حصون

سال 1384 هجرى شمسى از سوى رهبر فرزانه انقلاب اسلامى، سال همبستگى ملى و مشارکت عمومى اعلام شده است، که این نشانگر اهمیت فزاینده این مسئله در تفکر اسلامى و نقش تعیین کننده آن در سرنوشت جامعه و شهروندان آن است. همبستگى ملى و مشارکت عمومى به معناى همدلى، همگرایى، قبول مسئولیتهاى اجتماعى و رعایت حقوق شهروندى و همکارى همگانى در پیشبرد امور سیاسى، اجتماعى، فرهنگى و اقتصادى در جامعه است. واژه اُمت و واژگان هم خانواده آن دربردارنده مفهوم همبستگى ملى ومشارکت عمومى است. در اسلام براى نشان دادن اهمیت فوق العاده این مسئله و نقش تعیین کننده اش در سرنوشت ملتها، راهکارهاى فراوانى براى اجرایى کردن همبستگى ملى و مشارکت عمومى وجود دارد که از جمله مى توان به موارد زیر اشاره کرد: احترام فوق العاده به انسان و حقوق او، محبت و عشق ورزى به دیگران، مشورت با دیگران و مشارکت همگانى در تصمیم گیریها، فراخوان مردم به وحدت و همدلى در کارها، اهتمام به امور دیگران و تلاش براى حل مشکلاتشان، صلح و آشتى با مردم، برآوردن نیازهاى آنان، خدمت رسانى به مردم را از بهترین عبادت شمردن، تعاون و همکارى در اسلام، ضرورت حفظ روابط اجتماعى، نکوهیده دانستن فرار از اجتماع و مردم.

هر نظام سیاسى در جهان با دشمنانى داخلى و خارجى روبرو است. مخالفان داخلى مى کوشند با ایجاد بحران در جامعه، حکومت را تضعیف یا ساقط کنند. در جهان براى پیش گیرى یا مقابله با بحرانهاى اجتماعى، تمهیداتى اندیشیده اند، امّا آیا حکومت اسلامى نیز برنامه هایى براى جلوگیرى و مقابله با آن دارد؟ از متون اسلامى، سیره معصومین علیهم السلام و تاریخ اسلام برمى آید که دین مبین و جامع اسلام در این موضوع، به شناخت بحران و عوامل ایجاد کننده آن، نهراسیدن، پناه بردن به خداوند، مشاوره، برنامه ریزى، سازماندهى، نظارت و ارزیابى و... سفارش نموده و رهبران اسلام نیز آن را در عمل اجرا نموده اند.

عملیات استشهادى یک شیوه و ابزار دفاعى است که در زمانهاى اخیر، مجاهدین مسلمان علیه دشمنان متجاوز و اشغالگر به کار گرفته اند. عده اى از فقهاى معاصر شیعه و اهل سنت این نوع عملیات را مصداقى از جهاد دفاعى دانسته و آن را جایز و مشروع مى دانند. عملیات استشهادى با توجه به اهمیت حفظ نفس زمانى انجام مى شود که با دیگر ابزار دفاعى متعارف دفع تجاوز ممکن نباشد. اطلاق آیات و روایات جهاد دفاعى و ترجیح دفاع بر حفظ نفس دلیل جواز این نوع عملیات است. عملیات استشهادى ملاک جهاد و دفاع را دارد و با انتحار و اعمال انتحارى علیه انسانهاى بى گناه، یا به عبارت دیگر خودکشى، بدون جهت شرعى متفاوت است. لذا ادله حرمت قتل نفس منصرف از آن است.

سازمانهاى نظامى، از یک سو زمینه هاى اصلى توسعه یعنى ثبات، آرامش، امنیت و نظم عمومى را فراهم مى سازند و از سوى دیگر با تولید، انباشت و کاربرد دانش، مهارت، اطلاعات و تجهیزات بسیار پیچیده و پیشرفته، فرایند توسعه را به پیش مى برند.به همین دلیل، این سازمانها به صورت سامانه هاى تام و کامل (Total system) و با کارآمدى و اثر بخشى بسیار بالا طراحى و اداره مى شوند تا بدون کمترین وابستگى و ضعفى بتوانند این رسالت سنگین را براحتى بر دوش کشند. اما از آنجا که نیروهاى انسانى در کارآمدى و اثر بخشى سازمان نظامى نقش تعیین کننده و حیاتى دارند تأمین منزلت اجتماعى و مهم تر از آن منزلت سازمانى آنان اهمیت خود را باز مى نمایاند. این مقاله با بیان نتایج تحقیقات پیشین و نظریه هاى معتبر علمى، عوامل مؤثر بر ارتقاء یا تنزل منزلت سازمانى نظامیان را شناسایى و معرفى نموده و در پایان راههاى بهبود و ارتقاى آن را جمع بندى کرده است.

