درخت حوزه‌های تخصصی

با توجه به رشد سریع مجله ها و افزایش قیمت آنها، به کارگیری شیوه های عینی مبتنی بر اصول کتاب سنجی، از راه های مؤثر و سودمند در بررسی میزان بهره وری نشریه هاست. از سوی دیگر، لزوم دستیابی متخصصان و محققان به نشریه ها ایجاب مینماید عوامل جانبی از جمله دسترس پذیری نیز مد نظر قرار گیرد تا زمینه را برای غلبه بر محدودیتها و عوامل بازدارنده در تأمین نیازهای آموزشی و پژوهشی، فراهم سازد. این پژوهش در سال 1377 با هدف تعیین میزان استفاده از نشریه ها با توجه به عامل دسترس پذیری و به روش تجربی و پیمایشی انجام گرفت. جامعة پژوهش 399 عنوان و 3871 شماره مجله های لاتین سال 1997 موجود در کتابخانة مرکزی دانشگاه علوم پزشکی کرمان بود که از این تعداد، 1/15% عنوانها و 1/11% شماره ها در دسترس استفادهکنندگان قرار گرفت. تعداد دفعات استفاده با برچسب گذاری روی جلد مجله ها و تأثیر عامل دسترسی در استفاده با انتقال مجله های دندان پزشکی به محل این دانشکده (به عنوان نشریه های در دسترس در مقابل نشریه های سایر رشته ها که به عنوان نشریه های دور از دسترس در کتابخانة مرکزی نگهداری میشد) بررسی شد. اطلاعات بر اساس شاخصهای آمار توصیفی و استفاده از دو نرم افزار Spss و Epi6 تجزیه و تحلیل گردید. برای آزمون فرضیة پژوهش مبنی بر تأثیر داشتن عامل دسترس پذیری بر استفاده، از آزمون معنادار بودن درصد دو نمونه (z در سطح 5/0=α) استفاده شد.  یافته ها نشان داد در طول اجرای طرح 5/31% عنوانها و 3/36% شماره ها استفاده شده است. بیشترین درصد استفاده از هر عنوان، به دانشکدة پزشکی (4/33%) و بیشترین درصد استفاده از هر شماره به گروه علوم پایه (8/43%) مربوط بود؛ در حالی که کمترین درصد استفاده از هر عنوان (5/23%) و نیز کمترین درصد استفاده از هر شماره (9/17%) به گروه زنان و مامایی تعلق داشت. به طور کلی، از مجموع مجله های مورد بررسی، 126 عنوان استفاده شد که از این تعداد 19 عنوان به مجله های در دسترس مربوط بود. فرضیة پژوهش در مقایسة دانشکدة دندان پزشکی با دو دانشکدة بهداشت و داروسازی تأیید و در مورد سایر دانشکده ها رد شد. نتایج تحقیق در مورد نشریه های دور از دسترس، مبیّن اهمیت عامل دسترس پذیری است، اما نتایج مربوط به استفاده نکردن از برخی نشریه های در دسترس، مبیّن میزان اهمیت آن نشریه از دید استفادهکننده است. بنابراین، برای غلبه بر محدودیت دسترس پذیری و استفادة بهینه از نشریه ها، به کارگیری دستاوردهای مؤثر فناوری اطلاعات از جمله تسهیلات شبکه و اشتراک منابع و نیز در نظر گرفتن دیدگاه ها و نظرهای متخصصان موضوعی در گزینش نشریه های مهم به منظور تأمین مناسب و منطبق بر نیازهای اطلاعاتی استفادهکنندگان، پیشنهاد شد

هدف این پژوهش سنجش سطوح کیفیت خدمات کتابخانه دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی و شناسایی مؤلفه هایی از خدمت است که در این کتابخانه نیازمند ارتقاء و بهبود هستند. در این پژوهش از لیبکوآل تی ام (ویرایش نهایی) استفاده شده است. در این ابزار کیفیت خدمات با ارزیابی شکاف موجود بین سطح حداقل انتظارات با سطح دریافت، و سطح حداکثر انتظارات با سطح دریافت مشخص میشود، و بررسی معناداری تفاوت بین سطوح، نقاط ضعف و قوت کتابخانه را نشان میدهد. پژوهش حاضر با استفاده از روش پیمایشی انجام شده است. روش نمونه گیری، تصادفی طبقه ای بوده است و از بین کاربران کتابخانه، 346 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان میدهد که در مؤلفه «اثر خدمت»، کتابخانه توانسته است حداقل انتظارات کاربران را برآورده کند. در مؤلفه های «کنترل اطلاعات» و «کتابخانه به عنوان مکان»، کتابخانه نتوانسته حداقل انتظارات کاربران خود را برآورده کند. پس از آزمون فرضیه ها در تکتک مؤلفه های لیبکوآل، پژوهشگران دریافتند که در هر سه مؤلفه، بین سطح دریافت با سطح حداقل انتظارات، و بین سطح دریافت با سطح حداکثر انتظارات کاربران از کیفیت خدمات، تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین مشخص شد که به نظر کاربران، مؤلفه کنترل اطلاعات نسبت به سایر مؤلفه ها از اهمیت بیش تری برخوردار است.

