تحقیقات حسابداری و حسابرسی

قانونگذاران، قوانین و استانداردهایی چون آئین رفتار حرفهای را برای گسترش رفتار اخلاقی میان حسابرسان وضع نموده اند. با این حال، رفتارهای غیراخلاقی در میان حسابرسان همچنان در حال وقوع است. فرض تأثیر فرهنگ سازمانی بر رفتار حسابرس، انجام مطالعات بیشتری درباره اثر بالقوه فرهنگ اخلاقی بر رفتار ناکارآمد حسابرس را توجیه مینماید. از سوی دیگر، رفتار حسابرسان منعکسکننده ویژگیهای شخصیتی آنها است و ویژگیهای شخصیتی تأثیر با اهمیتی بر انگیزه رفتاری آنها دارد. بنابراین، در این پژوهش تاثیر فرهنگ اخلاقی موسسه حسابرسی و تیپ های شخصیتی حسابرسان بر عینیت حسابرس مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش، مدیران شاغل در سازمان حسابرسی و موسسات حسابرسی هستند. دادههای پژوهش با استفاده از ابزار پرسشنامه جمع آوری شد. نتایج حاکی از آن است که فرهنگ اخلاقی موسسه حسابرسی بر عینیت حسابرس تاثیر مثبت و معنیداری دارد. همچنین تیپ شخصیتی باوجدان بودن (وظیفه شناسی) نیز بر عینیت حسابرس تاثیر مثبت و معنی داری دارد. علاوه بر این، یافتهها نشان می دهد که فرهنگ اخلاقی موسسه حسابرسی بر رابطه بین تیپهای شخصیتی حسابرسان و عینیت حسابرس تاثیر دارد. بنابراین، بهبود فرهنگ اخلاقی موسسات حسابرسی گامی مهم در جهت اعتلای حرفه حسابرسی است و می تواند موجب افزایش عینیت حسابرس گردد و در نتیجه باید مورد توجه و اهتمام مدیران و شرکای موسسات حسابرسی قرار گیرد.

حسابداری زیست محیطی براساس مفاهیم، معیارها و ارزشهای زیست محیطی و اقتصادی بنا شده است. عملکرد زیست محیطی منجر به بهبود عملکرد مالی شرکتها میشود. که به نوبه خود باید به منظور بهبود عملکرد زیست محیطی بر روی آن سرمایهگذاری کرد. به عبارت دیگر، از لحاظ مالی، شرکتهای موفق با افزایش مزایای مالی میتوانند منابع لازم را برای ارتقاء عملکرد زیست محیطی فراهم کنند. بحرانهای مالی میتوانند منابع سازمانی را کاهش دهند و در نتیجه اختیار مدیران کم میشود و سرمایهگذاری در فعالیتهایی همچون فعالیتهای زیست محیطی و اجتماعی کاهش مییابد بر همین اساس این مقاله به دنبال بررسی تأثیر ساختار شرکتها بر رابطه بین حسابرسی زیست محیطی و کیفیت گزارشگری مالی میباشد. در این تحقیق تعداد 175 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی1394- 1389 بررسی شده است. جهت آزمون فرضیهها با انجام تحلیلهای آماری به روش دادههای پانل با استفاده از ابزار نرم افزاری Eviews و مدل رگرسیون خطی استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که به طور کلی ساختار شرکتها بر رابطه بین حسابرسی زیست محیطی و کیفیت گزارشگری مالی شرکتها تأثیر دارد.

مبلغ حقالزحمه حسابرسی، عمدتاً طبق ویژگیهای صاحبکار، موسسه حسابرسی و شرایط حاکم بر حرفه، اجتماع و محیطی تعیین میشود. این پژوهش صرفا به بررسی عوامل مربوط به محیط حرفهای، فرهنگی و اجتماعی که بر حقالزحمه حسابرسی موثرند، پرداخته است. در این پژوهش، روش کیفی و رویکرد مبتنی بر نظریهپردازی زمینهای مورد استفاده قرار گرفته و نظرات خبرگان که از طریق مصاحبه جمعآوری شده، تجزیه و تحلیل گردیده است. برای اعتباربخشی به نتایج پژوهش از معیارهای زاویهبندی (اجماع/مثلثسازی) دادهها، کنترل اعضا و مقبولیت استفاده شده است. طبق نتایج ارائه شده، تداعی جامعه از حسابرسی، درک استفاده کنندگان و ذینفعان از حسابرسی، تصمیمگیرندگان و سیاست گذاران و میزان ضابطهمند بودن رقابت مهمترین عوامل موثر در سطح حرفه و شرایط محیطی شناخته شده است. در این بین، عواملی همچون اندازه و تمرکز بازار و میزان ارتباط بینالمللی موسسات و ریسک دعاوی حقوقی علیه حسابرسان در ایران، مهمترین عوامل مداخلهگری هستند که تعیین حقالزحمه حسابرسی را تحت تاثیر قرار میدهند. همچنین، مجموعه این عوامل به همراه پیامدهای حقالزحمه معقول و شرایط بستر تشریح شده است.

