مطالعات روان شناسی بالینی

هدف این پژوهش، مقایسه اثر بخشی آموزش شناختی ارتقاء امید و آموزش مهارت های اجتماعی بر کاهش ترس از ارزیابی منفی و رفتارهای ایمن در دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه دارای نشانه های اضطراب اجتماعی بود. روش این پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ترس از ارزیابی منفی (BFNE) لری و پرسش نامه رفتارهای ایمن (SPSBS) پینتو-گائو و سالوادور، استفاده شد. سپس کسانی که نمره بالاتر از نقطه برش کسب کرده بودند به عنوان نمونه انتخاب، و به صورت تصادفی در سه گروه، (15 نفرگروه آموزش شناختی ارتقاء امید، 15نفرگروه آموزش مهارت های اجتماعی و 15 نفرگروه کنترل) گمارده شدند. برنامه آموزش شناختی ارتقاء امید و برنامه آموزش مهارت های اجتماعی به مدت 8 جلسه 90 دقیقه ای و هفته ای یک بار برای گروه های آزمایشی اجرا شد و گروه کنترل هیچ کاربندی دریافت نکرد. نتایج تحلیل کوواریانس یک راهه نشان داد که آموزش شناختی ارتقاء امید و آموزش مهارت های اجتماعی بر کاهش ترس از ارزیابی منفی و رفتارهای ایمن دانش آموزان موثر بودند، ولی تفاوت معنی داری بین این دو روش آموزشی دیده نشد. با توجه به این یافته پیشنهاد می شود برنامه های آموزش شناختی ارتقاء امید و آموزش مهارت های اجتماعی به عنوان بخشی از برنامه آموزش ضمن خدمت مشاورین مدارس قرار گیرد.

اعتیاد به خرید یک نیاز غیرقابل کنترل است که فرد را مجبور می کند تا برای رهایی موقت از پریشانی روانی و افسردگی به سمت خرید کردن گرایش پیدا کند. در همین زمینه، پژوهش حاضر با هدف بررسی روایی و پایایی مقیاس اعتیاد به خرید حضوری در نمونه ایرانی انجام شد. این پژوهش یک مطالعه توصیفی - تحلیلی از نوع ارزشیابی بود. نمونه شامل 500 نفر، از زنان (404) و مردان (96) شهر تهران در سال 1400 بودند که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و مقیاس اعتیاد به خرید حضوری، سیاهه رفتار ذخیره سازی و پرسشنامه بهزیستی روان شناختی را تکمیل کردند. ویژگی های روان سنجی مقیاس اعتیاد به خرید حضوری از طریق آزمون تحلیل عامل تأییدی، روایی واگرا، روایی همزمان، همبستگی پیرسون و ضریب آلفای کرونباخ در نرم افزار R نسخه 1/4 در سطح معناداری 05/0 تحلیل شد. ساختار هفت عاملی (برتری، تعدیل خلق، تعارض، تحمل، عود، کناره گیری و مشکلات) مقیاس اعتیاد به خرید حضوری با استفاده از تحلیل عامل تأییدی بررسی و تأیید شد (89/0=CFI، 07/0=RMSEA). در بررسی روایی ملاکی همزمان و واگرا، همبستگی مقیاس اعتیاد به خرید آنلاین با سیاهه رفتار ذخیره ای مثبت و معنادار بود. همچنین رابطه اعتیاد به خرید حضوری با بهزیستی روان شناختی نیز منفی و معنادار بود. ضریب آلفای کرونباخ برای نمره کل مقیاس اعتیاد به خرید حضوری 96/0 و برای ابعاد آن 81/0 تا 92/0 به دست آمد. یافته ها بیانگر روایی سازه ای و پایایی قابل قبول مقیاس اعتیاد به خرید حضوری است و ساختار چندبعدی این مقیاس می تواند به منظور تشخیص اعتیاد به خرید حضوری کمک کند.

یکی از متغیرهایی که می تواند در کاهش مشکلات نوجوانان و افزایش سازگاری در این دوران حساس به نوجوان کمک کند ، تاب آوری است. تاب آوری به معنای توانایی بازگشت از تجربه های هیجانی منفی و انطباق منعطفانه با تجربه های پر استرس است پژوهش حاضر باهدف بررسی تجارب زیسته دانش آموزان تاب آور و تدوین الگوی آموزش تاب آوری دانش آموزان مبتنی بر این تجارب انجام شد. روش پژوهش، کیفی با روش پدیدارشناسی بود. بدین منظور ابتدا با 11 نفر از دانش آموزان دختر شهرستان شهرضا که بر اساس پرسشنامه کانر و دیویدسون تاب آور تشخیص داده شده بودند مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها به روش کلایزی از نرم افزار MAXQDA-2020 استفاده شد . سپس بر اساس محتوای به دست آمده از تجارب زیسته دانش آموزان تاب آور، الگوی آموزش تاب آوری بر اساس تحلیل محتوای کتاب ها، پایان نامه ها و مقالات معتبر تا سال 2022 تدوین شد. در مرحله آخر نیز الگوی تدوین شده زیر نظر متخصصان اعتبار یابی شد. نمونه گیری به صورت هدفمند انجام شد. در هر سه مرحله برای حجم نمونه از معیار اشباع استفاده شد که نشان دهنده کفایت حجم نمونه است. اطلاعات مربوط به مؤلفه های مرتبط با تجارب زیسته دانش آموزان تاب آور در 3 مفهوم اصلی عوامل جهت دهی معنوی، نگرشی، رفتاری، سرمایه های روان شناختی و الگوی حل تعارض به دست آمد. الگوی آموزش تاب آوری دانش آموزان مبتنی بر تجارب زیسته نیز حاوی 8 مقوله آگاهی و آموزش روان شناختی، فعال سازی ذهن آگاهانه و ارزش مدار، ارتقای کارآمدی، انعطاف پذیری شناختی، حل مسئله، کارآمدی هیجانی، کارآمدی بین فردی وخودمراقبتی، می باشد. الگوی به دست آمده با استفاده از شاخص های روان سنجی اعتباریابی و پایایی سنجی شد. نتایج حاکی از معتبر و پایا بودن الگوی موردنظر بود. الگوی تاب آوری تدوین شده با روش سه سویه سازی می تواند در کنار سایر الگوهای آموزشی موجود، در طراحی مداخله برای افزایش تاب آوری دانش آموزان قابل استفاده باشد.

