حصون

فریضه امر به معروف و نهى از منکر تنها در تذکرات افراد عادى نسبت به بعضى گناهان جزئى خلاصه نمى شود، بلکه قیام بر ضد حکومت ستمگر و تلاش براى اصلاح ساختار سیاسى جامعه و تشکیل حکومتى بر اساس حق و قرآن نیز از مصادیق امر به معروف و نهى از منکر است. هرگاه در جامعه اى این فریضه مهم اجرا نشود و افراد در قبال پیاده شدن این امر خطیر احساس مسئولیت نکنند، مرگ آن جامعه حتمى خواهد بود. پس از رحلت پیامبر (ص)، به این تکلیف مهم آن چنان که شایسته بود عمل نشد و در نتیجه دین به ضعف گرایید و فاسقان و فاجران بر اوضاع مسلط شدند. در چنین شرایطى امام حسین (ع) براى برپایى این عنصر اساسى دست به قیام زد. پرسش اصلى این مقاله نقش امر به معروف و نهى از منکر در نهضت امام حسین (ع) است و رویکرد آن توصیفى ـ تحلیلى و تاریخى است. جایگاه و اهمیت امر به معروف و نهى از منکر، نقش آن در نهضت عاشورا، چیستى اصلاح و اهداف اصلاحى امام حسین (ع) و موقعیت و زمان قیام اصلاحى از مباحث ارائه شده است.

در تاریخ شیعه، سنت عزادارى، علاوه بر جنبه هاى روحى و معنوى، رنگ سیاسى ـ اجتماعى نیز به خود گرفته است. شیعیان امامیه، با برپایى عزادارى و گرامیداشت شهیدان کربلا، طرفدارى ازراه وروش پیشوایان شهیدومخالفت بادشمنان آنان رابه نمایش مى گذارند. این مراسم که هر سال پرشورتر برگزار مى شود، این پرسش را مطرح مى کند که سرچشمه هاى عزادارى شیعه امامیه پس از واقعه کربلا چیست؟ مقاله حاضر با رویکرد تاریخى، ریشه ها و سرچشمه هاى این سنت را بیان مى کند.

خواص یعنى صاحبان بصیرت و تحلیل به عنوان متغیرى مستقل و عوام به عنوان متغیرى وابسته یعنى، پیروان محور خواص، نقش آفرین در تحولات سیاسى اجتماعى اند. پرسش اصلى این مقاله به نقش خواص و عوام در انقلاب اسلامى ایران معطوف است. پس از مقدمه و مباحث نظرى که طى آن کلیاتى درباره نقش خواص و عوام در تحولات تاریخى بیان مى شود، نقش فرهنگى، سیاسى خواص جبهه حق در ابعاد ایجابى و سلبى و نقش خواص جبهه باطل در انقلاب اسلامى ایران به همراه نقش عوام در آن، با رویکرد توصیفى ـ تحلیلى و به شیوه کل نگر، نه جزء نگر، مورد بررسى قرار گرفته است.

انقلاب اسلامى که در سپیده دم 22 بهمن ماه سال 1357 در سرزمین ایران به رهبرى پیامبر گونه امام خمینى(ره) طلوع کرد و "اعجاز بزرگ قرن"را رقم زد، دستاوردهاى فراوان و بى سابقه اى را در حوزه هاى گوناگون به ارمغان آورد. یکى از نخستین و مهم ترین دستآوردها، سپاه پاسداران انقلاب اسلامى بود. دستآورد یاد شده، مسئولیت و وظیفه "نگهبانى از انقلاب و دستآوردهاى آن" را نیز بر عهده گرفت. بى شک نگهبانى از دستآوردهاى انقلاب اسلامى در وهله نخست متوقف بر شناخت و معرفت دستآوردها و سپس آسیب شناسى و اتخاذ راهکارهاى مناسب و مؤثر جهت حفاظت از آنها است. از این رو، جاى طرح این سؤال است که به راستى انقلاب اسلامى چه نتایجى را حاصل کرد؟ و به دیگر سخن، چه دستآوردهایى را به دنبال داشت؟ البته از آنجا که نوع نگرش و دیدگاه افراد و میزان وقوف و آگاهیشان بر اوضاع قبل و بعد از انقلاب در پاسخگویى آنان به این سؤال نقش اساسى دارد، مناسب است پاسخ از زبان شخصیتى گزارش شود که نه تنها بیشترین اشراف را به وضعیت قبل و بعد از انقلاب داشت، بلکه پرچمدارى و رهبرى بى نظیر آن بر عهده اش بود و آن کسى نیست جز "امام خمینى عزیز". مقاله حاضر به دنبال پاسخگویى به این سؤال است که " دستآوردهاى انقلاب اسلامى از منظر و به روایت امام خمینى" چیست؟ به منظور پاسخ به این سؤال، با مراجعه به سخنان ورهنمودهاى حضرت امام درصحیفه نور، مواردى که حضرت ایشان به دستآورد بودن آن تصریح دارند، استخراج و با دسته بندى در حوزه هاى مختلف عرضه گردید. سزامند یادآورى است که به دلیل فراوانى برکات انقلاب اسلامى از یک سو و محدودیت مقاله از سوى دیگر، آنچه در اینجا ارائه مى گردد، تنها بخشى از دستآوردهاى انقلاب اسلامى به روایت امام خمینى (ره) است که فهرست وار عرضه مى گردد. بى شک پرداختن به تمامى آنها و غور در ابعاد مختلف هر یک، مجالهاى دیگر و بس فراخ را مى طلبد که باید از سوى صاحبان قلم پى گرفته شود.

