رویکردهای نوین آموزشی (پژوهش های تربیتی و روانشناختی)

این مطالعه با هدف مقایسه متغیرهای انگیزش پیشرفت تحصیلی و استرس در دانشجویان استعداد درخشان و عادی دانشگاه تبریز صورت گرفت. روش تحقیق از نوع علی-مقایسه ای بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان استعداد درخشان و عادی مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز در سال ۱۳۹۸ بود. نمونه آماری موردمطالعه 260 نفر از دانشجویان شامل:130 نفر دانشجوی استعداد درخشان (طبق معیارهای دفتر گروه استعداد درخشان وزارت علوم تحقیقات و فناوری) و 130 نفر دانشجوی عادی (از طریق آزمون) بود که با استفاده از جدول مورگان و از طریق نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استاندارد استرس دانشجویی پولادی ری شهری (1374) و پرسشنامه انگیزش پیشرفت هلمریچ و اسپنس (1977) استفاده گردید که براساس مقیاس لیکرت نمره گذاری شد. داده ها با نرم افزار 21SPSS تجزیه وتحلیل شد. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل واریانس چند متغیری) استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که فرضیه های مربوط به تفاوت میانگین متغیرهای انگیزش پیشرفت و استرس دانشجویی در دانشجویان استعداد درخشان و عادی تأیید نشد. 

پژوهش حاضر، درصدد بررسی چالش ها و فرصت های آموزش مجازی از منظر دانشجویان کارشناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی است. در همین راستا، برای جمع آوری داده ها از روش کیفی و فن مصاحبه عمیق استفاده شد. مشارکت کنندگان این پژوهش، دانشجویان مقطع کارشناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی بودند که از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند. یافته های پژوهش نشان دهنده آن بود که چالش های آموزش مجازی از منظر دانشجویان، تحت پنج مقوله مشکلات فنی، آموزشی، مربوط به عملکرد استاد، دانشجو، کنشگری و تعامل قرار می گیرد. دانشجویان برای فرصت های آموزش مجازی، به نمونه هایی ازجمله: از بین رفتن هزینه رفت وآمد، کم شدن استرس ارائه درسی، صرفه جویی در زمان، آزادی و خارج شدن از چارچوب ها، امکان ضبط کلاس و استفاده از آن در زمان دیگر، جلوگیری از اپیدمی بیماری، از بین رفتن مشکلات خوابگاه برای خوابگاهی ها و بهینه شدن فراغت اشاره کردند. در بخش پیشنهادهای پژوهشی، به برخی از مهم ترین نمونه ها شامل: استفاده از اسکایپ به جای نرم افزار ادوبی کانکت، ارزشیابی دانشجویان براساس ترکیبی از فرایندهای عملی، فعالیت های کلاسی و ... در کنار امتحان، حضوری شدن درس های مهم تر و مجازی شدن درس های کم اهمیت تر، فراهم کردن بانک اطلاعاتی یا کتابخانه مجازی، الزام به روشن بودن وبکم ها در زمان امتحان برای جلوگیری از تقلب و استفاده از نرم افزارهای جانبی برای افزایش تعامل اشاره می شود.    

