علوم تربیتی از دیدگاه اسلام

این پژوهش با هدف تعیین جایگاه فکری رویکرد «پذیرش و تعهد» در اطلس فکری رویکردهای متنوع روانشناختی، با معرفی و یاری گرفتن از معیار «هنجار و کارکردهایش» در هستی جهت ترسیم مرزها و حدود روان شناسی توحیدی در برابر روانشناسی غیرتوحیدی در نقشه روان شناسی دنیای امروز انجام شده است. روش پژوهش در این مقاله به شیوه توصیفی تحلیلی مبتنی بر منابع و متون مرتبط با موضوع پژوهش است. نتایج و یافته ها نشان می دهد رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد که تقریباً از سال 1999 در آمریکا پا به عرصه گذاشت با معرفی «ارزش ها» و «تعهد به ارزش ها» در مبانی و ساختار نظام فکری آن، از تفکر فلسفیِ صرفاً مکانیک ماتریالیستی و زیستی، که نگاه غالب فلسفی و معرفت شناسی رویکردهای روان شناختی دنیای معاصر را تشکیل می دهد، فاصله گرفته، و یک گام به پیش، به سمت روان شناسی توحیدی و هنجارمدار برداشته است. از جمله یافته های دیگر این پژوهش ناآشنایی، موشکافی و معرفی «معیار»ی موثق در مبانی فلسفی و معرفت شناختیِ رویکردهای روان شناختی است که منجر به خلط بحث های نظری شده و در نتیجه آن امکان رصد نزدیک یا دور شدن رویکردهای متنوع این حوزه از یکدیگر را از دست می دهیم.

این پژوهش درصدد بررسی معنای زندگی و مبانی انسان شناختی در دیدگاه جعفری است تابتواند اصول تربیت و مبانی آن را از نظریه حیات معقول ایشان استخراج کند. این پژوهش رویکرد توصیفی تحلیلی دارد و از روش های استنتاج عملی و تحلیل استعلایی استفاده شده است. یافته ها بیانگر این است که جعفری با تأکید بر رویکرد دینی، زندگی معنادار را در چارچوب نظریه حیات معقول ترسیم می کند. ایشان دو عنصر بنیادین عقل و وجدان را در تصعید حیات تکاملی دخیل می داند که انسان را تحت تعالیم پیامبران الهی از مرحله ناخودساخته به خودساخته و درنهایت به خداساختگی نائل می کند. ایشان میان معنا و هدف زندگی قائل به ترادف و نظریه او در باب معنای زندگی منطبق بر نظریه هدف الهی است که براساس آن زندگی به آن اندازه که به تحقق هدف الهی از خلقت آدمی، که همانا قرار گرفتن در جاذبه ربوبی است، مدد رساند، معنادار خواهد بود و این معناداری در سایه خروج از حیات طبیعى محض و ورود به حیات معقول تحقق مى یابد. در نهایت اصول به دست آمده در این پژوهش عبارت از تصعید احساسات، تصعید آزادی رو به اختیار، برتری کردار بر گفتار، پرورش وجدان، تلازم تعقل با تهذیب و مسئولیت پذیری است.

این پژوهش با هدف تبیین پدیدارنگاریفلسفه تربیتی عبادت از دیدگاه معلمان و اولیای دانش آموزان مدارس ابتدایی در استان البرز و به روش پدیدارشناسی است. برای این پژوهش 17 نفر از معلمان و 15 نفر از اولیای دانش آموزان دوره ابتدایی به صورت هدفمند انتخاب شدند تا در این پژوهش شرکت کنند. در این مطالعه برای گردآوری داده ها از مصاحبه (عمیق و نیمه ساختاریافته) استفاده شد. تمام مصاحبه ها پس از توضیح اهداف پژوهش به مصاحبه شوندگان و کسب مجوز از ایشان، ضبط و پیاده سازی شد. میانگین مدت هر مصاحبه حدود 55 دقیقه بود. در این پژوهش 5 پرسش اصلی برای مصاحبه در رابطه با هدف طراحی، و متناسب با پاسخ شرکت کنندگان پرسش های بعدی جهت تعمیق اطلاعات مطرح شد. برای تحلیل داده ها از رویکرد توصیفی تحلیلی با استفاده از کدگذاری در دو سطح باز و محوری استفاده شد. یافته ها نشان داد که عبادت در بعد فردی کارکردهایی شامل افزایش اعتماد به نفس، معنایابی در زندگی، سعادتمندی و تعالی انسان و در بعد عاطفی شامل احساس لذت و افزایش آرامش دارد؛ در بعد جامعه شناختی نیز دربرگیردنده ارتقای ارزش های اخلاقی و کاهش جرائم اجتماعی است، همچنین در بعد خانوادگی، پایداری شخصیت و کاهش مشکلات خانوادگی از جمله کارکردهای تربیتی عبادت به شمار می رود.