در رابطه با نقش هزینههای عمومی، اداری و فروش بر روی ثروت سهامداران اجماعی وجود ندارد  برخی از پژوهشگران معتقد به اثر زیان بار این هزینهها بر روی ثروت سهامداران هستند در حالی که برخی دیگر باور به سودآور بودن این هزینهها برای سهامداران دارند. افزون بر این، رقابت در بازار محصول میتواند بر روی این رابطه تاثیرگذار باشد. پژوهش حاضر در پی یافتن پاسخی به این پرسش اساسی است که آیا رقابت در بازار باعث افزایش (کاهش) تعهدات شرکتها در هزینههای عملیاتی میشود؟ و آیا افزایش غیرعادی در هزینههای عمومی اداری باعث بهتر (بدتر) شدن خروجی عملیات واحد تجاری خواهد شد که به نوعی سود و زیان مربوط به سهم بازار را منعکس کند؟ نمونه مورد بررسی شامل 113 شرکت طی دوره زمانی 1384 تا 1394 بود. نتایج حاصل از آزمون فرضیههای پژوهش بیانکننده این موضوع است که شاخصهای لرنر و لرنر تعدیل شده دارای تاثیر معنادار و منفی بر تغییرات هزینههای عمومی اداری هستند. از سوی دیگر، چسبندگی تنها در هنگام استفاده از شاخص هرفیندال هیرشمن دارای نقش تعدیل کنندگی است.  همچنین، نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم بیان میکند که رابطه مثبت و معناداری میان صرف هزینههای غیرعادی عمومی، اداری و فروش و افزایش سهم بازار وجود دارد. نقش تعدیل کنندگی رقابت در افزایش سهم بازار تنها در هنگام استفاده از شاخص هرفیندال هیرشمن معنادار نبوده است.

هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی رابطه بین تاثیر توسعه بازار سهام بر ایفای مسئولیت اجتماعی شرکت های بورس اوراق بهادار تهران می باشد . معیار مسئولیت اجتماعی با استفاده از برنامه   MAX DEA محاسبه شده است . هر چه بازار سهام بیشتر توسعه پیدا کند شرکت ها مسئولیت اجتماعی شان را بهتر ایفا خواهند کرد . جامعه آماری مورد مطالعه شامل 87 شرکت در صنایع مختلف در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1384 الی 1393 می باشد . روش تحقیق از نوع توصیفی با تاکید بر روابط همبستگی است . در این تحقیق برای آزمون فرضیه ها از رگرسیون چندگانه و جهت تعیین میزان ارتباط بین متغیرها از همبستگی سریالی بروش گادفری استفاده شده است . نتایج حاصل بیانگر اثر مثبت و معنادار بین توسعه بازار سهام و مسئولیت اجتماعی شرکت ها است.

هدف حسابداری بهعنوان سامانه اطلاعاتی، تأمین نیازهای اطلاعاتی و بهبود تصمیمگیریهای اقتصادی است. در این پژوهش چگونگی کاربرد اطلاعات حسابداری بهعنوان سبک در «سرمایهگذاری سبک پایه» بررسی شده است. در این سرمایهگذاری، بهجای توجه به یک شرکت خاص، ابتدا شرکتها بر پایه ویژگی خاصی دستهبندی میشوند سپس یک شرکت از میان آن گروه انتخاب میگردد. متغیرهای حسابداری مورد آزمون شامل سود هر سهم، ارزش دفتری، اندازه و نسبت جریان نقدی عملیاتی به فروش است. نمونه مورد بررسی شامل 381 شرکت پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران در سالهای 1387 تا 1393 است. نتایج نشان میدهد که تمامی متغیرهای مورد بررسی بهعنوان «سبک» مورد استفاده سرمایهگذاران هستند هر چند نسبت جریان نقدی عملیاتی به فروش کاربرد کمتری داشته است. مطابق نتایج، شرکتهای دارای سود هر سهم، ارزش دفتری و اندازه کمتر، تقاضای خرید بالاتری را تجربه کردهاند.

