مهارت های هیجانی - اجتماعی

هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش مهارت های هیجانی-اجتماعی بر شایستگی هیجانی/ اجتماعی و بهزیستی روانشناختی دختران تک والد بود. پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش تمامی دانش آموزان دختر تک والد دوره دوم متوسطه شهرستان سراب در سال 1398 بودند که از بین آنان تعداد 30 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و در گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) به شیوه تصادفی جایگزین شدند. گروه آزمایش 10 جلسه 75 دقیقه ای آموزش مهارت های هیجانی-اجتماعی دریافت نمودند. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه شایستگی اجتماعی (پرندین، 1385) و مقیاس بهزیستی روانشناختی (ریف، 1980) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با آزمون تحلیل واریانس تک متغیره ( ANCOVA ) انجام پذیرفت. یافته ها نشان داد آموزش مهارت های هیجانی-اجتماعی تأثیر معناداری بر بهبود شایستگی هیجانی/اجتماعی ( 83/112= F ، 01/0 P< ) و بهزیستی روانشناختی ( 63/102= F ، 01/0 P< ) دختران تک والد داشت. این نتایج بیان می کند که آموزش این مهارت ها برای دانش آموزان تک والد می تواند زمینه ساز افزایش کارکردهای مناسب اجتماعی و روانی در آنان شود.

هدف کلی از انجام پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی آموزش مهارت های خودتنظیمی انگیزشی و آموزش مهارت های هیجانی- اجتماعی بر سرزندگی تحصیلی، تاب آوری و درگیری تحصیلی در دانش آموزان مقطع متوسطه دوره اول دارای عملکرد تحصیلی پایین ناحیه پنج تبریز می باشد. روش تحقیق نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل می باشد. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان متوسطه دوره اول آموزش و پرورش ناحیه 5 تبریز می باشد از بین کل مدارس ناحیه 5 تعداد 19 مدرسه دارای عملکرد تحصیلی پایین بودند که از آنها به صورت نمونه گیری هدفمند سه مدرسه دارای کمترین میانگین پیشرفت تحصیلی انتخاب و از هر مدرسه 25 نفر دانش آموز  بطور تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل قرار گرفتند. ابزارهای اندازه گیری شامل آزمون سر زندگی تحصیلی، آزمون تاب آوری، آزمون درگیری تحصیلی می باشند. دو بسته آموزشی مهارت های خودتنظیمی انگیزشی و مهارت های هیجانی – اجتماعی بر روی دو گروه آزمایش اجرا شد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که آموزش های مبتنی بر مهارت های خود تنظیمی انگیزشی بر سرزندگی تحصیلی و درگیری تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه دوره اول تأثیر دارد. آموزش های مبتنی بر مهارت های هیجانی – اجتماعی بر سرزندگی تحصیلی، تاب آوری و درگیری تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه دوره اول تأثیر دارد.

زمینه: شایستگی اجتماعی به توانایی فرد در انجام امور مرتبط با استقلال شخصی خود و مسئولیت های اجتماعی اشاره دارد و موجب رشد اجتماعی بهنجار و برقراری روابط مثبت و سازنده می شود. آموزش مهارت های هیجانی – اجتماعی نقش مهمی دراحساس شایستگی اجتماعی و کارآمدی بیشتری در مسئولیت های روزانه و چالش های زندگی دختران تک والد دارد. تحقیقات نشان داده است که آموزش حل مسئله اجتماعی موجب افزایش شایستگی اجتماعی در دوران نوجوانی و بزرگسالی می شود. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی مقایسه ای اثربخشی آموزش مهارت های هیجانی - اجتماعی و آموزش حل مسأله اجتماعی بر شایستگی اجتماعی دانش آموزان دختر تک والد دوره دوم متوسطه شهر سراب انجام شد. روش: پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه است. جامعه پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه که در سال تحصیلی 1399- 1398 مشغول به تحصیل بودند. نمونه پژوهش شامل 45 دانش آموز بود که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و با گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه قرار گرفتند. افراد نمونه پرسشنامه شایستگی اجتماعی فلنر، لیس و فیلیپس (1990) را ابتدا و به عنوان مرحله پیش آزمون تکمیل کردند و پس از 12 جلسه آموزش مهارت های هیجانی - اجتماعی (صدری دمیرچی و همکاران، 1389) و 10 جلسه آموزش حل مسئله (منتظر و همکاران، 1398) 90 دقیقه ای به صورت گروهی برای گروه های آزمایش، در مرحله پس آزمون هر سه گروه مورد سنجش مجدد قرار گرفتند. تحلیل داده ها با روش تحلیل کوواریانس تک متغیری با استفاده از نرم افزار SPSS-24 انجام شد. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد آموزش های مهارت های اجتماعی - هیجانی و حل مسأله اجتماعی موجب افزایش شایستگی اجتماعی دانش آموزان دختر تک والد مؤثر گردید (0/05 >p). از سویی دیگر، در میزان اثربخشی آموزش های مهارت های اجتماعی - هیجانی و حل مسأله اجتماعی در متغیر شایستگی اجتماعی تفاوت معنا داری وجود نداشت (0/05 <P). نتیجه گیری: آموزش مهارت های اجتماعی - هیجانی و مهارت حل مسأله اجتماعی به نوجوانان سبب شکل گیری تعامل های اجتماعی بین او و دنیای بیرونی، مدیریت هیجان ها و در نتیجه افزایش و بهبود شایستگی اجتماعی فرد می شود. بدین منظور لازم است متخصصان و روانشناسان خانواده آموزش هایی در این زمینه به دانش آموزان و والدین آنها ارائه دهند.