بخشى از جهان امروز، زیر حاکمیت لیبرال دمکراسى یا دموکراسى لیبرال(1) قرار دارد. بقیه جهان نیز، به ویژه پس از شکست کمونیسم و پدیده جهانى شدن،(2) به اجبار یا داوطلبانه به سوى آن در حرکت یا بُرده شدن است. از این رو، برخى از محققان، نویسندگان و نظریه پردازان سیاسى، عصر کنونى را دوره حاکمیت نظام هاى لیبرال دموکراسى نامیده اند که از جمله آنها، فرانسیس فوکویاما،(3) صاحب نظریه پایان تاریخ و واپسین انسان است به دنبال فوکویاما، عده اى کوشیده اند تا نشان دهند، جامعه اى رضایت بخش تر از جامعه لیبرال دموکراسى نه وجود دارد، و نه مفید است و نه وجود خواهد داشت!ازاین رو، مقاله حاضر مى کوشد، پاسخى براى این سؤال: «آیا آن گونه که ادعا مى شود، نظام لیبرال دموکراسى بى عیب و نقص است؟» بیابد و فرضیه «به نظر مى رسد، این محصول غرب، همانند سایر محصولات آن، به لحاظ مفهومى (نظرى) و مصداقى (عملى) واجد تعارضات و تناقضاتى است» را در ترازوى سنجش و نقد قرار دهد. البته این مقاله، بیشتر تعارضات مفهومى نظام هاى لیبرال دمکراسى را پى مى گیرد.

شناخت آسیبها و آفتهایى که انقلاب اسلامى ایران را تهدید مى کنند، نخستین و اساسى ترین قدم در جلوگیرى از پیدایش و رشد آسیبهاست. با این هدف، پرسش اصلى مقاله حاضر معطوف به آسیب شناسى ارکان انقلاب اسلامى ایران است. آسیبهایى که ارکان انقلاب و مبانى اساسى نظام را تهدید مى کنند و دیگر آسیبهایى که روند و حرکت انقلاب اسلامى را کند مى نمایند، به شیوه توصیفى ـ تحلیلى، بررسى شده اند. بخش پایانى مقاله به تبیین مسئولیت و رسالت نیروهاى انقلاب اسلامى در پاسدارى از آن اختصاص دارد.

بهره گیرى دولت آمریکا از منابع نرم قدرت بعد از جنگ سرد، پیامدهاى خاصى را براى هویت امنیتى و فرهنگى کشورهاى مخاطب به همراه دارد. در مقاله حاضر پرسش اصلى معطوف به چالش ها و حوزه هاى تهدیدزایى نرم افزارگرایى آمریکا در سیاست خارجى اش نسبت به جمهورى اسلامى ایران است. فرضیه مقاله این است: نرم افزارگرایى (در رفتار خارجى ایالات متحده)، بر ابعاد هویتى ملاحظات امنیتى ملت ایران تأثیر مستقیم دارد. چارچوب نظرى بحث از تئورى جوزف ناى اتخاذ شده است.