بحران مالی سال 2007 تا 2009 باعث شد در بسیاری از مطالعات، نقش ارزش های حسابداری و مدیریت اهرمی در حوزه فعالیت های بانکداری مورد توجه خاص قرار گیرد. در تحلیل مراحل وقوع بحران مالی، برخی محققین معتقدند  که روش شناسی حسابداری و حجم فعالیت های هربانک در این زمینه از نقشی محوری برخوردار بوده است. در این مطالعه با توجه به نتایج حاصل از  آزمون علیت گرانجری ، روابط بین دو عامل رشد دارائیها و رشد GDP به عنوان متغیر های مستقل با  تغییرات اهرم مالی به عنوان متغیر وابسته  مربوط به  15 بانک، برای دوره زمانی سالهای 1388 تا 1395مورد بررسی قرار گرفته اند. سپس اثر تعاملی عامل کیفیت سود به عنوان یک عامل معرف بکارگیری روش های حسابداری ضمن برازش مدلهای رگرسیون چند متغیره و با استفاده از داده های پانل (اثرات ثابت و تصادفی) و انباشته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. یافته ها  نشان می دهند که رشد GDP رابطه معنی دار مثبت و با اهمیتی با تغییرات اهرم مالی داشته و تغییرات در دارائیهای آنها از نقش تعاملی مثبت و فزاینده ای  در این ارتباط برخوردارند. نتایج همچنین بیانگر وجود ارتباط معنی دار مثبت و با اهمیتی بین دارائیها با تغییرات در اهرم مالی  می باشند. نقش تعاملی کیفیت سود به عنوان یک عامل حسابداری در این رابطه ، نقشی فزاینده بوده است.  

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر متغیرهای عدم اطمینان محیطی و مالکیت نهادی  بر اجتناب مالیاتی است.اجتناب مالیاتی شامل مجموعه راهکارهائی است که منجر به کاهش مالیات در چارچوب قوانین و مقررات می شود. بدین منظور با استفاده از دادههای مربوط به 106 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی95-1389، شاخص عدم اطمینان محیطی و مالکیت نهادی محاسبه و تاثیر آنها بر اجتناب مالیاتی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، برای سنجش اجتناب مالیاتی از سنجه نرخ موثر مالیاتی نقدی بلندمدت استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل دادهها و آزمون فرضیهها از الگوی رگرسیون خطی چندگانه استفاده شده است. شواهد و نتایج تجربی پژوهش نشان داد که عدم اطمینان محیطی دارای تاثیر مستقیم و معناداری بر اجتناب مالیاتی و متغیر مالکیت نهادی دارای تاثیر منفی بر اجتناب مالیاتی می باشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر ویژگی آندروژنیک مدیران بر عملکرد واحدهای تجاری و نقش تعدیلی حاکمیت شرکتی در این رابطه است. ویژگی آندروژنیک به عنوان متغیر مستقل بهوسیله شاخص هورمون تستوسترون اندازهگیری شد. به کمک جستجوگر Google Images، عکس مدیر عامل شرکتها دریافت شد و نسبت WHR هر مدیر، با استفاده از نرم افزار Image J تعیین گردید. جامعه آماری پژوهش کلیه شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران و نمونه آماری شامل 66 شرکت (594 سال- شرکت) در بازه زمانی 1389 الی 1397 است. به منظور بررسی تأثیر متغیرها از روش معادلات ساختاری (SEM) و نرمافزار Smart PLS استفاده شد. یافتهها نشان داد که در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران، ویژگی آندروژنیک و حاکمیت شرکتی بر عملکرد واحدهای تجاری، به ترتیب، تأثیر مثبت و منفی معناداری دارند. افزون بر این، در پژوهش حاضر، حاکمیت شرکتی تأثیر تعدیلکنندگی منفی معناداری بر رابطه ویژگی آندروژنیک و عملکرد شرکت دارد. همچنین، از دو مؤلفه حاکمیت شرکتی، مؤلفه ترکیب سهامداران بر این رابطه بدون تأثیر است و ترکیب هیأتمدیره دارای تأثیر تعدیلکنندگی منفی معناداری بر این رابطه است. هر اندازه مدیران از خودشیفتگی و اعتماد بهنفس بالاتری برخوردار باشند، میتوانند برای بهدست آوردن پاداش و تأیید ذینفعان، عملکرد مطلوبتری را برای واحدهای تجاری رقم بزنند. حاکمیت شرکتی با تأثیر منفی بر عملکرد شرکتها و تعدیل این رابطه، سعی میکند عملکرد و همچنین ابعاد ویژگی آندروژنیک مدیران را کنترل کند.