تحلیل مسیر بود. جامعه این پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دختر دبیرستان فرزانگان مقطع متوسطه دوم (340 نفر) در سال تحصیلی 400-1399 بود. حجم نمونه آماری براساس قاعده سرانگشتی کلاین برابر 170 نفر تعیین شد که به روش نمونه گیری در دسترس و با پرسشنامه آنلاین انجام شد. ابزارهای مورداستفاده در این پژوهش چارچوب اجتماع اکتشافی (CIF)، پرسش نامه احساس تنهایی دانشگاه کالیفرنیا (UCLA) و مقیاس چندبعدی رضایت از زندگی دانش آموزان (MSLSS) بود. تحلیل داده ها به روش آماری تحلیل مسیر و با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS-22 و AMOS-24 انجام و برای بررسی نقش واسطه ای متغیرها از آزمون بوت استراپ استفاده شد. یافته ها نشان دهنده آن بود که پس از حذف مسیر مستقیم از حضور آموزشی به احساس تنهایی، مدل علّی حضور آموزشی، اجتماعی و شناختی به رضایت تحصیلی دانش آموزان از طریق نقش واسطه ای احساس تنهایی تأیید شد. طبق نتایج این پژوهش، وجود حسی از حضور تأثیر چشمگیری بر کاهش احساس تنهایی دانش آموزان داشت که این امر باعث افزایش رضایت تحصیلی در آنان می شود؛ بنابراین در محیط های آنلاینی که ارتباط غیرکلامی در جلسات رودررو محدود است، حضور مدرسان و فراگیران برای پیشگیری از احساس انزوا و خلق یک محیط یادگیری آنلاین ثمربخش ضروری است.    

مدرسه اجتماعی، مفهومی از مدرسه به عنوان یک مرکز در دسترس برای استفاده همه سازمان های اجتماعی و گروه های شهروند، در هفت روز هفته، دوازده ماه سال و همه زمان هاست. پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل رهبری مدرسه اجتماعی در مقطع ابتدایی انجام شده است. روش پژوهش، کیفی و از تکنیک تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل کلیه مقاله ها، کتب، گزارش ها و پایان نامه ها به تعداد 150 سند بوده است که از این میان 77 سند تحلیل شد که به موضوع پژوهش مرتبط تر بود. به منظور تحلیل داده ها از کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شده است. این پژوهش، برای محاسبه پایایی از ضریب کاپای کوهن و برای اعتبارسنجی مدل، از معیارهای ده گانه اشتراوس و کوربین بهره برده است. طبق نتایج پژوهش برای رهبری مدرسه اجتماعی، سه مقوله اصلی، 17زیرمقوله و 112 کد باز شناسایی شد. سه نقش اصلی رهبری مدرسه اجتماعی به عنوان، رهبری درون مدرسه، اجتماع و میانجی شناسایی شده است. براساس یافته های پژوهش، رهبر مدرسه اجتماعی با داشتن مهارت های ارتباطی و تشریک مساعی، ساختار تصمیم گیری را به سوی یک رهبری جمعی و تیمی تغییر می دهد؛ همچنین برای به ارمغان آوردن یک استراتژی موفق مدرسه اجتماعی، نیاز به تغییر در ساختارها، شیوه ها و مشارکت های موجود در مدرسه و درنتیجه تغییر در رهبری سنتی آن است؛ زیرا انتظارات از مدارس و مدیران مدرسه در حال تغییر است.    

توجه به تجارب مدارس موفق به منظور بهره گیری از آنها برای ارتقای کیفیت سایر مدارس حائز اهمیت است. در چنین حالتی مدارس از آزمایش و خطا دوری کرده و برای برطرف کردن ضعف آموزشی خود از تجربه های موفق مدارس استفاده می کنند. هدف از این پژوهش، بررسی راهبردهای بهره گیری از تجارب مدارس موفق با نگاه به تجارب زیسته در حوزه مدیریت است. راهبرد پژوهش کیفی_توصیفی و جامعه موردمطالعه، کلیه استادان رشته مدیریت آموزشی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران در سال 99-1398 است که از بین آنها تعداد 18 نفر از اساتید رشته مدیریت آموزشی به شیوه نمونه گیری از نوع هدفمند ملاک محور تا حد اشباع داده ها انتخاب شده اند. ابزار پژوهش، مصاحبه با روش گفتگوهای غیررسمی بوده است. برای تأمین روایی از روایی تفسیری و برای فراهم کردن اعتبار از تکنیک خود بازبینی دقیق و کسب اطلاعات موازی استفاده شده و تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از روش مضامین پایه ای، سازمان دهنده و فراگیر صورت گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن بوده که راهبردهای بهره گیری از تجارب مدارس موفق شامل 7 مضمون فراگیر (به اشتراک گذاری تجربه ها، راه اندازی جشنواره مدارس موفق، توسعه حرفه ای، مستندسازی تجربه های مدیران، مدیریت براساس سازمان یادگیرنده، مدیریت یکپارچه، داستان سرایی)، 24 مضمون سازمان دهنده و 80 مضمون پایه بوده است.    