این پژوهش با هدف شناسایی اثربخشی آموزش مهارت های مثبت اندیشی مبتنی بر رویکرد اسلامی بر بلوغ عاطفی و شکیبایی به روش نیمه آزمایشی، پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه انجام پذیرفت. جامعه آماری دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوره اول شهرستان ساوه از یک دبیرستان در دسترس برگزیده شده است، و نمونه ای شامل 30 نفر از نمرات پایین تر از میانگین در اجرای پیش آزمون به تصادف در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. گروه آزمایش هشت جلسه تحت آموزش مهارت های مثبت اندیشی با رویکرد اسلامی قرار گرفت. هر دو گروه پیش و پس از اجرای متغیر مستقل به واسطه مقیاس بلوغ عاطفی و پرسش نامه شکیبایی سنجیده شدند. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیری تحلیل شد. یافته ها نشان داد بین دو گروه در میزان شکیبایی، نداشتن ثبات عاطفی و بازگشت تفاوتی معنی دار وجود دارد؛ بنابراین آموزش گروهی مهارت های مثبت اندیشی سبب کاهش دو مؤلفه عدم بلوغ عاطفی یعنی بی ثباتی عاطفی، بازگشت عاطفی و همچنین افزایش شکیبایی شده است. نتایج بیانگر اثربخشی آموزش مهارت های مثبت اندیشی مبتنی بر رویکرد اسلامی در افزایش شکیبایی و بلوغ عاطفی است.

هدف از این پژوهش بررسی میزان تاثیر برنامه درسی معنوی در بهزیستی روان شناختی از دیدگاه دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و برای اجرای آن از روش پیمایشی- توصیفی استفاده شد. جامعه ی آماری شامل دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان (1136نفر) بود. 324 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان به روش تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته برنامه درسی معنوی استفاده شد. همچنین روایی پرسشنامه محقق ساخته از طریق نظرات متخصصان بررسی شد و پایایی آن نیز از طریق ضریب آلفای کرونباخ 96/0 برآورد شده است. نتایج به دست آمده نشان داد که از دیدگاه دانشجویان کارشناسی ارشد: 1- میزان تاثیر برنامه درسی معنوی بر بهزیستی روان شناختی در بعد اهداف، بیشتر از سطح متوسط است 2- میزان تاثیر برنامه درسی معنوی بر بهزیستی روان شناختی در بعد محتوا، بیشتر از سطح متوسط است.3- میزان تاثیر برنامه درسی معنوی بر بهزیستی روان شناختیدر بعد روش تدریس، کمتر از سطح متوسط است.4- میزان تاثیر برنامه درسی معنوی بر بهزیستی روان شناختی در بعد ارزشیابی، در سطح متوسط است.

این پژوهش با هدف تعیین رابطه مکانیسم های دفاعی و دینداری در دانشجویان، و مقایسه مکانیسم های دفاعی و سطح دینداری پسران و دختران دانشجو با روش پژوهشی همبستگی انجام گرفت. در این مطالعه 798 نفر (423 دختر و 375 پسر) از دانشجویان کارشناسی رشته های غیرپزشکی دانشگاه های شهر تهران با روش نمونه گیری در دسترس شرکت داشتند. شرکت کنندگان پرسش نامه مکانیسم های دفاعی (40 DSQ) و باورهای مذهبی (برای سنجش دینداری) را تکمیل کردند. داده های به دست آمده با آزمون آماری همبستگی پیرسون و t در گروه های مستقل تحلیل شد. تحلیل داده های پژوهش نشان داد که همبستگی مثبت و معنادار میان سبک دفاعی پخته و سطح دینداری وجود دارد، به این معنا که افزایش میزان باورهای مذهبی موجب رشد فزون تر سبک دفاعی پخته می شود. رابطه بین سبک های دفاعی روان آزرده (ناسازگار) و دینداری منفی و معنادار است، ولی همبستگی معنادار بین دینداری و بعد دیگری از مکانیزم های دفاعی ناسازگارانه (سبک های دفاعی ناپخته) وجود ندارد. همچنین نتایج نشان داد که میانگین نمره های دختران در مکانیسم های دفاعی سازگارانه (پخته) و میانگین نمره های پسران در مکانیسم های دفاعی ناسازگارانه (روان آزرده) بیشتر است. تفاوت معناداری بین میانگین نمره های پسران و دختران در بعد دیگری از مکانیزم های دفاعی ناسازگارانه یعنی مکانیسم های دفاعی ناپخته وجود ندارد. همچنین تفاوت معناداری میان میانگین نمره های باورهای مذهبی در دختران و پسران وجود دارد، و میزان دینداری دختران بیش از پسران است.

هدف از این تحقیق بررسی رابطه رهبری معنوی با خودکارآمدی مدیران و کارکنان و با روش تحقیق توصیفی همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران و کارکنان مدارس متوسطه شهر ری است. نمونه مورد مطالعه در این پژوهش به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند؛ به این صورت که 248 نفر (151نفر زن و 97 نفر مرد) دو پرسش نامه رهبری معنوی فرای (2003) و خودکارآمدی شرر (1982) را تکمیل کردند. برای تحلیل داده ها از روش همبستگی پیرسون و آزمون t در گروه های مستقل استفاده شد. یافته ها نشان داد که رهبری معنوی با خودکارآمدی مدیران و کارکنان رابطه ای معنادار و مثبت دارد، همچنین میان چشم انداز عشق به نوع دوستی، ایمان در کار، عضویت سازمانی، تعهد سازمانی، معناداری در کار و بهره وری و بهبود مستمر با خودکارآمدی رابطه مستقیم و معنا داری وجود داشت. یافته ها بیانگر این بود که میانگین نمرات رهبری معنوی و خودکارآمدی در مدیران و کارکنان زن به طور معناداری بیش از مدیران و کارکنان مرد است. می توان بیان کرد که رهبران معنوی با ایجاد جو حمایتی درصدد افزایش بهره وری و اثربخشی سازمان و کارکنان گام برمی دارند و زمینه پرورش خودکارآمدی را در ایشان فراهم می کنند.