هدف این پژوهش بررسی وضعیت میزان خوداستنادی در مقاله های تالیفی اعضای هیات علمی دانشگاه تهران در مجله های «نامه علوم اجتماعی» و «پژوهش های جغرافیایی» بین سال های 1378 تا 1386 است. برای نیل به مقصود تعداد 212 مقاله ی تالیفی مشتمل بر 4565 استناد با استفاده از روش تحلیل استنادی مورد بررسی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد که نسبت قابل توجهی از مقاله های این دو مجله (در حدود نیمی از مقاله ها) از خوداستنادی برخوردارند و یک سوم نویسندگان در مقاله های تالیفی، خوداستنادگر هستند. متوسط خوداستنادی در مجله ی «نامه ی علوم اجتماعی» 8/0درصد و در مجله ی «پژوهش های جغرافیایی» 6/0 درصد به دست آمد. بررسی سالیانه ی مقاله ها نیز نشان داد که خوداستنادی در این مجله ها از روند منظمی برخوردار نیست و مقاله های مجله ها از نظر نوع مدرک بیشترین مدرک مورد استفاده در خوداستنادی ها را تشکیل می دادند. همچنین تفاوت معنی داری میان میزان خوداستنادی و تعداد نویسندگان در مقاله ها وجود دارد. در بررسی عمر خوداستنادی نیز مشخص شد که حدود 46 درصد خوداستنادی ها در بازه ی زمانی دو ساله قرار می گیرند و نویسندگان در رفتار استنادی خود بیشتر به متون و مقاله های اخیر خود استناد کرده اند.

هدف: هدف از این پژوهش، بررسی مفهوم رضایت شغلی و اهمیت آن، نظریه های نیاز و رضایت شغلی، عوامل مؤثر بر رضایت شغلی، و همچنین اثرات مهم رضایت شغلی کتابداران میباشد. روش: این پژوهش به روش کتابخانه ای (سندی) انجام گرفته است. و اطلاعات آن از مطالعه منابع موجود در کتابخانه های معتبر و جستجوی مقالات در سایت و پایگاه های اطلاعاتی مربوط به موضوع فراهم گردیده است. یافته ها: کتابخانه، یکی از مهم ترین نهادهای یک جامعه است که منعکس کننده تحولات اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی آن جامعه است. کتابخانه های دانشگاهی جهت تحقق اهداف آموزشی و پژوهشی و با هدف ارائه خدمات به مراجعان (استاد، دانشجو و پژوهشگر)، نیازمند نیروی انسانی علاقه مند، متخصص و با تجربه است. بنابراین شناخت نیازهای کتابداران شاغل در این کتابخانه ها و تلاش در تأمین رضایت شغلی آنها تأثیر بسیاری بر کیفیت خدمات کتابخانه های دانشگاهی دارد.

هدف: این پزوهش با هدف بررسی مجموعه کتابخانه های دانشگاهی شهر اراک و مقایسه آن با استانداردهای مجموعه کتابخانه های دانشگاهی ایران صورت گرفته است. روش: این پژوهش به صورت پیمایشی تطبیقی بوده و برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه بهره جویی گردیده است. جامعه تحت بررسی کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی دانشگاهی شهر اراک بوده که شامل6 دانشگاه و سازمان می باشد. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان می دهد که کل مجموعه موجود شامل مواد چاپی و معادل های جلدی میکروفرمی و مواد دیداری- شنیداری زیر استاندارد می باشد. در خصوص فراهم کردن امکان دسترسی به بانکهای اطلاعاتی و اتصال به شبکه اینترنت نیز تنها کتابخانه های مرکزی دانشگاه ها این امکان را فراهم کرده اند.

