جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران

در این مطالعه، تلاش شده است تا با الگوی جامعه شناختی ایرانی رهیافتی بومی برای سنجش دینداری پیش نهاده و میزان دینداری یک نمونه دانشجویی مطالعه شود. روش اجرای پژوهش پیمایش بوده و نمونة 352 نفر از دانشجویان سمنانی بوده اند. یافته های تحقیق نشان می دهد که میانگین دینداری نمونة مذکور در سطحی بالاتر از متوسط قرار دارد. در میان ابعاد چهارگانة دینداری، بعد اعتقادات دینداری دانشجویان در سطحی بالاتر از سایر ابعاد دینداری قراردارد. در مقابل، میانگین دینداری در بعد عبادات کمتر از سایر ابعاد دینداری و در سطح متوسط است. همچنین، میانگین مؤلفه های ابعاد دینداری در الگوی سنجش دینداری بومی نشان میدهد که میانگین مولفه های فردی دینداری پایین تر از مؤلفه های جمعی آن است.

نویسندگان این مقاله شکل گیری هویت اجتماعیِ قوم لک را بر اساس دیگری بودن ٌ، تفاوت، قدرت و مقاومت بررسی کرده اند. آنها بر اساس روش هرمنوتیک، قوم لک را به مثابه متنی در زمینة فرهنگی ایران مطالعه کرده اند و ضمن تقسیم بندی جامعة مورد مطالعه به دو گونة اجتماعی «مهاجران» و «غیرمهاجران»، از طریق مصاحبه و مشاهدة مشارکتی اطلاعات لازم را گردآوری کرده اند. نتایج پژوهش نشان میدهد: الف) به لحاظ فرهنگی، مرزهای مشخصی میان لکها و اقوام دیگر وجود دارد و هر دو طرف بر این تمایزات تأکید میورزند. ب) لکها یک بار از طرف جامعه و بار دیگر از جانب اقوام همسایه به حاشیه رانده شده اند. ج) حاشیه ای بودن مضاعف سبب شده است که طیف عمده ای از لکها، که غالباً مهاجرند، برای گذران زندگی و واکنش در برابر طردشدگی به مشاغل کم اهمیت و واسطه گری روی آورند. د) نابرابری در توزیع امکانات، طرد از جانب دیگران و سکوت دیگران دربارة آنها نقش مؤثری در شکل گیری هویت قوم لک دارند.

مقالة حاضر به بررسی و مقایسة آثار و عوارض توسعة اجتماعی بر توسعه صنعتی در دو منطقه محروم و برخوردار می پردازد. این دو منطقة بنا بر اعلام سازمان برنامه و بودجة وقت، عبارت اند از استان های اصفهان در مقام دومین استان برخوردار و استان ایلام در مقام محروم ترین استان قبل از کهکیلویه و بویر احمد. هدف پژوهش بررسی این مطلب است که آیا نوع نگاه سنتی مردم بر نوع سرمایه گذاری آنها تاثیرگذار است یا نه و چه رابطه ای میان نوع نگاه و باورداشت های سنتی و الگو های سرمایه گذاری (مطمئن، ریسکی و راکد) وجود دارد و نیز، بین نگاه آنها به ثروت و سرمایه و انواع سرمایه گذاری چه رابطه ای وجود دارد. روش اجرای پژوهش پیمایش بوده و 393 نمونه در هر یک از شهرهای مورد مطالعه انتخاب شده است. یافته ها نشان می دهند هر دو استان باورهایی سنتی دارند و عمدتاً به دنبال سرمایه گذاری مطمئن اند.

بزهکاری نوجوانان با آثار منفی روانی، اقتصادی و اجتماعی یکی از مسایل مهم اجتماعی ایران است؛ زیرا ایران از نظر ساختار جمعیتی کشوری با جمعیت نوجوان و جوان است. هدف این مقاله جست جو دربارة علل بزهکاری نوجوانان، در مواردی مثل دزدی، تخریب و خشونت، در کل جامعة ایران نیست، بلکه تمرکز آن بر شهر رشت است تا با انجام چنین مطالعاتی در شهرهای بزرگ دیگر، زمینه برای اظهار نظر دربارة جامعه ایران فراهم شود. در این بررسی از چارچوب نظری ترکیبی (نظریه عمومی جرم) متشکل از عناصری از نظریه های پیوند اجتماعی و خویشتن داری، استفاده شده است. یافته های این مطالعه نشان میدهد که نوجوانانی که خویشتن داری ضعیفی دارند، پیوند اجتماعی ضعیف داشته و بزه بیشتری مرتکب میشوند.

روش انجام این تحقیق پیمایشی (Survey) و حجم نمونه 1088 نفر از شهروندان بالای 18 سال منطقه 17 تهران بوده است. یافتههای توصیفی تحقیق در مورد متغیرهای اصلی مشارکت نشان میدهند در مجموع میزان گرایش به مشارکت در امور شهری بیشتر از حد متوسط ارزیابی میشود. سابقه مشارکت، شناخت از مفهوم مشارکت، احساس تعلق به محل سکونت و ارزیابی پیامدهای مشارکت، مهمترین عواملی هستند که گرایش به مشارکت را تبیین میکنند.

در جامعة چند قومی ایران، هویت قومی یکی از مهم ترین هویت های جمعی است که سبب شناسایی و تمایز افراد از یکدیگر میشود. با این حال، برجسته شدن احساس هویت قومی، به ویژه برتری یافتن آن بر احساس هویت ملی، همواره از مهم ترین دغدغه های مرتبط با انسجام و یکپارچگی ملی محسوب میشود. از این رو، مقاله حاضر رابطه هویت قومی و هویت ملی در بین بختیاریهای سه استان خوزستان، لرستان و چهارمحال بختیاری را بررسی می کند. پرسش اصلی این است که آیا بین میزان گرایش به هویت ملی و میزان گرایش به هویت قومی بختیاریها رابطه وجود دارد؟ برای پاسخ به این پرسش و نیز سنجش و بررسی این رابطه برای هویت ملی چهار بعد تاریخی، جغرافیایی، زبانی و فرهنگی در نظر گرفته است. همچنین، هویت قومی نیز بر اساس چهار بعد تاریخی، زبانی، فرهنگی و مذهبی سنجیده شده است. نتایج تحقیق از نمونه برای 385 نفری، با نمونه گیری خوشه ای و به شیوة پیمایش، با استفاده از فرمول کوکران به دست آمده است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد میزان گرایش به هویت قومی و میزان گرایش به هویت ملی نزد پاسخگویان در حد بالا و بین هویت ملی و هویت قومی رابطة مثبت و معناداری برقرار است.