرسیون نشان می دهد که پنج متغیر دلبستگی به والدین، انتظار آرمان گرایانه از ازدواج، داشتن تمکن مالی، اعتقاد به هزینه - فرصت ازدواج، معاشرت با جنس مخالف می تواند 6/60 درصد از واریانس متغیر وابسته (گرایش به ازدواج) را تبیین نماید.