با توجه به تبدیل شدن اجتناب مالیاتی به یکی از معضلهای اساسی تحقق درآمدهای مالیاتی، در این پژوهش ارتباط میان کیفیت حسابرس، مدیریت سود و اجتناب مالیاتی مورد بررسی قرار گرفته است. با اعمال محدودیتهای تعریف شده در انتخاب نمونه آماری، 69 شرکت از میان شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار طی سالهای 1396- 1392 انتخاب و آزمون فرضیهها با استفاده از نرمافزار Eviews 8 و دادههای تابلویی انجام شد.نتایج پژوهش نشان داد که بین مدیریت سود و اجتناب مالیاتی رابطه معکوس و معناداری وجود دارد و این رابطه با حضور حسابرس باکیفیت تشدید میگردد. همچنین بین کیفیت حسابرس و اجتناب مالیاتی رابطه معکوس و معناداری وجود دارد. رابطه مستقیم و معناداری بین کیفیت حسابرس و مدیریت سود نیز مشاهده گردید. از این رو این نتیجه گرفته شد که انجام مدیریت سود و استفاده از حسابرس باکیفیت، هریک به صورت جداگانه و توامان با یکدیگر، منجر به کاهش اجتناب مالیاتی میشود.

تجارت الکترونیک که همگام با توسعه اینترنت، قوت و بسط بیشتری یافته، به شکلی اجتنابناپذیر بخشهای زیادی از جامعه را تحت تأثیر قرار داده است. این تجارت بهعنوان یکی از عوامل زمینهساز رشد و توسعه اقتصادی کشورها مطرح بوده و راندمان کمی و کیفی مبادلات تجاری را افزایش داده است؛ بنابراین بررسی عوامل مؤثر، پیشنیازها و نیز پیامدهای آن، از جایگاه ویژهای برخوردار است. ازاینرو هدف از این تحقیق، بررسی و مدلسازی جایگاه شفافیت و اعتماد ملی در فرایند تجارت الکترونیک است. تحقیق حاضر با رویکرد ترکیبی (تلفیقی از دو روش کیفی و کمی) انجامشده است. در بخش کیفی تحقیق، با نظرخواهی از 21 نفر از خبرگان حوزه تجارت الکترونیک و از طریق پرسشنامه باز طراحیشده، مدل مفهومی تحقیق طراحیشده است. در مرحله تحقیق کمی نیز از طریق نمونه آماری متشکل از 300 نفر کاربر فعال در فضای تجارت الکترونیک، مدل طراحیشده با رویکرد مدلسازی معادلات ساختاری مورد آزمون قرارگرفته است. در بخش کمی، تجزیهوتحلیل اطلاعات در دو بخش مدل اندازهگیری و ساختاری مدل انجام پذیرفته است. در این راستا، ویژگیهای فنی پرسشنامه شامل پایایی، روایی همگرا و روایی واگرا بررسی گردید و اصلاحات لازم صورت پذیرفت. در بخش ساختاری نیز ضرایب ساختاری مدل برای بررسی فرضیههای تحقیق ارزیابی شد. نتایج حاصل نشان میدهد تجارت الکترونیکی زمینهساز ارتقای شفافیت میباشد. شفافیت نیز تأثیر مثبت و معناداری بر کاهش فساد و حذف واسطهها از زنجیره تأمین کالا و خدمات در این فضا دارد. همچنین کاهش فساد اقتصادی در فضای تجارت الکترونیک منجر به افزایش اعتماد ملی به این فضا خواهد شد.