هدف: پژوهش حاضر به بررسی میزان رضایت دانشجویان تحصیلات تکمیلی پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران از پایگاه اطلاع رسانی تخصصی موجود در وب سایت دانشگاه تهران می پردازد. روش: روش پژوهش از نوع پیمایشی است. برای گردآوری اطلاعات، پرسش نامه بین 335 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران توزیع گردید که در مجموع 255 پرسش نامه تکمیل و برگشت داده شد. یافته ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که 79/98 درصد دانشجویان کارشناسی ارشد و 86/71 درصد دانشجویان دکتری پاسخگوی پرسش های پژوهش بودند و بطور میانگین به ترتیب بیش از 43 درصد به مقدار «متوسط»، 27 درصد به مقدار «زیاد»، 19 درصد به مقدار « کم»، 6 درصد به مقدار «خیلی کم» و 3 درصد به مقدار «خیلی زیاد» از پایگاه اطلاع رسانی تخصصی موجود در وب سایت دانشگاه تهران رضایت دارند.

پژوهش حاضر به شناسایی عناصر و ویژگیهای مناسب سیستم های مدیریت محتوا برای وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی ایران می پردازد. با توجه به پرسشهای اساسی، این پژوهش در سال 1385 در سه مرحله انجام شد: در مرحله اول با استفاده از سیاهه محقق ساخته وضعیت وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی برتر دنیا بررسی گردید در مرحله دوم با استفاده از سیاهه به دست آمده از نتایج مرحله اول تحقیق، میزان توانایی سیستم های مدیریت محتوای موجود در بازار بین المللی بررسی شد. در مرحله سوم، با استفاده از سیاهه مرحله اول وضعیت وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی ایران مورد بررسی قرار گرفت.نتایج به دست آمده از مرحله اول پژوهش نشان داد به طور میانگین 40/44 درصد از عناصر مورد انتظار در وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی در تمام وب سایت های مورد بررسی وجود داشت. نتایح مرحله دوم نشان داد سیستم های مدیریت محتوای مورد بررسی، 25 درصد از عناصر مورد نیاز در وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی را بطور کلی تحت پوشش قرار نمی دهند . نتایج به دست آمده از مرحله سوم پژوهش نشان داد به طور میانگین تنها 20 درصد از عناصر مورد بررسی در سیاهه شماره 1 در وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی ایران وجود داشت. مقایسه نتایج به دست آمده از مرحله سوم با نتایج به دست آمده از مرحله اول تحقیق نشان دهنده آن است که تفاوت چشمگیری بین وضعیت فعلی وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی ایران با وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی مورد بررسی در مرحله اول وجود دارد.

پژوهش حاضر با استفاده از روش پیمایشی و بر مبنای الگوی اطلاعیابی الیس، سعی در کشف و بررسی رفتارها و رویکردهای اطلاعیابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی هنگام استفاده از شبکه جهانی وب دارد. جامعه آماری را 299 نفر از دانشجویان مقطع دکتری مشغول به تحصیل در واحدهای علوم و تحقیقات تهران، اهواز، اراک و مشهد تشکیل میدهند. نتایج نشان داد دانشجویان میزان تأثیر اینترنت را بر فعالیتهای آموزشی ـ پژوهشی خود در حد زیاد میدانند لیکن در استفاده از آن با محدودیتها و موانعی مواجهند. آنها در هر یک از مراحل اطلاعیابی خود راهبردها و رویکردهای مختلفی را به کار میگیرند، اما رویکردهای غالب شامل استفاده از موتورهای جستجو جهت شناسایی سایتهای دربردارندة اطلاعات مورد نیاز، استفاده از پیوندهای ارجاعی به سایر سایتهای مرتبط با نیاز اطلاعاتی بر پایة سنخیت موضوعی، راهبرد مرور سرعنوانهای صفحه آغازین سایت جهت واکاوی اطلاعات مورد نیاز، متمایز کردن سایتهای مفید از غیر مفید بر مبنای کیفیت محتوا و همخوانی موضوعی و استفاده از خدمات آگاهیرسانی جاری سایتهای مورد علاقه و عضویت در گروه های بحث جهت نظارت بر حوزه های پژوهشی مورد علاقه است. مشخص گردید رفتار اطلاعیابی جامعة پژوهش مطابق الگوی الیس بوده، لیکن تفاوت معناداری میان رفتار دانشجویان در گروه های مختلف آموزشی وجود دارد