یکی از موضوعات بسیار مهم که علاوه بر مختل کردن کانون خانواده و روابط زوجین، باعث تشدید آسیب در فرد آسیب دیده می شود، اختلال استرس پس از سانحه ناشی از خشونت خانگی می باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی رویکرد زوج درمانی هیجان مدار بر اختلال استرس پس از سانحه ناشی از خشونت خانگی انجام گرفت. روش پژوهش نیمه تجربی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی زنان آسیب دیده از پدیده خشونت همسر بودند. 30 آزمودنی که در نمرات مقیاس PTSD عاطفی فوآ (2003) دارای طیف علائم متوسط به بالا بودند، به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایابی شدند. آزمودنی های گروه آزمایش 15 جلسه در برنامه گروهی زوج درمانی هیجان مدار شرکت کردند، اما گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکردند. نتایج تحلیل نشان داد که زوج درمانی هیجان مدار بر کاهش علائم اختلال استرس پس از سانحه زنان آسیب دیده از خشونت خانگی (001/0p< و 61/505=F) موثر است و این تاثیر در مرحله پیگیری نیز پایدار است. از آنجا که زوج درمانی هیجان مدار باعث تنظیم هیجان های فرد می-شود و با توجه به اثربخشی این رویکرد در زوجین درگیر خشونت خانگی، استفاده از آن به عنوان یک رویکرد درمانی در این نوع مسائل توصیه می شود.

هدف از پژوهش حاضر برسی رابطه استحکام من و روابط بافتی با رفتارهای خودآسیب رسان نوجوانان با میانجی گری تنظیم هیجان بود. پژوهش حاضر از نوع توصیفی _همبستگی بود. جامعه آماری در این پژوهش تمام دانش آموزان پسر دوره متوسطه ی دوم شهر تبریز در سال تحصیلی99_1398 بودند که از بین آنها تعداد 190نفر به شیوه ی نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. در این پژوهش از مقیاس استحکام من محمد علی بشارت(1386)، پرسشنامه ی خودآسیب رسانی سانسون و همکاران(1998)، پرسشنامه ی جوعاطفی خانواده محمود نو درگاه فرد(1373)، پرسشنامه ادراک از ارتباط با همسالان چو و چانگ(2012)، مقیاس پیوند با مدرسه سرنکویچ و جوردانو(1992)، و پرسشنامه تنظیم هیجان گرا س و جان(2003) استفاده شد و داده ها با استفاده ازروش تحلیل مسیرمورد تحلیل قرار گرفتند. تحلیل داده ها نشان داد که استحکام من و روابط بافتی با رفتار های خودآسیب رسان نوجوانان ارتباط معنی دار دارد. یعنی افزایش استحکام من و بهبود روابط بافتی می تواند رفتارهای خود آسیب رسانی در نوجوانان را به میزان چشم گیری کاهش دهد. و همچنین تنظیم هیجان می تواند رابطه استحکام من و روابط بافتی با رفتار های خودآسیب رسان نوجوانان را میانجی گری کند. نتایج به دست آمده نشان می دهد استحکام من بالا موجب می شود که نوجوانان ظرفیت تحمل خود را در برابر ناکامی ها و ناملایمتی ها افزایش دهند. همچنین روابط بافتی ایمن و سالم به عنوان یک عامل حفاظتی از نوجوانان در برابر رفتارهای خودآسیب رسان محافظت می کند

مهارت های پیش زبانی نقش مهمی در شایستگی های هیجانی - اجتماعی کودکان دارند. این در حالی است که بسیاری از کودکان با تاخیر ارتباطی در اکتساب شایستگی های هیجانی -اجتماعی نارسایی هایی نشان می دهند. بنابراین هدف از پژوهش حاضر ارزیابی تاثیر مداخله پیش زبانی خانواده محور بر مهارت های هیجانی-اجتماعی کودکان زیر دو سال با تاخیر ارتباطی بود. روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی از نوع طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل مادران دارای کودکان زیر دوسال مراجعه کننده به مهدکودک های دولتی منطقه دو و سه تهران در سال 1400 بود که از این تعداد 40 نفر از مادران به روش نمونه گیری هدفمند و با در نظر گرفتن ملاک های ورود و خروج انتخاب شدند. مداخله خانواده محور به مدت 10 جلسه انجام شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه سنین و مراحل هیجانی-اجتماعی (ASQ_SE) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که مداخله پیش زبانی خانواده محور بر مهارت های هیجانی-اجتماعی کودکان زیر دو سال با تاخیر ارتباطی تاثیر معنادار دارد (05/0>p). آموزش مهارت های پیش زبانی خانواده محور می تواند به ارتقا مهارت های هیجانی- اجتماعی کودکان زیر دو سال با تاخیر ارتباطی کمک نماید. بنابراین، می توان از این مداخله به عنوان یک روش درمانی موثر در محیط های بالینی استفاده کرد