منزلت اجتماعى نظامیان ارزش یا مقامى است که آنها از جهت شأن، حیثیت و اعتبار در جامعه از آن برخوردارند. این مقاله پس از مقدمه، تعریف منزلت اجتماعى نظامیان و نظریه هاى مرتبط با آن، به اختصار عوامل مؤثر بر کاهش منزلت اجتماعى نظامیان را بیان مى کند.

بررسى منزلت اجتماعى نظامیان همواره مورد نیاز سازمانهاى نظامى بوده و شناسایى دقیق مؤلفه ها و عوامل مؤثر بر آن، تأثیر به سزایى در ارتقاى توانمندى کارکنان و افزایش اثر بخشى و کارآیى سازمانى نیروهاى مسلح خواهد داشت. در همین راستا؛ در تاریخ 12/12/76 الى 12/3/77 پژوهشى پیرامون منزلت اجتماعى و سازمانى نظامیان توسط پژوهشکده تحقیقات اسلامى نمایندگى ولى فقیه در سپاه طى مصاحبه با نوزده تن از فرماندهان ارشد و مسئولان انجام و با موفقیت به پایان رسید که با بازنگرى و تحلیل شاخص ها و محورهاى اصلى منزلت نظامیان در این مطالعه اکتشافى با طرح سوال هاى باز نکات و سرفصل هاى بسیار ارزشمند و مهمى از آن به دست آمد که گزارشى از آن به همراه جداول آمارى جهت بهره بردارى و زمینه سازى پژوهشهاى بعدى تقدیم خوانندگان بویژه مسئولین و کارشناسان منابع انسانى سپاه مى گردد.

اسلام به عنوان نظام دینى جامع که ریشه در فطرت دارد و از سرچشمه وحى سیراب مى شود، با دیدى عمیق و بینشى گسترده به انسان و انسانیت در ابعاد مختلف مى نگرد و داراى نظام ارزشى ویژه اى است که در پناه آن سعادت و کمال انسان را تضمین مى نماید. مدیریت و اداره امور جامعه نیز از شئون مهم زندگى انسانى است که در منابع اسلامى به آن پرداخته شده است و مى بایست از این زاویه به طور علمى و دقیق مورد بررسى واقع شود. در این نوشتار اصول فرایند انتصابات به عنوان یکى از فرایندهاى اساسى مدیریت منابع انسانى با رویکرد دینى مطالعه شده است و اصولى مانند: عدالت محورى، حق مدارى، خدمتگزارى، محبت و شدت، رضایت عمومى، ضابطه مدارى، پرهیز از مکر و خدعه و شایستگى و کفایت؛ به اختصار ارائه گردیده است.

هرشخصى که مسئولیتى به او واگذار مى شود باید ویژگیهایى داشته باشد تا از عهده آن مسئولیت بر آید؛ هر مسئول و مدیر مافوق در انتخاب مسئولان و مدیران رده هاى پایین تر باید این خصوصیتها را در نظر گرفته، با توجه به تناسب فرد و مسئولیت نه بر مبناى آشنایى، دوستى خویش یا همگرایى، مسئولیتها را واگذار کند.از سوى دیگر مسئولیتها مادام العمر به افراد واگذار نمى شود، مسئولانى برکنار مى شوند و کسان دیگر جایگزین آنها مى گردند. این برکنارى ها نیز نباید بدون ملاک انجام گیرد. سؤالى که مطرح است این که از نظر اسلام چه ملاکهایى براى عزل و نصبها مطرح شده است؟ در این مقاله تلاش بر این است برخى از ملاکهاى نصب و عزل فرماندهان نظامى با نگاهى اجمالى و در عین حال تحلیلى به قرآن و سنت کشف و ارائه شود.ابتدا ملاکهاى انتخاب فرماندهان و سپس معیارهاى عزل مورد بررسى قرار گرفته و در نهایت توصیه هایى در شیوه عزل.

اسلام به عنوان نظام دینى جامع که ریشه در فطرت دارد و از سرچشمه وحى سیراب مى شود، با دیدى عمیق و بینشى گسترده به انسان و انسانیت در ابعاد مختلف مى نگرد و داراى نظام ارزشى ویژه اى است که در پناه آن سعادت و کمال انسان را تضمین مى نماید. مدیریت و اداره امور جامعه نیز از شئون مهم زندگى انسانى است که در منابع اسلامى به آن پرداخته شده است و مى بایست از این زاویه به طور علمى و دقیق مورد بررسى واقع شود. در این نوشتار اصول فرایند انتصابات به عنوان یکى از فرایندهاى اساسى مدیریت منابع انسانى با رویکرد دینى مطالعه شده است و اصولى مانند: عدالت محورى، حق مدارى، خدمتگزارى، محبت و شدت، رضایت عمومى، ضابطه مدارى، پرهیز از مکر و خدعه و شایستگى و کفایت؛ به اختصار ارائه گردیده است.