هدف: این مقاله به دست نوشته های عارفان شیعی می پردازد. روش: توصیفی – تحلیلی و مقایسه ای است که نسخه مورد نظر با نسخه نفیس و معتبر مرجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی مطابقت داده شده است. یافته ها: پیرجمال اردستانی بزرگترین عارف شیعه در قرن نهم هجری است یکی از دستنویس های به جا مانده از آثار وی نسخه کوچکی است که در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران محفوظ است این نسخه بسیار ارزنده و معتبر که بازمانده قرن نهم است از گزند حوادث در امان نمانده و دارای افتادگیها و آسیب دیدگیهای فراوانی است و چون تا کنون هیچ معرفی کامل و بررسی دقیقی در مورد آن انجام نشده اهمیت و درجه اعتبار آن همچنان مسکوت مانده است. علاوه بر این نسخه مذکور حاوی اطلاعات با ارزشی در زمینه نوع تذهیب، تزیین و تهیه نسخ خطی در دوره تاریخی تیموری و در محدوده جغرافیایی عَراق عجم است که پژوهشگران میتوانند اطلاعات ارزشمندی از آن به دست آورند. بنا به دلایل یاد شده در این مقاله پس از مقابله دقیق این نسخه با نسخه نفیس و معتبری که در موزه کتابخانه مجلس شورای اسلامی محفوظ است، میزان اهمیت، اصالت، اعتبار ؛ و مضمون و مقدار مطالب افتاده به دست آمده و نشان داده شده است

با رشد فزاینده ی نشریات الکترونیکی، به دلیل قابلیت های بالقوه ی آن و گرایش کتابخانه ها به خرید و جایگزینی آن با نشریات چاپی، پژوهش گران به بررسی میزان و چگونگی استفاده ی کاربران از این قابلیت جدید در دهه ی گذشته پرداخته اند. دانشگاه امام صادق (ع) نیز، با اشتراک پایگاه های اطلاعاتی حاوی نشریات الکترونیکی، این امکان را برای کاربران خود فراهم آورده است. در پژوهش حاضر از روش پیمایشی و نیز تحلیل آمار مربوط به استفاده از منابع الکترونیکی که توسط ناشران فراهم گردیده استفاده شده است و طی آن مشخص گردید که در بین نشریات این پایگاه ها نشریات مربوط به حوزه ی مدیریت بالاترین میزان استفاده را دارا است. از نظر تعداد مراجعه به پایگاه ها، به ترتیب پروکوئست 5000، جی استور، امرالد و ابسکو قرار دارد. از نظر تعداد مقاله دانلود شده، پایگاه جی استور در بالاترین رتبه قرار دارد. تکالیف کلاسی و درسی و نیز نگارش مقاله از مهمترین دلایل دانشجویان در استفاده از پایگاه های اطلاعاتی و در بین استادان، آموزش و تدریس و نگارش مقاله بالاترین دلیل استفاده ایشان است.

کتابداران دانشگاهی نیازمند کشف خلاقیت فردی هستند. تفکر خلاق نوعی مهارت مغفول مانده برای حل مسئله است که می­توان آن را آموخت و در هر موقعیتی به کار گرفت. این مقاله توضیح می دهد که چگونه کتابداران می توانند تفکر خلاق خود را بشناسند، آن را توسعه دهند و از آن در محیط کار استفاده کنند

پژوهش حاضر به بررسی نگرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز به عنوان یکی از بزرگ ترین مراکز آموزشی و پژوهشی کشور نسبت به پایگاه های تمام متنی همچون ابسکو، الزویر، ساینس دایرکت و پروکوئست پرداخته است. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که نگرش دانشجویان نسبت به دسترسی به اطلاعات از طریق دو پایگاه ساینس دایرکت و الزویر مثبت و در مورد دو پایگاه ابسکو و پروکوئست منفی است. همچنین نتایج به دست آمده حاکی از آن است که ذخیره اطلاعات مورد نیاز بر روی رایانه، جدید بودن مجله ها و مقاله های موجود در پایگاه ها و امکان جستجوی شخصی مهم ترین عوامل رضایت از پایگاه ها بوده است؛ در صورتی که عدم امکان دسترسی به پایگاه در محل کار یا سکونت دانشجویان و نیز عدم امکان برقراری ارتباط به دلیل شلوغ بودن خطوط ارتباطی و تعداد زیاد مراجعان از مهم ترین مشکلات دانشجویان در راه استفاده از پایگاه ها به شمار میآید.