مقدمه: اختلال افسردگی با پیامدهای مختلفی مانند آشفتگی روانشناختی و انزوای اجتماعی همراه است که رفع آن ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت های هیجانی- اجتماعی بر آشفتگی روانشناختی و انزوای اجتماعی در نوجوانان دارای نشانه های افسردگی با تعدیل گری سبک های مقابله ای انجام شد. روش: تحقیق حاضر از نوع تحقیقات نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با دو گروه آزمایشی بود. جامعه آماری دانش آموزان پسر مبتلا به افسردگی شهرستان بانه با دامنه سنی ۱۶- ۱۸ سال، در سال ۱۳۹۹ بودند که ۳۰ نفر به صورت هدفمند و غربالگری براساس نتایج مقیاس سبک های مقابله ای لازاروس و فولکمن به عنوان نمونه آماری انتخاب و به دو گروه ۱۵ نفری (هیجان مدار و مسئله دار) تقسیم شدند. پرسشنامه های مورد استفاده در این پژوهش شامل: پرسشنامه افسردگی بک، پرسشنامه افسردگی، اضطراب و استرس و پرسشنامه انزوای اجتماعی بود. برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره با کمک نرم افزار SPSS نسخه ۲۰ استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که آموزش مهارت های هیجانی- اجتماعی بر بهبود آشفتگی روانشناختی و انزوای اجتماعی اثربخش بود. همچنین سبک های مقابله ای اثر آموزش مهارت های هیجانی- اجتماعی را بر آشفتگی روانشناختی و نشانه های انزوای اجتماعی تعدیل می کند (۰/۰۵> P ). نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان داد که آموزش مهارت های هیجانی و اجتماعی به نوجوانان دارای نشانه های افسردگی مفید و باعث کاهش آشفتگی روانشناختی و انزوای اجتماعی می شود و در این تغییرات نوع سبک های مقابله ای نیز تأثیرگذار بود. پیشنهاد می شود آموزش مهارت های هیجانی- اجتماعی در برنامه درمانی نوجوانان مبتلا به افسردگی گنجانده شود.

مهارت های پیش زبانی نقش مهمی در شایستگی های هیجانی - اجتماعی کودکان دارند. این در حالی است که بسیاری از کودکان با تاخیر ارتباطی در اکتساب شایستگی های هیجانی -اجتماعی نارسایی هایی نشان می دهند. بنابراین هدف از پژوهش حاضر ارزیابی تاثیر مداخله پیش زبانی خانواده محور بر مهارت های هیجانی-اجتماعی کودکان زیر دو سال با تاخیر ارتباطی بود. روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی از نوع طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل مادران دارای کودکان زیر دوسال مراجعه کننده به مهدکودک های دولتی منطقه دو و سه تهران در سال 1400 بود که از این تعداد 40 نفر از مادران به روش نمونه گیری هدفمند و با در نظر گرفتن ملاک های ورود و خروج انتخاب شدند. مداخله خانواده محور به مدت 10 جلسه انجام شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه سنین و مراحل هیجانی-اجتماعی (ASQ_SE) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که مداخله پیش زبانی خانواده محور بر مهارت های هیجانی-اجتماعی کودکان زیر دو سال با تاخیر ارتباطی تاثیر معنادار دارد (05/0>p). آموزش مهارت های پیش زبانی خانواده محور می تواند به ارتقا مهارت های هیجانی- اجتماعی کودکان زیر دو سال با تاخیر ارتباطی کمک نماید. بنابراین، می توان از این مداخله به عنوان یک روش درمانی موثر در محیط های بالینی استفاده کرد