هدف پژوهش حاضر، واکاوی تجارب زیسته معلمان از نقاط قوت و ضعف شبکه آموزشی شاد در دوران پاندمیک کووید 19 است. روش پژوهش، آمیخته از نوع اکتشافی متوالی ناهم زمان (کیفی از نوع پدیدارشناسی و کمی از نوع توصیفی پیمایشی) است. جامعه مدنظر در این پژوهش، تمامی معلمان ابتدایی شهرستان زاهدان به تعداد 600 نفراست. نمونه مدنظر در بخش  کیفی، 50نفر است که به صورت هدفمند متناسب با اشباع نظری و در بخش کمی نمونه مدنظر 250 نفر از معلمان با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. روش گردآوری  اطلاعات در بخش کیفی، مصاحبه نیمه ساختمند و در بخش کمی پرسشنامه مستخرج از مصاحبه ها بود. تجزیه و تحلیل مصاحبه ها با استفاده از روش کدگذاری هفت مرحله ای کلایزی و دربخش کمی با استفاده از آماره های توصیفی درصد و فراوانی با بهره گیری از نرم افزار spss انجام شد. یافته های بخش کیفی نشان دهنده آن بود که پنج نمونه تسهیل فرایند یادگیری، تدریس، ارزیابی، قابلیت های زیرساختی و فنی برنامه و توسعه حرفه ای معلمان برای نقاط قوت وسه نمونه محدودیت های ساختاری برنامه، اهمال کاری شغلی و تهدید برای دانش آموزان به عنوان نقاط ضعف شبکه شاد حاصل شد. یافته ها در بخش کمی نشان دهنده آن بود که درصد بالایی از مشارکت کنندگان در این بخش، با نظرهای مشارکت کنندگان بخش کیفی موافق هستند.      

استفاده از روش های آموزشی فعال و یادگیرنده محور در بهبود عواملی همچون راهبردهای یادگیری خودتنظیمی و انگیزش یادگیری مؤثر است که رابطه مستقیمی با عملکرد یادگیری فراگیران دارد. این مقاله، با هدف بررسی تأثیر تدریس به شیوه کلاس معکوس بر راهبردهای یادگیری خودتنظیمی و مؤلفه های انگیزش یادگیری درس روش تحقیق میان کارکنان مرکز تحقیقات و جهاد خودکفایی ارتش آجا انجام شد. روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با کنترل، که در آن 30 نفر از کارکنان مرکز تحقیقاتی ارتش آجا با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند (هر گروه 15 نفر). ابزار پژوهش، پرسشنامه های راهبردهای یادگیری خودتنظیمی (MSLQ، 1991) و انگیزش یادگیری (SMTLS، 2005) بود. داده ها در نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری تحلیل شدند. یافته ها نشان دهنده آن بود که آموزش کلاس معکوس موجب افزایش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی، انگیزش یادگیری و مؤلفه های آنها در گروه آزمایش شده است. به عبارت دیگر، بین میزان نمرات راهبردهای یادگیری خودتنظیمی، انگیزش یادگیری و مؤلفه های آنها در پس آزمون گروه آزمایش و کنترل تفاوت معناداری وجود داشت (001/0>P). با توجه به این یافته ها گفته می شود، استادان از روش کلاس معکوس برای افزایش انگیزش یادگیری و یادگیری خودتنظیمی دانشجویان و فراگیران در فرایند یاددهی- یادگیری استفاده می کنند.