هدف: پژوهش حاضر به بررسی میزان هوش هیجانی کتابداران کتابخانه های دانشکده ای دانشگاه تهران میپردازد. روش: روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. جامعه این پژوهش کلیه کتابداران کتابخانه های دانشکده ای دانشگاه تهران بودند که 60 نفر کتابدار (42 نفر مرد و 18 زن ) به صورت سرشماری انتخاب شدند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که میزان هوش هیجانی کتابداران و مولفه های آن شامل خودآگاهی، خود انگیزی، مدیریت خود، مهارت اجتماعی و آگاهی اجتماعی متوسط به بالا است. نتایج همچنین نشان داد بین کتابدارن دارای مدرک تحصیلی کتابدارای و کتابداران فاقد این مدرک در برخورداری از هوش هیجانی تفاوت معناداری وجود ندارد. اما، تفاوت معناداری بین کتابداران دانشکده های دانشگاه تهران در برخورداری از هوش هیجانی وجود داشت .

این مقاله شرح پژوهشی است که دو هدف را دنبال می­کرد. 1) تعیین وضعیت عملکرد مدیریت کتابخانه­های دانشگاه شهید چمران براساس مدل تعالی سازمانی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت (EFQM)؛ 2) بررسی کارآمدی مدل تعالی سازمانی در محیط کتابخانه­ها. دانشگاه شهید چمران با سابقه­ای پنجاه ساله، به عنوان یکی از دانشگاه­های مادر کشور، همواره در تلاش بوده است به­سوی تعالی گام بردارد. کتابخانه­های این دانشگاه به عنوان عوامل اصلی پشتیبانی برنامه­های آموزشی و پژوهشی آن، همسو با مجموعه­ی دانشگاه شهیدچمران، همواره به دنبال رسیدن به تعالی بوده­اند. برای بهبود کیفیت، لازم است این کتابخانه­ها ابتدا با بررسی وضعیت حاضر، عملکرد مدیریت در این کتابخانه­ها، و میزان دوری یا نزدیکی از شرایط آرمانی تعالی را مشخص کنند تا پس از آن با آگاهی از ضعفها و قوّتهای خود، برای برداشتن گامهای لازم در راه رشد و تعالی برنامه ریزی کنند. انجام تحقیق حاضر نشان داد که کیفیت مدیریت در کتابخانه­های مورد بررسی، در سطحی بسیار پایین­تر از متوسط قرار دارد و از بعد «توانمندسازها»،  بخشها، روشها و ساز و کارهای طراحی شدة مربوط به حوزه­های رهبری، خط مشی، کارکنان، منابع و مشارکت­ها و فرآیندها در حوزة مدیریت، توانسته­اند تنها با کیفیتی که 35 درصدِ وضعیت مطلوب است فعالیت کنند. در بعد «نتایج» نیز وضعیت اندکی بهتر بوده و در سطح نسبتاً متوسطی است. فقط «نتایج مشتریان» با کسب امتیازی برابر با 2/122 از 200 بیشتر از حد متوسط ارزیابی شد. بقیة زمینه ها نیاز به بهبود دارد.  درمجموع،  کیفیت مدیریت درکتابخانه­های دانشگاه شهید چمران با عنایت به کسب 3/ 421 امتیاز از 1000 امتیاز الگوی تعالی سازمانی، از سطحی پایین تر از متوسط برخوردار است. پرداختن به نقاط ضعف و تلاش در جهت مرتفع ساختن آنها و نیز تقویت نقاط بهبود مدیریت کتابخانه­های مورد بررسی، می­تواند سبب ساز ارتقاء کیفیت مدیریت در این کتابخانه­ها گردد. از سوی دیگر، انجام این تحقیق و حصول نتایج روشن، بیانگر این واقعیت است که الگوی تعالی سازمانی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت که تا کنون بیشتر در مؤسسات صنعتی، و در موارد اندکی در مؤسسات خدماتی غیرکتابداری به کار گرفته شده بود، این قابلیت را دارد که با اندک تغییرات و تعدیلهایی با محیط کتابخانه و خدمات آن سازگار شده و در این محیط نیز به کار گرفته شود.